์ด์ฌํฌ
(Jaehee Lee)
1iD
์ด์ข
๊ธฐ
(Jonggi Lee)
2iD
์ตํ์
(Hongseok Choi)
2iD
์์๋ฏผ
(Young-Min Wi)
โ iD
-
(Department of Information and Electronic Engineering, Mokpo National University, Korea.)
-
(Korea Power Exchange.)
Copyright ยฉ The Korean Institute of Electrical Engineers(KIEE)
Key words
Supply Reserve Power, Operating Reserve, Demand-side Volatility, Supply-side Volatility
1. ์ ๋ก
๊ธฐํ๋ณํ๋ฌธ์ ์ ๊ฐ์ ์ ๋ ฅ์์คํ
์ธ๋ถ ํ๊ฒฝ ๋ณํ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ ๋ถ์ ์ ๊ทน์ ์ธ ์ ์ฌ์์๋์ง ๋ณด๊ธ์ ์ฑ
์ผ๋ก ์ ์ฌ์๋ฐ์ ์ ๋ณด๊ธ๋ฅ ์ด ์ฆ๊ฐํ๊ณ ์๋ค. ์ด์ ๋ฐ๋ผ ์ ๋ ฅ๊ณํต์
๋ฐ์ ์ ์ค ์ ์ฌ์๋ฐ์ ์ด ์ฐจ์งํ๋ ๋น์ค์ด ๋์์ง๊ณ ์๋ค. ๊ตญ์ ์ฌ์์๋์ง๊ธฐ๊ตฌ(IRENA, International Renewable Energy Agency)์
2019๋
๋ณด๊ณ ์์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด ๊ตญ๋ด ์ ์ฌ์๋ฐ์ ์ค๋น์ฉ๋์ 2018๋
๊ธฐ์ค 12,641 MW๋ก ์กฐ์ฌ๋์๋ค. ์ ์ฌ์๋ฐ์ ์ค์์ ๋น์ค์ด ๊ฐ์ฅ ํฐ ํ์๊ด๋ฐ์ ์
๊ฒฝ์ฐ, ์ค๋น์ฉ๋์ 7,862 MW์ด๋ฉฐ ์ด ์์น๋ ํ๊ตญ์ ๋ ฅ๊ฑฐ๋์๊ฐ ์ด์ํ๋ ์ ๋ ฅ์์ฅ์ ์ฐธ์ฌํ๋ ์ค๋น์ฉ๋๊ณผ ํ๊ตญ์ ๋ ฅ๊ณต์ฌ์ PPA ๊ณ์ฝ์ ํ ํ์๊ด๋ฐ์
์ค๋น์ฉ๋์ ํฉํ ๊ฐ์ด๋ค(1). ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก BTM(behind the meter) ํ์๊ด๋ฐ์ ์ ์ค๋น์ฉ๋(์๋ฅผ ๋ค์ด ํ์ ๊ณผ ์๊ณ๊ฑฐ๋๋ฅผ ํ๋ ํ์๊ด๋ฐ์ )์ ๊ณ ๋ คํ๋ฉด ์ ์ฒด ํ์๊ด๋ฐ์
์ค๋น์ฉ๋์ 10GW ์ด์์ผ๋ก ์ถ์ ํ๋ ๊ฒ์ด ํฉ๋ฆฌ์ ์ด๋ค. ๋ํ ์ด ์์น๋ ๊ณ์ํด์ ํด๋ง๋ค ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋ณด์ธ๋ค.
์ ์ฌ์๋ฐ์ ์์์ ๊ธฐ์กด ํ์์ฐ๋ฃ ๊ธฐ๋ฐ์ ๋ฐ์ ๊ณผ ๋ฌ๋ฆฌ ๋ฐ์ ์ถ๋ ฅ์ ์ ์ดํ๊ธฐ ํ๋ค๊ณ ์ ๋ ฅ์์ฐ์ ๊ฐํ์ฑ๊ณผ ๋ถํ์ค์ฑ์ผ๋ก ์ธํด ์ ๋ ฅ๊ณํต ์ด์์ ์ด๋ ค์์ ๊ฐ์ค์ํจ๋ค.
๋ํ ์ ๋ ฅ์์ฅ์์๋ ์ ์ฌ์๋ฐ์ ์ ๊ฐํ์ฑ๊ณผ ๋ถํ์ค์ฑ์ ๋๋นํ๊ธฐ ์ํด ์ถ๋ ฅ ์๋์ ๋น ๋ฅด์ง๋ง ๋ฐ์ ๋จ๊ฐ๊ฐ ์๋์ ์ผ๋ก ๋น์ผ ๋ฐ์ ์์ด ์๋น๋ ฅ์ผ๋ก ์ ์ ๋๋ ๋น๊ฒฝ์ ์
์ํฉ๋ ๋ฐ์ํ๋ค. ์ด๋ฅผ ๊ฐ์ ํ๊ธฐ ์ํด ์ ๋ ฅ๊ณํต ๋ฐ ์ ๋ ฅ์์ฅ ์ด์๊ธฐ๊ด์์๋ ์ ์ฌ์๋ฐ์ ์์์ ์ถ๋ ฅ ์์ธก ์ ํ์ฑ ๊ฐ์ ๊ณผ ์ ๋ ฅ์์ฅ ์ ๋ ๊ฐ์ ์ ํตํ ์ ์ฌ์๋ฐ์ ์
๊ณ ๋ คํ ์ ํํ ์๋น๋ ฅ ์ ์ ๊ธฐ์ ํ๋ณด์ ๋ง์ ๋
ธ๋ ฅ์ ๊ธฐ์ธ์ด๊ณ ์๋ค. ๊ตญ๋ด ์ ๋ ฅ๊ณํต๊ณผ ์ ๋ ฅ์์ฅ์ ์ด์ํ๋ ํ๊ตญ์ ๋ ฅ๊ฑฐ๋์์์๋ ์ ์ฌ์๋ฐ์ ์ถ๋ ฅ ์์ธก ์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ
๋ฐ ํ๋ก๊ทธ๋จ ๊ฐ์ ์
๋ฌด๋ฅผ ์ง์์ ์ผ๋ก ์งํํ๊ณ ์๋ค. ๋ํ ๊ตญ๋ด ์ ๋ ฅ์์ฅ์์๋ 2019๋
11์ ์ ๋ ฅ์์ฅ์ด์๊ท์น ๋ด์ ์ด์์๋น๋ ฅ ํ๋ณด ๊ธฐ์ค์ ๊ฐ์ ํ์ฌ
์ ์ฌ์๋ฐ์ ์์ ์ถ๋ ฅ ๋ถํ์ค์ฑ์ ๋๋นํ๋ ์์์ ํ๋ณดํ์๋ค. ํ์ง๋ง ์ด์์๋น๋ ฅ์ ๊ฒฝ์ฐ ์ค์๊ฐ ์ด์์ ๋ํ ์๋น๋ ฅ์ด๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ ๋ ฅ๊ณํต ์๊ธ์ ์ ๋ขฐ์ฑ์
ํ๋ณดํ๊ธฐ ์ํ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ ์ธก๋ฉด์์๋ ์ ์ฌ์๋ฐ์ ์์ ์ํฅ์ฑ์ ๊ณ ๋ คํด์ผ ํ๋ค.
๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์์๋ ์ ์ฌ์๋ฐ์ ์์ ๋ณด๊ธ๋ฅ ์ฆ๊ฐ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ ๋ ฅ๊ณํต ์ํฅ์ฑ์ ์ต์ํํ๊ธฐ ์ํด ํ์ํ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ์ ์ฐ์ ํ๊ธฐ ์ํด ์ ์ฌ์ ๋ฐ์ ์ถ๋ ฅ์ ๋ถํ์ค์ฑ๊ณผ
๋ณ๋์ฑ์ ๋ถ์ํ๋ฉฐ ์ด๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ ์ ์ฌ์๋ฐ์ ์์ ๊ณ ๋ คํ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ ์ฐ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋์ถํ๊ณ ์ ํ๋ค.
๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์ 2์ฅ์์๋ ์ฐ๊ตฌ์ ์ฃผ์ ์ธ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ์ ๊ฐ๋
๊ณผ ๊ตญ๋ด๏ฝฅ์ธ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ ์ด์ ํํฉ์ ์ ์ํ์๋ค. 3์ฅ์์๋ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ ์ฆ๊ฐ ์์ธ๋ณ ๋ถ์ ๋ฐฉ๋ฒ๊ณผ
ํ์๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ ์ถ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ ์ํ์๋ค. 4์ฅ์์๋ 3์ฅ์์ ์ ์ํ ์ ์ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ ์ฐ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ ์ฉํ ์ฌ๋ก์ฐ๊ตฌ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋์ถํ์๋ค. 5์ฅ์์๋ ์ ์๋
๋ฐฉ๋ฒ์ ๊ธฐ์ฌ์ ์ ๋ถ์ํ๊ณ ๊ฐ์ ํ๊ธฐ ์ํ ๋ฐฉ์์ ๋ํด ๋
ผํ ๊ฒ์ด๋ค.
2. ์ฐ๊ตฌ ๊ฐ์
2.1 ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ
์ ๋ ฅ๊ณํต์์ ์๋น๋ ฅ์ ์ ๋ ฅ์ค๋น์ ๋น์ ์ ๊ณ ์ฅ ์์ ์ ๋ ฅ์ ๊ณต๊ธํ์ฌ ๊ณํต์ ์์ ์ฑ์ ๊ธฐ์ฌํ๋ค. ์ ๋ ฅ๊ณํต ์ ๋ขฐ๋ ๋ฐ ์ ๊ธฐํ์ง ์ ์ง๊ธฐ์ค ๊ณ ์์ ์ ๋ ฅ์์ฅ์ด์
๊ท์น์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด, ์๋น๋ ฅ์ด๋ ์ ๋ ฅ์๊ธ์ ๊ท ํ์ ์ ์งํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ์ ๋ ฅ์์๋ฅผ ์ด๊ณผํ์ฌ ๋ณด์ ํ๋ ์ค์๊ธ์ ๋ฐ์ ๊ธฐ์ ๋ฐ์ ๋ ฅ ๋ฐ ์ ๊ธฐ์ ์ฅ์ฅ์น์ ์ฉ๋์ ๋งํ๋ฉฐ,
๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ๊ณผ ์ด์์๋น๋ ฅ์ผ๋ก ๊ตฌ๋ถํ๋ค. ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ์ ์ฐ์ ์ ์ผ๋ก ํ๋ณดํด์ผํ๋ ์ด์์๋น๋ ฅ๊ณผ ์ด๋ฅผ ์ด๊ณผํ์ฌ ๊ธ์ ์ ์ง ์ค์ธ ๋ฐ์ ๋ ฅ์ ์๋ฏธํ๋ค(2)(3).
Table 1. Reserve Power Configuration
๊ตฌ๋ถ
|
์ค๋น์๋น๋ ฅ
|
๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ
|
์ด์์๋น๋ ฅ
|
์ ์ฉ ์๋น๋ ฅ
|
์ค๏ฝฅ์ฅ๊ธฐ ์ ๋ ฅ์๊ธ๊ณํ
|
๋จ๊ธฐ ์ ๋ ฅ์๊ธ๊ณํ
|
์ผ์ผ์ด์๊ณํ
์ค์๊ฐ ์ด์
|
์ ์ฉ
๊ธฐ๊ฐ
|
2๋
~15๋
|
1์ผ~2๋
|
24์๊ฐ
|
์๋น๋ ฅ ํ์ฉ
|
โ์ฐ๊ฐ ์ต๋์์๋ฅผ ์ด๊ณผํ์ฌ ๋ณด์ ํ๊ณ ์๋ ์ค๋น์ฉ๋
โ์ค๏ฝฅ์ฅ๊ธฐ ์ ๋ ฅ์๊ธ๊ณํ์ ์ฌ์ฉ
|
โ์ฐ๏ฝฅ์๊ฐ ์ต๋์์๋ฅผ ์ด๊ณผํ์ฌ ๋ณด์ ํ๊ณ ์๋ ๊ณต๊ธ ์ฉ๋
โ๋ฐ์ ๊ธฐ ์ ์ง ๊ณํ ๋ฐ ๋๏ฝฅํ์ ๊ธฐ ์ ๋ ฅ์๊ธ๊ณํ์ ์ฌ์ฉ
|
โ์ผ์ผ ์ต๋ ์์๋ฅผ ์ด๊ณผํ์ฌ ๋ณด์ ํ๊ณ ์๋ ์ด์์ฉ๋
โ์ผ์ผ์ ๋ ฅ์๊ธ๊ณํ ๋ฐ ์ค์๊ฐ ์ด์์ ์ฌ์ฉ
|
Fig. 1. Peak Demand and Reserve Power
์ด์์๋น๋ ฅ์ ํ์ ์ ์์ ์ ์ผ๋ก ์ฃผํ์๋ฅผ ์ ์งํ๊ธฐ ์ํ ์ฃผํ์์ ์ด์๋น๋ ฅ๊ณผ ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ ์ ์ฃผํ์ ํ๋ณต์ ์ํ 1์ฐจ์๋น๋ ฅ, 2์ฐจ์๋น๋ ฅ, ์ 3์ฐจ์๋น๋ ฅ์ ๋งํ๋ค.
์ฃผํ์์ ์ด์๋น๋ ฅ์ด๋ ๋ฐ์ ๊ธฐ์ ์๋๋ฐ์ ์ ์ด(AGC) ์ด์ ์ ํตํด 5๋ถ ์ด๋ด์ ๋์ํ์ฌ 30๋ถ ์ด์ ์ถ๋ ฅ์ ์ ์งํ ์ ์๋ ์๋น๋ ฅ์ ๋งํ๋ค. 1์ฐจ์๋น๋ ฅ์ด๋
๋ฐ์ ๊ธฐ์ ์กฐ์๊ธฐ(Governor Free) ์ด์ ๋ฐ ์ ๊ธฐ์ ์ฅ์ฅ์น์ ์ฃผํ์์ถ์ข
์ด์ ์ ํตํด ์ฃผํ์ ๋ณ๋ 10์ด ์ด๋ด์ ๋์ํ์ฌ 5๋ถ ์ด์ ์ถ๋ ฅ์ ์ ์งํ
์ ์๋ ์๋น๋ ฅ์ ๋งํ๋ฉฐ, 2์ฐจ์๋น๋ ฅ์ ๋ฐ์ ๊ธฐ์ ์๋๋ฐ์ ์ ์ด(AGC) ์ด์ ์ ํตํด 10๋ถ ์ด๋ด์ ๋์ํ์ฌ 30๋ถ ์ด์ ์ ์งํ ์ ์๋ ์๋น๋ ฅ์ ๋งํ๋ค.
3์ฐจ์๋น๋ ฅ์ ์ค์๊ธ์ ๋ฐ์ ๊ธฐ๋ฅผ ํตํด 30๋ถ ์ด๋ด์ ํ๋ณดํ ์ ์๋ ์๋น๋ ฅ์ ๋งํ๋ค. 2019๋
11์์ ๊ฐ์ ๋ ๊ณ ์์ ๊ท์น์๋ ์์์ฑ์์์ด๋ผ๋ ์๋น๋ ฅ
์์์ด ์ถ๊ฐ๋์๋ค. ์์์ฑ์์์ด๋ ์ด์์๋น๋ ฅ๊ณผ๋ ๋ณ๋๋ก ์ค์๊ธ์ ๋ฐ์ ๊ธฐ ์ค 20๋ถ ์ด๋ด์ ๋์ํ์ฌ 4์๊ฐ ์ด์ ์ถ๋ ฅ์ ์ ์งํ ์ ์๋ ๋ฐ์ ๋ ฅ์ ๋งํ๋ค.
์์์ฑ ์์์ ์ ๋ ฅ๊ณํต ํ๊ฒฝ ๋ณํ์ ๋ฐ๋ผ ๋ฐ์ํ ์ ์๋ ๊ณผ๋ํ ๋ณ๋์ฑ์ ์ ์ํ๊ฒ ๋์ํ ์ ์๋ ๋ฐ์ ์์์ ์๋ฏธํ๋ค. ์ด์ธ์๋ ์ค๋น์๋น๋ ฅ์ด ์๋๋ฐ
์ค๋น ์๋น๋ ฅ์ ์ฐ๊ฐ ์ต๋์์๋ฅผ ์ด๊ณผํ์ฌ ๋ณด์ ํ๊ณ ์๋ ์ค๋น์ฉ๋์ผ๋ก ์ ์๋๋ค. ์๋น๋ ฅ์ ๊ตฌ๋ถํ๋ฉด ํ 1๊ณผ ๊ฐ๋ค(4). ์๋น๋ ฅ์ ๊ตฌ์กฐ๋ฅผ ํฌ๊ธฐ์์ผ๋ก ์ดํด๋ณด๋ฉด ๊ทธ๋ฆผ 1๊ณผ ๊ฐ์ด ์ต๋์ ๋ ฅ์์ โ ์ด์์๋น๋ ฅ โ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ โ ์ค๋น์๋น๋ ฅ์ ์์๋ก ํฌ๊ธฐ๊ฐ ์ปค์ง๋ค.
๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ์ ๋๏ฝฅํ์ ๊ธฐ ์ ๋ ฅ์๊ธ๊ณํ ์๋ฆฝ ์ ๊ณํต ์ ๋ขฐ๋์ ์งํ๋ก ํ์ฉ๋๊ณ ์๋ค. ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ์ ์ด ๋ฐ์ ์ค๋น์ฉ๋ ์ค์์ ์์ธก์ด ๊ฐ๋ฅํ ์ถ๋ ฅ ๊ฐ์๋ถ์
์ ์ธํ ๊ณต๊ธ๊ฐ๋ฅ์ฉ๋๊ณผ ์ ๋ ฅ์์์์ ์ฐจ์ด๋ฅผ ์๋ฏธํ๋ค. ์ค๋น์ฉ๋์์ ์ถ๋ ฅ๊ฐ์์์ธ์ผ๋ก๋ ๊ณํ ์๋ฐฉ์ ๋น, ์๋ ฅ๋ฐ์ ์ ๋ ์์์ ํ์ ์ํ ๋ฐ์ ๋ ฅ ๊ฐ์, ์ฑ๋ฅ์ ํ,
์ด ๊ณต๊ธ ๋ฐ์ ๊ธฐ์ ์ด๊ณต๊ธ ์ ์ถ๋ ฅ ๊ฐ์ ๋ฑ์ด ์๋ค. ์ด์ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ์ ๊ดํ์ฌ ์ ๋ ฅ์์ฅ์ด์๊ท์น์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ์ ์๋ ๋ ์์ผ๋ก ํํ๋ ์ ์๋ค.
์ด์์๋น๋ ฅ์ ์ ์ ์ธ๊ธํ ๊ฒ์ฒ๋ผ ๋ฏธ์ ์์๋ณ๋์ ๋ฐ๋ฅธ ์ฃผํ์ ์กฐ์ ์ฉ, ์ผ๊ฐ์์์์ธก์ค์ฐจ ๋๋น, ์์ ์ฌ๊ณ ๋๋น, ํ์์ฌ๊ณ ๋๋น ์๋น๋ ฅ ํ๋ณต์ฉ(30๋ถ
์ด๋ด)์ผ๋ก ํ์ฉ๋๋ค. ์ด์์๋น๋ ฅ์ ์ด๊ณผํ์ฌ ๋ณด์ ํ๋ ์๋น๋ ฅ, ์ฆ (๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ - ์ด์์๋น๋ ฅ)์ ์ด์์๋น๋ ฅ์ด ๊ณ ๋ คํ์ง ๋ชปํ๋ ์ํฉ์ ๋๋นํ๊ธฐ ์ํจ์ด๊ณ ,
์๋์ ๊ฐ์ด ์ ๋ฆฌํ ์ ์๋ค.
โ ์ผ๊ฐ์์์์ธก์ค์ฐจ ๋ฒ์๋ฅผ ๋ฒ์ด๋๋ ์์ธก์ค์ฐจ
โ ์์ ์ฌ๊ณ ์ฅ๊ธฐํ์ ๋ฐ๋ฅธ ๋์ฒด ์๋น๋ ฅ์ ๋ถ์กฑ
โ ์ด์๊ธฐ์จ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ต๋์ ๋ ฅ์์ ๊ฐฑ์ ์ํฉ
โ ๋น์ค์๋ฐ์ ๊ธฐ(์ ์ฌ์)์ ์ถ๋ ฅ ๋ณ๋์ฑ
์์ ๊ฐ์ ์ํฉ์ ๋๋นํ๊ธฐ ์ํด์๋ (๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ - ์ด์์๋น๋ ฅ)์ ๊ฐ์ด ์ฆ๊ฐ๋์ด์ผ ํ๊ณ , ๊ฒฐ๊ตญ ํ๋ณด๊ธฐ์ค์ด ๊ณ ์๋ ๊ท์ ์ผ๋ก ์ ๋ฆฝ๋์ด ์๋ ์ด์์๋น๋ ฅ์ด
์๋ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ์ ์ถ๊ฐ์ ์ผ๋ก ํ๋ณดํด์ผ ํจ์ ์๋ฏธํ๋ค. ์ด์์๋น๋ ฅ์ ์ ์ธํ๊ณ ์ถ๊ฐ์ ์ผ๋ก ํ์ํ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ์ ๋ํด์๋ ์์ ์ธ๊ธํ ๊ฒ์ฒ๋ผ ๊ณ ์๋ ์ ๋ ฅ์์ฅ์ด์๊ท์น
์ด๋์๋ ๊ตฌ์ฒด์ ์ธ ๋ฐฉ๋ฒ์ด๋ ์ฉ๋์ด ๋ช
์๋์ด ์์ง ์๋ค. ํต์์ ์ผ๋ก ํ๊ตญ์ ๋ ฅ๊ฑฐ๋์๋ ์ด์์๋น๋ ฅ์ ๊ธ์ ์ ์ง์ค๋ฐ์ ๋ ฅ 1,000 MW๋ฅผ ์ถ๊ฐํ ์ฉ๋์ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ์
์ต์ ํ๊ณ๋ก ์ ๋ ฅ๊ณํต์ ์ด์ํด์๋ค. ํ์ง๋ง ์ด๋ฌํ ์ค์ ์ ๋ํ ๋ช
ํํ ๊ทผ๊ฑฐ๋ ๋ถ๋ช
ํํ๋ค.
2018๋
์ ๋ ฅ๊ฑฐ๋์์ ๋ฐํ๋ ํ๊ณ๊ธฐ๊ฐ ๊ณต๊ธ๋ฅ๋ ฅ ์ ๊ฒ ๋ฐ ์์ ๋์ฑ
์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด ์๊ธ๊ฒฝ๋ณด์ค๋น๋จ๊ณ(5,000 MW) ์ด์ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ์ ํ๋ณดํ๊ธฐ ์ํด 7,000
MW ์ด์์ ํ๊ณ๊ธฐ๊ฐ์ ๋๋นํ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ์ผ๋ก ์ถ์ ํ์๋ค.1)
์ด๋๋ ์์์์ธก ํ๊ท ์ค์ฐจ๋๊ณผ ๋ฐ์ ๊ธฐ ์ต๋๋จ์๊ธฐ ๊ณ ์ฅ์ ๊ณ ๋ คํ์ฌ ์ถ๊ฐ 2,000 MW(= ์์์์ธก ํ๊ท ์ค์ฐจ๋ (600 MW) + ๋ฐ์ ๊ธฐ ์ต๋๋จ์๊ธฐ
๊ณ ์ฅ(1,400 MW))์ ๋ํ ์ฉ๋์ ์ฐ์ ํ์๋ค.
2.2 ๊ตญ๋ด ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ ์ด์ ํํฉ
์ ๋ ฅ๊ฑฐ๋์๋ ์์ฅ์ด์๊ท์น์ ๋ฐ๋ผ ์ฐ๏ฝฅ์๏ฝฅ์ฃผ๊ฐ ๋จ์๋ก ์์์์ธก์ ์งํํ๊ณ , ๋ฐ์ ์ฌ๊ฐ ์ ์ถํ ์ ๋น์ผ์ ์ ์์ ์น์ธ ๋๋ ์กฐ์ ํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก ์ ์ ์๋น๋ ฅ์
ํ๋ณดํ๊ธฐ ์ํ ์ ๋ ฅ์๊ธ ๊ณํ์ ์๋ฆฝํ๊ณ ์๋ค. ํ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ ๋ฐ ์๋น์จ ํํฉ์ ์ฐ๋๋ณ, ์๋ณ๋ก ๋๋์ด ์ดํด๋ณด๋ฉด ๊ทธ๋ฆผ 2์ ๊ทธ๋ฆผ 3๊ณผ ๊ฐ๋ค. ๋จผ์ ์ฐ๋๋ณ ์ต๋์ ๋ ฅ์์ ๋๋น ๊ณต๊ธ์๋น์จ ์์ค์ ๊ทธ๋ฆผ 2์ ๊ฐ๋ค. 2010๋
์ด๋ฐ ๋๋น ํ์ฌ ๊ณต๊ธ์๋น์จ ์์ค์ ๋น๊ต์ ์์ ์ ์ด๋ฉฐ, 2010๋
์ด๋ฐ ์ดํ 8%์ด์์ ๊ณต๊ธ์๋น์จ์ ์ ์งํ๊ณ ์๋ค. ๊ตญ๋ด ์๋ณ
๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ์ ๊ฒฝ์ฐ ๊ทธ๋ฆผ 3์์ ํ์ธํ ์ ์๋ฏ์ด 2012๋
8์ ์ต์ 2,791 MW๋ฅผ ๊ธฐ๋กํ ํ 2013๋
10์ ์ดํ๋ก๋ ํญ์ 5,000 MW ์ด์์ ์ ์งํด ์๋ค.
๊ทธ๋ฆผ 2์ ๊ทธ๋ฆผ 3์ ์ฐ๋๋ณ/์๋ณ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ ์ค์ ์์ ํ์ธํ ์ ์๋ฏ์ด ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ์ 5,000 MW ์ด์์ผ๋ก ์ ์งํ๊ณ ์๋ค. 9๏ฝฅ15 ์ํ๋จ์ ์ดํ๋ก ์๊ธ๋น์์ค๋น๋จ๊ณ๊ฐ
5,000 MW์ผ๋ก ์ค์ ๋์ด ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ์ ์ต์ํ 5,000 MW ์ด์์ ์ ์งํ๊ณ ์๋ค.
๊ณผ๊ฑฐ ์ฐ๊ตฌ์ฌ๋ก2)์์๋ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ ์ฆ๊ฐ์์ธ์ 5๊ฐ์ง(์ด์๊ณ ์จ์ํฅ, ๋ฐ์ ๊ธฐ 2๊ธฐ ๋์ ๊ณ ์ฅ์ฉ๋, 1,000 MW์ด์ ๋ฐ์ ๊ธฐ ์ ์ง, 2์๊ฐ ์ด๋ด ๋ฐ์ ๊ธฐ ๊ณํต ๋ณ์
๋ถ๊ฐ,
๋จ๊ธฐ์ ๋ ฅ ์์์์ธก์ค์ฐจ)๋ก ๋ถ์ํ์ฌ ์์ธ๋ณ ์ฉ๋์ ํ๊ท ์ ์ด์์๋น๋ ฅ์ ๋ํด์ฃผ๋ ํํ๋ก ์ถ์ ํ์์ผ๋ฉฐ, ๊ณผ๊ฑฐ 5๊ฐ๋
์ค์ ๋ถ์์ ํตํด ๋น์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์ด์์ด๊ณผ์๋น๋ ฅ
1,750 MW ~ 2,000 MW๋ฅผ ์ ์ ์์ค์ผ๋ก ์ ์ํ์๋ค. ์ด ๋ด์ฉ์ ํ 2์ ์์ (3)๊ณผ ๊ฐ๋ค.
Fig. 2. Supply Reserve Power and Supply Reserve Level
Fig. 3. Monthly Supply Reserve Power
Table 2. Example of Reserve Power Calculation
์ฆ๊ฐ์์ธ
|
๋ด ์ฉ
|
1
|
์ด์๊ณ ์จ ๋ฐ์์ : ์ ์๊ธฐ์จ(32.5โ) ๋๋น 2โ ์ฆ๊ฐํ 34.5โ
โ ์ค์ : 1,000MW/โ (2,000MW ์ ์ฉ)
|
2
|
๊ณผ๊ฑฐ 1,000MW 2๊ธฐ ๋์ ์ ์ง
โ ์ค์ : โ04๋
2ํ, โ05๋
2ํ, โ06๋
6ํ, โ07๋
2ํ
|
3
|
๊ณผ๊ฑฐ 1,000MW ์ด์ ๋ฐ์ ๊ธฐ ์ ์ง
โ ์ฐํ๊ท 12.5ํ ๋ฐ์
|
4
|
120๋ถ ์ด๋ด ๊ณํต๋ณ์
๋ถ๊ฐ ๋ฐ์ ๊ธฐ
โ 2,000MW(Cold ์ํ ํ๋ ฅ๋ฐ์ ๊ธฐ, ์ ์ฌ์/์ง๋จ์๋์ง)
|
5
|
์๏ฝฅ์ฃผ๊ฐ ๋จ๊ธฐ ์ ๋ ฅ์์์์ธก๊ณํ ๋๋น ์ฆ๊ฐ๋
โ 1,500MW~2,000MW (1,750MW ์ ์ฉ)
|
์์ ๊ฐ์ ์ฐ๊ตฌ์ฌ๋ก๋ ์กด์ฌํ์ง๋ง, ๊ทธ๊ฐ ๊ตญ๋ด์์ ๋จ๊ธฐ ์ ๋ ฅ์๊ธ์ ํ์ฉ๋๋ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ์ ๋ํด์๋ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ๋ฏธ์งํ ์ํฉ์ด๋ค. ํ์ฌ ์ค์๊ฐ ์ด์์ ํ์ํ
์๋น๋ ฅ ๊ธฐ์ค์ ๊ณ ์ ๋ฐ ์์ฅ์ด์๊ท์น์ ๋ช
ํํ๊ฒ ๋ช
์๋์ด ์ด์๋๊ณ ์๋ ๋ฐ๋ฉด์ ๋จ๊ธฐ(์ฐ๏ฝฅ์๏ฝฅ์ฃผ๊ฐ) ์ ๋ ฅ์๊ธ๊ณํ์ ํ์ํ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ ํ๋ณด๊ธฐ์ค์ ๋ถ์ฌํ
์ํฉ์ด๋ค. ์ ์ฌ์๋ฐ์ ์์ ํฌํจํ ๋ฐ์ ์ค๋น์ฉ๋์ด ์ง์์ ์ผ๋ก ์ฆ๊ฐํ์ฌ ์ ๋ ฅ๊ณํต ์ด์์ ๋ณ๋์ฑ ์ฆ๊ฐ๊ฐ ์์๋๋ ์ํฉ์์ ์ต๊ทผ์๋ ๋ด, ๊ฐ์์ฒ ๋ฏธ์ธ๋จผ์ง ๊ฐ์ถ์
์ํ ๋
ธํ ์ํ๋ฐ์ ์์ ๊ฐ๋์ค๋จ๊ณผ ๊ฐ์ ๊ณ์ ํน์ฑ ๋ฑ๊ณผ ๊ฐ์ ๋ด๏ฝฅ์ธ๋ถ์ ์ํฉ์ ๊ณ ๋ คํ์์ ๋ ์ ์ ์์ค์ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ ํ๋ณด ๊ธฐ์ค ๋ฑ์ ์ข
ํฉ์ ์ผ๋ก ๊ฒํ ํ์ฌ
์ ์ฉํ๋ ๊ฒ์ด ์๊ตฌ๋๋ ์ํฉ์ด๋ค.
2.3 ๊ตญ๋ด ๋น์ค์๊ธ์ ๋ฐ์ ๊ธฐ์ ๊ณต๊ธ๋ฅ๋ ฅ ๋ฐ ๋ณ๋์ฑ ๋ถ์
๋น์ค์๋ฐ์ ๊ธฐ๋ 2018๋
12์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก IGCC, LNG, ๊ฐ์ค์, ๋งค๋ฆฝ๊ฐ์ค, ๋ฐ์ด์ค๊ฐ์ค, ๋ถ์๊ฐ์ค, ์์๋ ฅ, ์๋ ฅ, ์ฐ๋ฃ์ ์ง, ์ ์ฐํ, ์ค์ ,
ํ๊ธฐ๋ฌผ, ํ์๊ด, ํ๋ ฅ, ํด์์๋์ง(์กฐ๋ ฅ), ๊ธฐํ๋ก ๊ตฌ๋ถ๋๋ฉฐ ์ด ์ค๋น์ฉ๋์ด 13,621 MW๊ฐ ์ ๋ ฅ์์ฅ์ ๋ฑ๋ก๋์ด ์๋ค. ์ด ์ค ์ ์ฌ์์๋์ง๋ฐ์ ์(ํ์๊ด,
ํ๋ ฅ, ํด์์๋์ง)๋ฅผ ์ ์ธํ๊ณ ๋ ์ผ์ ํ ์ถ๋ ฅ์ ๋ณด์ธ๋ค. ์ ์ฌ์์๋์ง๋ฐ์ ์ ์ฐ๋ฃ์์ ํน์ฑ ์ ์ถ๋ ฅ์ ๋ณ๋์ฑ์ด ๋ค๋ฅธ ๋น์ค์๋ฐ์ ๊ธฐ์ ๋นํด ํฌ๋ค. ํด์์๋์ง์์
๊ฒฝ์ฐ ์กฐ์๊ฐ๋ง์ ์ฐจ๋ฅผ ์ด์ฉํ๋ ์กฐ๋ ฅ๋ฐ์ ์ด๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ถ๋ ฅ์ด ํน์ ์๊ฐ์์๋ง ๋ฐ์ํ๋ค.
๊ตญ๋ด ์ ๋ ฅ์์ฅ์์ ๋น์ค์๊ธ์ ๋ฐ์ ๊ธฐ์ ๊ฒฝ์ฐ ์ค๋น์ฉ๋๊ณผ ์ค์ ๋ฐ์ ์ถ๋ ฅ์ด ์๋์ ์ผ๋ก ์์์ ์ ๋ ฅ๊ณํต์ ์ฃผ๋ ์ํฅ์ด ๋ฏธ๋ฏธํ์๋ค. ํ์ฌ๊น์ง ๋น์ค์๊ธ์ ๋ฐ์ ๊ธฐ์
์ถ๋ ฅ์ ์๋ถํ(net-load) ํํ๋ก ์ทจ๊ธ๋์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ค์๊ฐ ์๊ธ ์ธก๋ฉด์์ ๊ณต๊ธ๋ฅ๋ ฅ์ ๋ฐ๋ก ์ถ์ ํ ํ์๊ฐ ์์๋ค. ํ์ง๋ง ์ต๊ทผ ํ์๊ด๋ฐ์ ์ ๋น๋กฏํ
์ ์ฌ์๋ฐ์ ์์ ๋ณด๊ธ๋ฅ ์ด ์ฆ๊ฐํ๊ณ ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๊ตญ๋ด ์ ๋ ฅ์์ฅ์์๋ ์ ์ฌ์์๋์ง๋ฐ์ ์์ ๋ํ ๊ณต๊ธ๋ฅ๋ ฅ ์ถ์ ์ด ํ์ํ ์์ ์ด๋ค.
๋น์ค์๊ธ์ ๋ฐ์ ๊ธฐ์ ์ค๋น์ฉ๋์ ์ต๊ทผ ์ฆ๊ฐํญ์ด ์ปค์ง๊ณ ์์ผ๋ฉฐ ๋๋ค์๊ฐ ํ์๊ด๋ฐ์ ์ ์ฆ๊ฐ์์ ๊ทธ๋ฆผ 4์์ ํ์ธํ ์ ์๋ค. ๊ทธ๋ฆผ 4๋ ์ต๊ทผ 9๋
์ ๋น์ค์๊ธ์ ๋ฐ์ ๊ธฐ ์ค๋น ์ฉ๋๊ณผ ํ์๊ด ์ค๋น์ฉ๋์ ๋ณด์ฌ์ค๋ค. ๊ทธ๋ฆผ 4์์ ํ์ธํ ์ ์๋ฏ์ด ์ต๊ทผ ๋น์ค์๊ธ์ ๋ฐ์ ๊ธฐ์ ์ค๋น์ฉ๋ ์ค 50% ์ด์์ ํ์๊ด๋ฐ์ ์ด ์ฐจ์งํ๊ณ ์์์ ํ์ธํ ์ ์๋ค. ์ ๋ ฅ์์ฅ์ ๋ฑ๋ก๋์ง ์์ BTM(Behind
The Meter) ํ์๊ด๋ฐ์ ์ ํฌํจํ๋ค๋ฉด ๋น์จ์ ๋ ์ปค์ง ๊ฒ์ด๋ค.
๊ทธ๋ฆผ 5๋ ๋น์ค์๊ธ์ ๋ฐ์ ๊ธฐ ์ค ์ ์ฌ์์๋์ง์์ ์ต๊ทผ 4๋
์ค๋น์ฉ๋์ ๋น๊ตํ ๊ทธ๋ํ์ด๋ค. ํด์์๋์ง์ ๊ฒฝ์ฐ ์ค๋น ์ฉ๋์ 255 MW๋ก ๋ณํ๊ฐ ์๋ค. ํ๋ ฅ ๋ํ
๋งค๋
์ค๋น ์ฉ๋์ด ์ฆ๊ฐํ๊ณ ์์ผ๋ ์ฆ๊ฐ ์๋๊ฐ ํ์๊ด์ ๋นํด ๋ํจ์ ํ์ธํ ์ ์๋ค. ๋น์ค์๋ฐ์ ๊ธฐ ์ค ํ์๊ด๋ฐ์ ์ ๋น์ค์ด ํฌ๋ค๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ ์ ์๋ค.
๊ทธ๋ฆผ 6์์๋ ์ค์ ์ถ๋ ฅ์ ๋ณ๋์ฑ์ ๋ถ์ํ ๊ทธ๋ฆผ์ด๋ค. ์ฌ๊ธฐ์ ์ฌ์ฉ๋ ๋ฐ์ดํฐ๋ ์๊ฐ๋ณ ์ถ๋ ฅ ๋ณ๋์ฑ์ 99ํผ์ผํ์ผ๊ฐ์ ์ฌ์ฉํ์๋ค. ๋ณ๋์ฑ ๊ณ์ฐ ์์์ ๋ค์๊ณผ
๊ฐ์ผ๋ฉฐ, ๋ฐ์ ๋ ๊ฐ์๋ฅผ ์๋ฏธํ๋ ๋ณ๋์ฑ ์์์ ๊ฒฝ์ฐ๋ง ๊ณ ๋ คํ์ฌ ๋ถ์ํ์๋ค.
๊ทธ๋ฆผ 6์์๋ ์ ์ฌ์์๋์ง๋ฐ์ ์ ์ ์ฒด์ ์ถ๋ ฅ ๋ณ๋์ฑ๊ณผ ๊ฐ ์ ์ฌ์์๋์ง๋ฐ์ ์๋ณ๋ก ๋ณ๋์ฑ์ ํ์ธํ ์ ์๋ค. ์ฐ๋๋ณ๋ก ๋น๊ต ์ ์ค๋น ์ฉ๋ ์ฆ๊ฐ์ ๋ฐ๋ผ ์ถ๋ ฅ์
๋ณ๋์ฑ์ด ์ปค์ง์ ํ์ธํ ์ ์๋ค. ๋ํ ์ ์ฒด ๋ณ๋์ฑ๊ณผ ํ์๊ด๋ฐ์ ์ ์ถ๋ ฅ ๋ณ๋์ฑ์ด ์ ์ฌํจ์ ์ ์ ์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ฅผ ํตํด ํ์๊ด๋ฐ์ ์ ๋น์ค์ ํ์ธํ ์
์๋ค. ์ถ๊ฐ๋ก ๊ฐ๊ฐ์ ๋ฐ์ ์์ ๋ณ๋์ฑ ํฉ์ด ์ ์ฒด ๋ณ๋์ฑ ํฌ๊ธฐ๋ณด๋ค ์์์ ํ์ธํ ์ ์๋๋ฐ, ์ด๋ ๋ฐ์ ์๋ณ ์ถ๋ ฅ ๋ณ๋์ฑ์ ํํํ ํจ๊ณผ(smoothing
effect)๊ฐ ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค. ๊ทธ๋ฆผ 7์ ํตํด ์ค๋น์ฉ๋ ๋๋น ๋ฐ์ ์๋ณ ์ถ๋ ฅ ๋ณ๋๋ฅ ์ ๋น๊ตํด ๋ณด๋ฉด ํํํ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๋์ฑ ๋ช
ํํ ํ์ธํ ์ ์๋ค.
Fig. 4. Accumulated Capacity of Non-Central Generation (MW)
Fig. 5. Detailed Non-Central Generation Capacity (MW)
๊ทธ๋ฆผ 7์ ์ ์ฌ์์๋์ง๋ฐ์ ์ ์ ์ฒด์ 99ํผ์ผํ์ผ๊ธฐ์ค ์ถ๋ ฅ ๋ณ๋์จ 4.9%์ ์๋ฏธ๋ 2018๋
12์ ๊ธฐ์ค ์ ์ฌ์์๋์ง ๋ฐ์ ์์ ์ค๋น์ฉ๋(8,805 MW)์
4.9%์ธ ์ฝ 440 MW๊น์ง ์ถ๋ ฅ ๋ณ๋์ฑ์ด ๋ฐ์ํ ์ ์๋ค๋ ์๋ฏธ์ด๋ค. ํ์ฌ ์ ๋ ฅ์์ฅ์์๋ ์ ์ฌ์์๋์ง๋ฐ์ ์์ ์ถ๋ ฅ์ ์๋ถํ ํํ๋ก ์ทจ๊ธํ์ฌ ๋ณ๋์ฑ์
๋ฐ๋ฅธ ๋ณ๋์ ์๋น๋ ฅ์ ์ฐ์ ํ์ง ์๊ณ ์์ง๋ง ์์ ์ธ๊ธํ ๊ฒ์ฒ๋ผ BTM ์ฉ๋๊ณผ ์ถ๊ฐ ์ค์น๋๋ ์ ์ฌ์์๋์ง๋ฐ์ ์ ์ค๋น ์ฉ๋์ ๊ณ ๋ คํ์ ๋ ๊ฐ๊น์ด ๋ฏธ๋์
์ ์ฌ์์๋์ง๋ฐ์ ์์ ๋ณ๋์ฑ์ด ๊ณํต ์ด์์ ๋ถ๋ด์ ๋์ผ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค.
Fig. 6. Renewable Generator Output Volatility (99%, MW)
Fig. 7. Renewable Generator Output Volatility compared to generation capacity (99%,
MW)
2.4 ๊ตญ์ธ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ ์ด์ ํํฉ
๋ถ๋ฏธ์ ๊ฒฝ์ฐ ์ ๋ขฐ๋์ง์(LOLE, Unserved Energy)๋ฅผ ๋ง์กฑํ๋ ์ค๋น์ฉ๋ ์ ์ ํ ๋ฐ์ ๊ธฐ ํน์ฑ๊ณผ ์ ๋ ฅ๊ณํต ์ ๋ขฐ๋๋ฅผ ๊ณ ๋ คํด์ ๊ณต๊ธ๋ฅ๋ ฅ์ ์ถ์ ํ๋ค.
๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ(์จ) ๊ด๋ จ ์ฉ์ด๋ฅผ ๊ธฐ๊ด๋ง๋ค ๋ค๋ฅด๊ฒ ์ฌ์ฉํ๊ณ ์์ผ๋ ๊ฐ๋
์ ์ค๋น์ฉ๋๊ณผ ๋ฑ๊ฐ๊ณ ์ฅ์ ์ง์จ(ํน์ ์ ์ฌ์งํ) ๊ณฑ์ ํํ๋ก ๊ณต๊ธ๊ฐ๋ฅ์ฉ๋์ ์ถ์ ํ๋ค.
๋ถ๋ฏธ ์ ๋ ฅ์์ฅ์ ๊ณตํต์ ์ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ์ ๋ํด ๊ตฌ์ฒด์ ์ธ ์ซ์๋ก ๊ท์ ๋์ด ์์ง ์๋ค. ๋ค๋ง ์ถ์ ๋ ๊ณต๊ธ๋ฅ๋ ฅ๊ณผ ๋ฏธ๋์ ์ ๋ ฅ์์๋ฅผ ๊ณ ๋ คํด์ ๋น์์ํฉ์ ๋ํ
๋์ฒ ์์ฃผ๋ก ๋งค๋
๋จ๊ธฐ ์๊ธ๊ณํ ๊ด๋ จ ๋ถ์ ๋ณด๊ณ ์๋ฅผ ์์ฑํ๋ค(2-8).
์ ๋ฝ์ ENTSO-E๋ Spare Capacity๋ผ๋ ๊ฐ๋
์ ํตํด ์ค๋น์ฉ๋(Net Generating Capacity)์ 5% ~ 10%์ ํด๋นํ๋
์ฉ๋์ ์ง์ญ๋ณ๋ก ํ๋ณดํ๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋๋ผ์ ๋น๊ตํ์ ๋ ์ฃผํ์์กฐ์ ์๋น๋ ฅ์ ์ ์ธํ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ ๊ฐ๋
์ผ๋ก Adequacy Reference Margin์ด๋ผ๋
์ฉ์ด๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๊ณ ์์ผ๋ฉฐ ์ด๋ Spare Capacity์ ํด๋น ๊ธฐ๊ฐ์ ์ ๋ ฅ์์ ํผํฌ ๋๋น ์ฌ์ ๋ถ์ ๋ํ๋ ๊ฐ๋
์ด๋ค(9)(10). ์ ๋ฝ ๊ณํต์ ๊ตญ๊ฐ๋ณ/์ง์ญ๋ณ ์ ์๊ตฌ์ฑ ํน์ฑ์ ๋ฐ๋ผ Spare Capacity ์ฉ๋์ ๋ค๋ฅด๊ฒ ์ค์ ํ์ฌ ์ด์ํ๊ณ ์๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด ์คํ์ธ์ ๊ฒฝ์ฐ ์ ์ฌ์์๋์ง๋ฐ์
์์์ ๋ณด๊ธ๋ฅ ์ด ๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๋ค๋ฅธ ์ ๋ฝ์ ๊ตญ๊ฐ์ ๋ค๋ฅด๊ฒ ๋์ Spare Capacity๋ฅผ ๊ฐ์ง๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ์ธ๋๋ค.
์ผ๋ณธ์ ์ ๋ ฅ์์ฅ์ ์ฐ๋ฆฌ์ ๋งค์ฐ ์ ์ฌํ ํน์ฑ์ ๋ณด์ธ๋ค. ๋ถ๋ฏธ์ ์ ๋ฝ๊ณผ ๋ฌ๋ฆฌ ํ ์ ๋ ฅ์์ฅ๊ณผ ์ฐ๊ฒฐ๋์ง ์์ ๊ณ ๋ฆฝ๋ ์ ๋ ฅ๊ณํต์ ๊ฐ์ง๊ณ ์๋ค. ์ผ๋ณธ์ ๊ด์ญ๊ณํต์ด์
๊ธฐ๊ด์์๋ ์์์ธก๊ณผ ๊ณต๊ธ์ธก ๋ถํ์ค์ฑ์ ๊ณ ๋ คํ์ฌ ๊ณต๊ธ์๋น์จ ์์ค์ ํน์ ๊ฐ์ผ๋ก ์ถ์ ํ์ฌ ์ด๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ์๊ธ๊ณํ์ ํ๋ค. ์์์ธก๋ณ๋์ผ๋ก๋ ๊ธฐ์จ์ ์ํ ์์๋ณ๋๊ณผ
๊ธฐํ์์ธ์ผ๋ก ์ธํ ์์๋ณ๋์ผ๋ก ๋๋๋ ๋ฐ๋ฉด, ๊ณต๊ธ์ธก ๋ณ๋์ผ๋ก๋ ์ ์์ค๋น ๊ณ ์ฅ, ๊ฐ์๋ณ๋์ ์ํ ์๋ ฅ๋ฐ์ ์ถ๋ ฅ, ๋ฐ๋๊ณผ ์ผ์ฌ๋ ๋ณ๋์ ์ํ ํ๋ ฅ ๋ฐ
ํ์๊ด ๋ฐ์ ์ ์ถ๋ ฅ ๋ณ๋์ ๊ณ ๋ คํ๋ค(11). ์ด๋ฌํ ์๋น๋ ฅ ์ค์ ๊ฐ๋
์ ์ฐ๋ฆฌ์ ์ ์ฌํ ๋ชจ์ต์ด๋ค.
3. ์ ์ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ ์ฐ์ ๋ฐฉ๋ฒ
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์ ์ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ ํ๋ณด ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ๊ธฐ์กด ๊ตญ๋ด์ ๋จ๊ธฐ ์๊ธ๊ณํ ๋ ์ฌ์ฉํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ๊ณผ ์ผ๋ณธ์์ ์ฌ์ฉํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ํ์ฌ ๊ตญ๋ด ์ ๋ ฅ๊ณํต ํ๊ฒฝ์ ์ ํฉํ
ํํ๋ก ๊ฐ์ ํ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ ์ํ๋ค. ์ ๋ ฅ์์ฅ์ด์๊ท์น ์์ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ์ ์ ์๋ ์ด์์๋น๋ ฅ์ ๊ธ์ ์ ์ง ์ค์ธ ๋ฐ์ ๋ ฅ์ ๋ํ ๊ฒ์ ์๋ฏธํ๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋
์ด์์๋น๋ ฅ์ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ์ฆ๊ฐ์์ธ์ ์ถ์ ํ์ฌ ์ ์ฒด ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ ํ๋ณด๊ธฐ์ค ๊ฐ์ ์์ ์์ฑํ์๋ค. ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ ์ฐ์ ๊ฐ๋
์ ์์์ผ๋ก ๋ํ๋ด๋ฉด ์๋์ ๊ฐ๋ค.
๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ ์ฆ๊ฐ์์ธ์ ์์์ธก๋ฉด๊ณผ ๊ณต๊ธ์ธก๋ฉด์ผ๋ก ๋๋ ์ ์๋ค. ํ 3์ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ์ ์ํ๋ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ ์ฆ๊ฐ์์ธ๊ณผ ์ฆ๊ฐ์์ธ๋ณ ์ฌ์ฉ๋๋ ์งํ๋ฅผ ์ ๋ฆฌํ ๊ฒ์ด๋ค. ๋จ๊ธฐ ์๊ธ๊ณํ์ ์ํ ์ ์ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ ์ฐ์ ์ ์ํด ์์์ธก์์
๊ณ ๋ คํด์ผ ํ๋ ์์๋ ์ ๋ ฅ์์์์ธก ์ค์ฐจ์ ์ด์๊ธฐ์จ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ ๋ ฅ์์ ์ฆ๊ฐ๋์ผ๋ก ๋๋ ์ ์๋ค. ์ ๋ ฅ์์์์ธก์ ๊ฒฝ์ฐ ๋ฐ์ ๊ธฐ ๊ธฐ๋์ ์ง๊ณํ์ ์ํด ์ผ์ฃผ์ผ
์ ์ ์งํํ๋ ์ฃผ๊ฐ์์์์ธก๊ณผ ํจ๊ป ํ๋ฃจ ์ ์์์์ธก์ธ ์ผ๊ฐ์์์์ธก์ ๊ณ ๋ คํ๋ฉฐ, ์ด๋ ๋ฐ์ ๊ธฐ์ ์ง๊ณํ ์๋ฆฝ ์ดํ ์ผ์ผ๋ฐ์ ๊ณํ๊น์ง ๋ฐ์ ๊ฐ๋ฅํ ๋ถํ์ค์ฑ์
๋๋นํ๋ ๋์์ ์ด์์๋น๋ ฅ์์ ๊ณ ๋ คํ์ง ๋ชปํ๋ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ์ฆ๊ฐ๋์ ์ฐ์ ํ๊ธฐ ์ํจ์ด๋ค.
์ด์๊ธฐ์จ์ ์ํ ์ ๋ ฅ์์ ์ฆ๊ฐ๋์ ์ด์๊ณ ์จ ํน์ ์ด์์ ์จ์ผ๋ก ๋ฐ์ํ๋ ์ถ๊ฐ์ ์ธ ์ ๋ ฅ์์๋ฅผ ์๋ฏธํ๋ค. ์ง๋ 2018๋
7์ 24์ผ ์ด์๊ณ ์จ์ผ๋ก ์ธํด
์ต๋์ ๋ ฅ์์๋ 92,478 MW๋ก ๊ฐฑ์ ๋์์ผ๋ฉฐ, ๊ทธ ๋น์ ๊ณต๊ธ์๋น์จ์ 7.7%๋ก ์ ์ง๋์๋ค.3)
์์์ธก๋ฉด์ 2๊ฐ์ง ๋ชจ๋ ์ด์์๋น๋ ฅ๋ง์ผ๋ก๋ ๋๋นํ ์ ์์ผ๋ฏ๋ก ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ ์ฆ๊ฐ์์ธ์ผ๋ก ๋ณผ ์ ์๋ค.
์์์ธก ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ ์ฆ๊ฐ์์ธ์ธ ์ฃผ๊ฐ์์์์ธก ์ค์ฐจ์ ์ด์๊ธฐ์จ์ ์ํ ์ ๋ ฅ์์ ์ฆ๊ฐ๋์ ๊ฒน์น๋ ์์ญ์ด ์กด์ฌํ๋ค. ์ด์๊ธฐ์จ์ ์ํด ์ ๋ ฅ์์ ์ฆ๊ฐ๋์ด ๋ฐ์ํ
๊ฒฝ์ฐ ์ฃผ๊ฐ์์์์ธก์ ์ค์ฐจ์ ์ผ๋ถ๋ฅผ ์ฆ๊ฐ์ํฌ ์ ์๋ ์์๋ก ์์ฉํ ์ ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์์ (5)๋ฅผ ํตํด ์์์ธก ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ ์ฆ๊ฐ์์ธ ์ค ํฐ ๊ฐ์ ์ ํํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ ์ํ์๋ค.
๊ณต๊ธ์ธก๋ฉด์ผ๋ก ๊ณ ๋ คํด์ผ ํ ์ฌํญ์ ๋ฐ์ ์ค๋น ๊ณ ์ฅ ์ฅ๊ธฐํ์ ๋๋นํ ๋์ฒด์์๊ณผ ์ ์ฌ์๋ฐ์ ์์์ ํฌํจํ ๋น์ค์๋ฐ์ ๊ธฐ์ ์ถ๋ ฅ ๋ถํ์ค์ฑ์ ๋ํ ๋์์ด๋ค. ํํ
์ด์์๋น๋ ฅ์์๋ (N-1)์์ ์ฌ๊ณ ์ ๋๋นํ ์๋น๋ ฅ์ ํฌํจํ๊ณ ์๋ค. ํ์ง๋ง ์์ ์ฌ๊ณ ๊ฐ ์ฅ์๊ฐํ(ํ์ฌ ์ด์์๋น๋ ฅ ๊ธฐ์ค 2์๊ฐ ์ด์) ๊ฒฝ์ฐ ์ด์์๋น๋ ฅ
ํ๋ณต์ ์ํ ์ถ๊ฐ ์์์ด ํ์ํ๋ค. ์ด๋ฅผ ์ํด ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๋ฐ์ ์ค๋น ๊ณ ์ฅ์ ์ฅ๊ธฐํ๋ฅผ ๋๋นํ ์ฉ๋์ ์ฐ์ ํ์ฌ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ์ ํฌํจ์์ผฐ๋ค. ๋ํ, ๊ณต๊ธ์ธก๋ฉด์์๋
์ ๋ ฅ๊ณํต ํ๊ฒฝ ๋ณํ์ ๋ฐ๋ผ ์ฆ๊ฐํ๋ ์ ์ฌ์๋ฐ์ ์์ ์ถ๋ ฅ ๋ถํ์ค์ฑ์ ๋ฐ์ํ๊ธฐ ์ํด ์ ์ฌ์๋ฐ์ ์์ ํฌํจํ๋ ๋น์ค์๋ฐ์ ๊ธฐ์ ์ถ๋ ฅ ๋ถํ์ค์ฑ์ ๋ฐ์ํ์๋ค.
Table 3. Factors to Increase Supply Reserve Power
No.
|
๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ ์ฆ๊ฐ์์ธ
|
์ถ์ ๋ฐฉ๋ฒ
|
1
|
๋ฐ์ ๊ธฐ์ ์ง๊ณํ ์๋ฆฝ ์ดํ ์ผ์ผ๋ฐ์ ๊ณํ๊น์ง ๋ฐ์ ๊ฐ๋ฅํ ๋ถํ์ค์ฑ
|
(์ฃผ๊ฐ์์๊ณผ์์์ธก 50ํผ์ผํ์ผ์ค์ฐจ์จ- ์ผ๊ฐ์์๊ณผ์์์ธก 50ํผ์ผํ์ผ์ค์ฐจ์จ)
รํด๋น๊ธฐ๊ฐ๊ธฐ์ค์์์ ๋ง์น
|
2
|
์ด์๊ธฐ์จ์ ์ํ ์ ๋ ฅ์์ ์ฆ๊ฐ
|
์ด์๊ธฐ์จ์ ์ํ ์ ๋ ฅ์์ ์ฆ๊ฐ๋
=์ด์๊ธฐ์จ๋ฏผ๊ฐ๋ร๊ธฐ์จ๊ฐ๊ฒฉ
|
3
|
๋ฐ์ ์ค๋น ๊ณ ์ฅ์ ์ฅ๊ธฐํ ๋๋น
|
์ฅ๊ธฐํ๋ ๋ฐ์ ์ค๋น์ ์ ์ง ๋ฐ์ ๋ ฅ
|
4
|
๋น์ค์๋ฐ์ ๊ธฐ์ ์ถ๋ ฅ ๋ถํ์ค์ฑ ๋๋น
|
(์ฃผ๊ฐ๋น์ค์๋ฐ์ ์ถ๋ ฅ๊ณผ์์์ธก 50ํผ์ผํ์ผ์ค์ฐจ์จ)รํด๋น๊ธฐ๊ฐ๋น์ค์๋ฐ์ ๊ธฐ ์ค๋น์ฉ๋
|
3.1 ์์์ธก ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ ์ฆ๊ฐ์์ธ
์ฐ๏ฝฅ์๏ฝฅ์ฃผ๏ฝฅ์ผ๊ฐ ๋ฑ ๊ธฐ๊ฐ์ ๋ฐ๋ผ ์ ๋ ฅ์๊ธ๊ณํ ์ ํ๋ณดํด์ผ ํ๋ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ์ด ์์ดํ ์ ์ ๊ณ ๋ คํ์ฌ, ์์์์ธก ๋ฐ ์ค์ ์ ๋ํ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ฐ๏ฝฅ์๏ฝฅ์ฃผ๏ฝฅ์ผ๊ฐ๋ณ๋ก
๊ตฌ๋ถํ์ฌ ๋ถ์์ ์งํํ์๋ค. ๋ฐ์ ๊ธฐ์ ๊ธฐ๋์๊ฐ๊ณผ ๋ฐ์ ๊ธฐ ์ ์ง๋ณด์ ๊ณํ์ ๊ณ ๋ คํด์ ์ผ์ฃผ์ผ ์ ๋ฐ์ ๊ธฐ์ ์ง๊ณํ์ ์๋ฆฝํ๊ณ ํ๋ฃจ ์ ์ด์๋ฐ์ ๊ณํ์ ํตํด ์ค์๊ฐ
๋ฐ์ ๊ธฐ ๊ธฐ๋ ์ฌ๋ถ๋ฅผ ํ์ ํ๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์ค์๊ฐ ์ด์์ ๊ฐ์ฅ ๊ฐ๊น์ด ์ฃผ๊ฐ ๋ฐ์ ๊ธฐ ์ ์ง๊ณํ ๋์ ์ ๋ ฅ์์์์ธก ๊ฒฐ๊ณผ์ ๋ฐ๋ฅธ ๊ณผ์ ์ค์ฐจ๋ฅผ ๋ฐ์ ๊ธฐ์ ์ง๊ณํ
์๋ฆฝ ์ดํ ์ผ์ผ๋ฐ์ ๊ณํ๊น์ง ๋ฐ์ ๊ฐ๋ฅํ ๋ถํ์ค์ฑ์ผ๋ก ์ ์ํ์๋ค. ์ฃผ๊ฐ ๋ฐ์ ๊ธฐ ์ ์ง๊ณํ์ ์ํด ์ํํ๋ ์ฃผ๊ฐ์ ๋ ฅ์์์์ธก์ ์ด์์๋น๋ ฅ์์ ํฌํจํ ์ ์๊ธฐ
๋๋ฌธ์ ์ถ๊ฐ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ์์ ํ๋ณดํด์ผ ํ๋ค. ์ผ์ผ์์์์ธก์ ์ด์๋ฐ์ ๊ณํ์ ๊ธฐ์ด์๋ฃ๋ก ํ์ฉ๋๊ณ , ์๊ฐ๋๋ณ ์๋น๋ ฅ์ด ์ฐ์ ๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ด์์๋น๋ ฅ์ ํฌํจ๋์ง
์๋ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ ์ฆ๊ฐ์์ธ์ ํด๋นํ๋ ์์ธก์ค์ฐจ๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ๊ธฐ ์ํด์๋ ์ฃผ๊ฐ์์์์ธก์ค์ฐจ์ ์ํฅ์์ ์ผ๊ฐ์์์์ธก์ค์ฐจ์ ์ํฅ์ ๊ฐํ๋ ๋ฐฉ์์ด ์ ์ ํ๋ค๊ณ ํ๋จ๋๋ค.
ํด๋น ์ฐ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก๋ ์ฃผ๊ฐ์์์์ธก์ค์ฐจ์จ ํน์ ๋ฐฑ๋ถ์์์์ ์ผ๊ฐ์์์์ธก์ค์ฐจ์จ ํน์ ๋ฐฑ๋ถ์์๋ฅผ ๊ฐํ๋ ๋ฐฉ์์ ์ ์ํ์๋ค.
ํ 4์ ํ 5๋ ์ต๊ทผ 3๋
๊ฐ ํ๊ณ ์ ๋ ฅ์๊ธ๊ธฐ๊ฐ ๋์์ ์ฃผ๊ฐ ๋ฐ ์ผ๊ฐ์ ๋ ฅ์์ ์์ธก์ค์ฐจ๋ฅผ ๋ณด์ฌ์ค๋ค. ์ฌ์ฉ๋ ๋ฐ์ดํฐ๋ 3๊ฐ๋
(2016๋
~ 2018๋
)์ 7์, 8์
๋ฐ์ดํฐ ์ค ์ฃผ๋ง, ํ๊ณํด๊ฐ๊ธฐ๊ฐ, ํน์์ผ(๊ด๋ณต์ )์ ์ ์ธํ ํ ํ์ผ ๋ฐ์ดํฐ๋ง์ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๊ณ์ฐ๋ ์ฃผ๊ฐ ๋ฐ ์ผ๊ฐ์ ๋ ฅ์์์์ธก ์ค์ฐจ์ ์ค์ฐจ์จ์ด๋ค. ํ์์ ํ์ธํ
์ ์๋ฏ์ด ํด๋น ๊ธฐ๊ฐ ์ฃผ๊ฐ๊ณผ์์์ธก ํ๊ท ์ค์ฐจ๋ 2,166 MW๋ก ์ฃผ๊ฐ์ ๋ ฅ์์ ์์ธก์ด ์ค์ ์ ๋ ฅ์์๋ณด๋ค ํ๊ท ์ ์ผ๋ก 2,166 MW ๋ถ์กฑํ๋ค๋ ์๋ฏธ์ด๋ค.
50ํผ์ผํ์ผ์ ์ค์ฐจ์จ์ ๊ณผ์ ์ค์ฐจ๋ค ์ค ์ค๊ฐ ์ค์ฐจ์จ๊ฐ์ ์๋ฏธํ๋ฉฐ 99ํผ์ผํ์ผ ๊ฐ์ ๊ณผ์ ์์ธก ํ๋ฐฉ ๋ฆฌ์คํฌ๋ฅผ ์๋ฏธํ๋ฉฐ ๊ณผ๊ฑฐ ๋ฐ์๋ 100๊ฐ์ ๊ณผ์ ์ค์ฐจ์จ
์ค 99๋ฒ์งธ๋ก ํฐ ์ค์ฐจ์จ์ ์๋ฏธํ๋ค.
ํ 6๊ณผ ํ 7์ ์ต๊ทผ 3๋
๊ฐ์ ๋๊ณ ์ ๋ ฅ์๊ธ๊ธฐ๊ฐ์ ๋ํ ์ฃผ๊ฐ ๋ฐ ์ผ๊ฐ์ ๋ ฅ์์ ์์ธก์ค์ฐจ๋ฅผ ๋ณด์ฌ์ค๋ค. ์ฌ์ฉ๋ ๋ฐ์ดํฐ๋ 3๊ฐ๋
(2015๋
~ 2018๋
)์ 12์,
1์, 2์ ๋ฐ์ดํฐ ์ค ์ฃผ๋ง, ํน์์ผ(์ ์ , ์ค๋ ํด๊ฐ)์ ์ ๊ฑฐํ ํ ํ์ผ ๋ฐ์ดํฐ๋ง์ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๊ณ์ฐ๋ ์ฃผ๊ฐ ๋ฐ ์ผ๊ฐ ์ ๋ ฅ์์์์ธก ์ค์ฐจ์ ์ค์ฐจ์จ์ด๋ค.
ํ์์ ํ์ธํ ์ ์๋ฏ์ด ํด๋น ๊ธฐ๊ฐ ๊ณผ์ ์์ธก ํ๊ท ์ค์ฐจ๋ 944 MW๋ก ํ๊ณ๊ธฐ๊ฐ๊ณผ ๋น๊ต ์ ๋ฎ์ผ๋ฉฐ ์ค์ฐจ์จ ๋ํ ๋ฎ๋ค. ๋๊ณ์ ๊ฒฝ์ฐ ํ๊ณ์ ๋นํด ์ ๋ ฅ์์์์ธก์
์ ํ์ฑ์ด ๋๋ค๋ ์๋ฏธ์ด๋ค.
์์ ๊ฐ์ด ์ ๋ ฅ์๊ธ๊ณํ ๊ธฐ๊ฐ์ ๋ฐ๋ผ ํด๋น ๊ธฐ๊ฐ์ ๊ณผ๊ฑฐ (์ฃผ๊ฐ์์์์ธก ๊ณผ์์ค์ฐจ์จ - ์ผ๊ฐ์์์์ธก ๊ณผ์์ค์ฐจ์จ)์ ๊ณ์ฐํ ํ ์๊ธ๊ณํ์ ์งํํ ํด๋น ๊ธฐ๊ฐ์
์ ๋ ฅ์์์์ธก๊ฐ์ ๊ณฑํ๊ฒ ๋๋ฉด ๋ฐ์ ๊ธฐ์ ์ง๊ณํ ์๋ฆฝ ์ดํ ์ผ์ผ๋ฐ์ ๊ณํ๊น์ง ๋ฐ์ ๊ฐ๋ฅํ ๋ถํ์ค์ฑ์ ๋ฐ์ํ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ์ ์ถ์ ํ ์ ์๋ค. ์์์ผ๋ก ์ ๋ฆฌํ๋ฉด
์๋์ ๊ฐ๋ค.
์๋ฅผ ๋ค์ด 2019๋
ํ๊ณ ์ ๋ ฅ์๊ธ์ ์ํด ํ์ํ ์์์ธก ์ฆ๊ฐ์์ธ์ ์ถ์ ํ๊ธฐ ์ํด ํ๊ณ๊ธฐ๊ฐ์ ์์ธก๋ ๊ธฐ์ค์์ ์ ๋ง์น(89,500 MW)์ ๊ณผ๊ฑฐ ๊ณผ์
99ํผ์ผํ์ผ ์ค์ฐจ์จ(5.47% - 0.78%)์ ๊ณฑํ๋ฉด ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ ํ์๋์ผ๋ก ์ฝ 4,200 MW๊ฐ ๋์ถ๋๋ค.
2018๋
๋ ํ๊ณ์ ๊ฐ์ด ์ด์๊ณ ์จ์ผ๋ก ์ธํ ์ต๋์ ๋ ฅ์์์ ๊ฐฑ์ ์ ๋๋นํ์ฌ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ์ ์ถ๊ฐ์ ์ผ๋ก ํ๋ณดํจ์ผ๋ก์จ ์๊ธ๋ฅ๋ ฅ ๋ฐ ์์ ์ ์ด์์๋น๋ ฅ์ ํ๋ณดํ
์ ์๋ค. ์ด์๊ธฐ์จ์ ๋๋นํ์ฌ ์ถ๊ฐ๋ก ํ๋ณดํด์ผ ํ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ ์ฐ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๊ฐ์๋ ํ 8๊ณผ ๊ฐ๋ค.
Table 4. Underestimation Error for Week Ahead Load Forecasting in Summer Season
๊ณผ์ ์ค์ฐจ
|
์ค์ฐจํ๊ท (MW)
|
50ํผ์ผํ์ผ ์ค์ฐจ์จ(%)
|
99ํผ์ผํ์ผ ์ค์ฐจ์จ(%)
|
2,166
|
2.39
|
5.47
|
Table 5. Underestimation Error for Day Ahead Load Forecasting in Summer Season
๊ณผ์ ์ค์ฐจ
|
50ํผ์ผํ์ผ ์ค์ฐจ์จ(%)
|
99ํผ์ผํ์ผ ์ค์ฐจ์จ(%)
|
0.78
|
3.81
|
Table 6. Underestimation Error for Week Ahead Load Forecasting in Winter Season
๊ณผ์ ์ค์ฐจ
|
์ค์ฐจํ๊ท (MW)
|
50ํผ์ผํ์ผ ์ค์ฐจ์จ(%)
|
99ํผ์ผํ์ผ ์ค์ฐจ์จ(%)
|
944
|
0.92
|
4.05
|
Table 7. Underestimation Error for Day Ahead Load Forecasting in Winter Season
๊ณผ์ ์ค์ฐจ
|
50ํผ์ผํ์ผ ์ค์ฐจ์จ(%)
|
99ํผ์ผํ์ผ ์ค์ฐจ์จ(%)
|
0.67
|
3.30
|
Table 8. Additional required supply reserve power to prepare abnormal temperatures
๊ตฌ๋ถ
|
์ด์๊ธฐ์จ์ ๊ณ ๋ คํ ์ถ๊ฐ์ ํ์๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ ์ฐ์ ๋ฐฉ๋ฒ
|
ํ์๋
|
โ์ด์๊ธฐ์จ์ ์ ๋ร์จ๋๋ฏผ๊ฐ๋
|
์ด์๊ธฐ์จ
์ ์
|
โ์ธ๊ณ๊ธฐ์๊ธฐ๊ตฌ(WMO)์ ๋ฐ๋ผ ๊ณผ๊ฑฐ ์ค์ ์ค ๊ธฐ์จ์ด 90ํผ์ผํ์ผ ์ด๊ณผ ๋๋ 10ํผ์ผํ์ผ ๋ฏธ๋ง์ผ ๋๋ฅผ ์ด์๊ธฐ์จ์ด๋ผ ์ ์ํจ
|
์ด์๊ธฐ์จ์ ์ ๋
|
โ์ด์๊ณ ์จ/์ ์จ ํผ์ผํ์ผ-์ด์๊ณ ์จ/์ ์จ ๊ธฐ์ค ์จ๋
|
์จ๋
๋ฏผ๊ฐ๋
|
โ์ด์๊ณ ์จ/์ ์จ ๊ธฐ์ค ์จ๋ ๋๋น ์ด๊ณผ/๋ฏธ๋ง ์ผ์ 1โ ๋ณ๋ ์ ์ ๋ ฅ์์ ๋ณํ๋
|
3.2 ๊ณต๊ธ์ธก ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ ์ฆ๊ฐ์์ธ
์ ๋ ฅ๊ณํต ์ด์์๋ ๋ฐ์ ์ค๋น ๊ณ ์ฅ์ ์ฅ๊ธฐํ๋ฅผ ๋๋นํ์ฌ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ์ ํ๋ณดํจ์ผ๋ก์จ ์์ ์ ์ธ ์๊ธ๋ฅ๋ ฅ์ ํ๋ณดํ ์ ์๋ค. ๋ฐ์ ์ค๋น ๊ณ ์ฅ์ ์ฅ๊ธฐํ๋ฅผ ์ ์ํ๊ธฐ
์ํด ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ํ ์ด์์๋น๋ ฅ์ ๋์ฒด์๋น๋ ฅ์ ๋ณ์
์๊ฐ์ธ 2์๊ฐ์ด ๋๋ ๋ฐ์ ์ค๋น ์ฌ๊ณ ๋ฅผ ๊ณ ์ฅ์ ์ฅ๊ธฐํ๋ก ์ ์ํ์๋ค. ์ต๊ทผ 4๋
๊ฐ ๋ฐ์ ์ค๋น ๊ณ ์ฅ
์ด๋ ฅ์ ์ดํด๋ณด๋ฉด 1,000 MW ์ด์ ์ค๋ณต๊ณ ์ฅ ์ฌ๋ก ์ค ์ฅ๊ธฐ ๊ณ ์ฅ ์ฌ๋ก๋ก ์ค๋น์ฉ๋์ ํฉ์ด ๊ฐ์ฅ ํฐ ์ฌ๋ก๋ 2017๋
7์์ ๋ฐ์ํ ํ์ธ์์๋ ฅ๊ณผ ์ผ์ฒ๊ทธ๋ฆฐ์
๊ณ ์ฅ์ผ๋ก 2,022 MW ํ๋ฝ์ด 8์๊ฐ ์ง์๋ ๊ฒฝ์ฐ์ด๋ค.
๊ตญ๋ด ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์ ์ฌ์๋ฐ์ ์์์ ํฌํจํ๋ ๋น์ค์๋ฐ์ ๊ธฐ์ ๊ฒฝ์ฐ, ์ถ๋ ฅ์ ๋ถํ์ค์ฑ์ ์๋ฐํ๊ฒ ๋๋ฏ๋ก ์ด๋ฌํ ์ถ๋ ฅ ๋ถํ์ค์ฑ์ ๋ํ ๋์์ด ํ์ํ๋ค. ๋น์ค์๋ฐ์ ๊ธฐ์
๋ํ ์์ธก๋ชจํ์ด ์๋ ์ํฉ์์ ์ด๋ฅผ ๋ฐ์ํ๊ธฐ ์ํด persistence model์ ์ฐจ์ฉํด์ ์ผ์ฃผ์ผ ์ ์ ์ค์ธก๊ฐ์ ํด๋น ์ฃผ์ ์์ธก๊ฐ์ผ๋ก ๊ฐ์ ํ์ฌ ์์ธก์ค์ฐจ์จ์
์ฐ์ ํ์๋ค. ๊ณผ๊ฑฐ 3๊ฐ๋
(ํ๊ณ๋ 2016๋
~ 2018๋
, ๋๊ณ๋ 2015๋
~ 2018๋
)์ ๋ฐ์ดํฐ ์ค ๋น์ค์๋ฐ์ ๊ธฐ ์ถ๋ ฅ 1์๊ฐ ๋จ์ ๊ณผ์ ์์ธก
๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๋์์ผ๋ก ๋ถ์ํ์๋ค. ๋น์ค์๋ฐ์ ๊ธฐ์ ์ถ๋ ฅ ๋ถํ์ค์ฑ์ ๋๋นํ๊ธฐ ์ํ ์ฉ๋์ ์ฐ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ํ 9์ ๊ฐ๋ค.
Table 9. Additional Required Supply Reserve Power to Prepare Uncertainty of Output
from Non-Central Generators
๊ตฌ๋ถ
|
๋น์ค์๋ฐ์ ๊ธฐ์ ์ถ๋ ฅ ๋ถํ์ค์ฑ์ ๊ณ ๋ คํ ์ถ๊ฐ ํ์๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ ์ฐ์ ๋ฐฉ๋ฒ
|
์์ธก
์ค์ฐจ์จ ์ฐ์
|
โ๋น์ค์๋ฐ์ ๊ธฐ ์์ธก๋ชจํ์ด ์๋ ์ ์ ๊ณ ๋ คํ์ฌ 1์ฃผ ์ ์ ์ค์ธก๊ฐ์ ํด๋น ์ฃผ์ ์์ธก๊ฐ์ผ๋ก ๊ณ ๋ คํ์ฌ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ์์ธก์ค์ฐจ์จ ์ฐ์
โ๋น์ค์๋ฐ์ ๊ธฐ ์์ธก์ค์ฐจ์จ=(1์ฃผ ์ ์ ์ค์ธก๊ฐ-์ค์ธก๊ฐ)/์ค์ธก๊ฐ
|
ํ์๋
|
โ(์ฃผ๊ฐ๋น์ค์๋ฐ์ ์ถ๋ ฅ๊ณผ์์์ธก 50ํผ์ผํ์ผ ์ค์ฐจ์จ)
รํด๋น๊ธฐ๊ฐ ๋น์ค์๋ฐ์ ๊ธฐ ์ค๋น์ฉ๋
|
์ ์๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก 2019๋
ํ๊ณ๊ธฐ๊ฐ์ ๋น์ค์๋ฐ์ ๊ธฐ์ ์ถ๋ ฅ ๋ถํ์ค์ฑ์ ๋๋นํ ์ถ๊ฐ ํ์๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ ์ฐ์ ์์๋ ๋ค์ ํ 10๊ณผ ๊ฐ๋ค.
โ ๊ณผ๊ฑฐ 3๊ฐ๋
(2016๋
~ 2018๋
) ๋ฐ์ดํฐ ์ค ํ๊ณ์ ํด๋นํ๋ 7์, 8์์ ๋์์ผ๋ก ๋ถ์ํจ
โ ๋น์ค์๋ฐ์ ๊ธฐ ์ค๋น์ฉ๋์ 2019๋
6์์ ์ค๋น์ฉ๋ ์ ์ฉ : 15,214 MW
Table 10. Example of Additional Required Supply Reserve Power to Prepare Uncertainty
of Output from Non-Central Generators in Summer
๊ตฌ๋ถ
|
๋น์ค์๋ฐ์ ๊ธฐ์ ์ถ๋ ฅ ๋ถํ์ค์ฑ์ ๊ณ ๋ คํ ์ถ๊ฐ ํ์๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ ์ฐ์ ์์
|
ํ์๋
|
(์ฃผ๊ฐ๋น์ค์๋ฐ์ ์ถ๋ ฅ๊ณผ์์์ธก 50ํผ์ผํ์ผ ์ค์ฐจ์จ)รํด๋น๊ธฐ๊ฐ ๋น์ค์๋ฐ์ ๊ธฐ ์ค๋น์ฉ๋=3.81%ร15,214MW
=์ฝ 600MW
|
4. ์ฌ๋ก์ฐ๊ตฌ
์ ์๋ ์ ์ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ ํ๋ณด ๊ธฐ์ค์ ์ด์ฉํ์ฌ 2019๋
ํ๊ณ์ ๋ ฅ์๊ธ๊ธฐ๊ฐ(2019๋
7์ ~ 2019๋
8์)์ ์ ์ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ์ ์ถ์ ํ์๋ค. ์ฌ๋ก์ฐ๊ตฌ๋ฅผ
์ํ ๊ธฐ๋ณธ ๊ฐ์ ๊ณผ ์ฌ์ฉ๋ ๋ฐ์ดํฐ๋ ์๋์ ๊ฐ๋ค.
โ 2019๋
ํ๊ณ ์ ๋ ฅ์๊ธ ๋์ฑ
๊ธฐ๊ฐ ์ต๋์ ๋ ฅ์์ ์์ธก๊ฐ: 89,500 MW (2019๋
7์ 4์ผ ํ๊ณ ์ ๋ ฅ์๊ธ๋์ฑ
์์ ๋ฐํ๋ ๊ธฐ์ค์์ ์ ๋ง์น)
โ ์ต๊ทผ 3๋
์ฃผ๊ฐ์์ ๊ณผ์์์ธก ์ค์ฐจ์จ 99ํผ์ผํ์ผ = 5.47%
โ ์ต๊ทผ 3๋
์ด์๋ฐ์ ๊ณํ ๊ณผ์์์ธก ์ค์ฐจ์จ 50ํผ์ผํ์ผ = 0.78%
โ ์ด์๊ณ ์จ ๋ฏผ๊ฐ๋: 3,743 MW/โ (90 / 99 ํผ์ผํ์ผ์จ๋
= 30.23โ / 31.21โ
โ ๋น์ค์๋ฐ์ ๊ธฐ ์ค๋น์ฉ๋ : 15,214 MW(2019๋
6์ ๊ธฐ์ค), ๊ณผ์์์ธก ์ค์ฐจ์จ 50ํผ์ผํ์ผ = 3.81%
Table 11. Example of Estimating Required Supply Reserve Power in Summer of 2019
๊ตฌ๋ถ
|
์ฆ๊ฐ์์ธ
|
์ถ์ ๊ฐ
|
์์
์ธก๋ฉด
|
โ ์ฃผ๊ฐ์์์์ธก์ค์ฐจ
|
89,500MWร(5.47-0.78)%
= ์ฝ 4,200MW
|
โก ์ด์๊ณ ์จ
|
3,743MW/โร(31.21โ-30.23โ)
= ์ฝ 3,700MW
|
๊ณต๊ธ
์ธก๋ฉด
|
โข๋ฐ์ ์ค๋น ๊ณ ์ฅ
์ฅ๊ธฐํ
|
์ฝ 2,000MW
|
โฃ ๋น์ค์๋ฐ์ ๊ธฐ
์ถ๋ ฅ ๋ถํ์ค์ฑ
|
(3.81)%ร15,214MW=์ฝ 600MW
|
ํ 11์ 2019๋
ํ๊ณ ์ ๋ ฅ์๊ธ ๋์ฑ
๊ธฐ๊ฐ์ ์ํด ํ์ํ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ ์ฆ๊ฐ์์ธ๋ณ ํ์ ์๋น๋ ฅ ์ฐ์ ๊ฒฐ๊ณผ์ด๋ค. ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ ์ฆ๊ฐ์์ธ์ ๋ชจ๋ ํฉ์ฐํ์ฌ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ
์ฆ๊ฐ๋์ ๊ณ์ฐํ๋ฉด ์๋์ ๊ฐ๋ค.
๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ์ฆ๊ฐ๋
= $Max$(โ , โก) + โข + โฃ = 6,800 MW
์ต์ข
์ ์ผ๋ก ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ์ ์ฐ์ถํ๋ฉด ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค.
๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ = ์ด์์๋น๋ ฅ + ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ์ฆ๊ฐ๋
= 4,500 MW + 6,800 MW
= 11,300 MW
์ฌ๊ธฐ์ ์ฌ์ฉ๋ ์ด์์๋น๋ ฅ์ ๊ณ ์ ๊ฐ์ธ 4,500 MW๋ฅผ ์ค์ฉํ์๋ค.
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ๋์ถ๋ ๋จ๊ธฐ ์๊ธ๊ณํ์ ์ํ ์ ์ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ ์ฐ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ํน์ง์ ์ด์์๋น๋ ฅ๊ณผ ๋ฌ๋ฆฌ ํ๋์ ๊ฐ์ผ๋ก ๋์ถ๋ ๊ฒ์ด ์๋๋ผ ๊ธฐ๊ฐ์ ๋ฐ๋ผ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ์ฆ๊ฐ์์ธ์ด
๋น์จ์ ์ผ๋ก ๋ณํ๋ค๋ ์ ์ด๋ค. ์ฌ๋ก์ฐ๊ตฌ์์ ํ์ธํ ์ ์๋ฏ์ด ์ ์ฌ์๋ฐ์ ๋ฐ ์ ๋ ฅ์์ ์์ธก ์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ์ด ๊ฐ์ ๋์ด ์์ธก์ ์ ํ์ฑ์ด ํฅ์๋๋ค๋ฉด ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ ์ฆ๊ฐ์์ธ์
๊ฐ์ด ์์์ง ์ ์๋ค. ๊ทธ๋ฌํ ๊ฒฝ์ฐ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ์ ๊ตฌ์ฑ์ด ์ด์์๋น๋ ฅ์ ๋ฐ์ ์ค๋น ๊ณ ์ฅ ์ฅ๊ธฐํ์ ๋ฐ๋ฅธ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ ์ฆ๊ฐ๋์ ๊ณ ๋ คํ๋ ํํ๊ฐ ๋ ์ ์๋ค.
์ด์ฒ๋ผ ์ ์๋ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ ์ฐ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ ๋ ฅ๊ณํต ํ๊ฒฝ ๋ณํ์ ์์ธก ๊ธฐ์ ์ ๋ฐ์ ์ ๊ณ ๋ คํ ์ ์๋ ์ ์ฐํ ๋ฐฉ์์ด ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค.
5. ๊ฒฐ ๋ก
๊ตญ๋ด ์ ์ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ ํ๋ณด ๊ธฐ์ค ๊ฐ์ ์์ผ๋ก ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๊ธฐ์กด ๊ตญ๋ด์ ๋จ๊ธฐ ์๊ธ๊ณํ ๋ ์ฌ์ฉํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ๊ณผ ์ผ๋ณธ์์ ์ฌ์ฉํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ํ์ฌ ๊ตญ๋ด ์ ๋ ฅ๊ณํต
ํ๊ฒฝ์ ์ ํฉํ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก ๊ฐ์ ํ์๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์ด์์๋น๋ ฅ์ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ ์ฆ๊ฐ์์ธ์ ์ถ์ ํ์ฌ ์ ์ฒด ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ ์ฐ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ ์ํ์๋ค. ์ ์๋ ๋ฐฉ๋ฒ์
๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ ์ฆ๊ฐ์์ธ์ผ๋ก ์์์ธก๋ฉด๊ณผ ๊ณต๊ธ์ธก๋ฉด์ ๋ณ๋์ฑ์ ๋๋นํ์๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ๋์ถ๋ ๋จ๊ธฐ ์๊ธ๊ณํ์ ์ํ ์ ์ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ ์ฐ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ํน์ง์ ์ด์์๋น๋ ฅ๊ณผ
๋ฌ๋ฆฌ ํ๋์ ๊ฐ์ผ๋ก ๋์ถ๋ ๊ฒ์ด ์๋๋ผ ๊ธฐ๊ฐ์ ๋ฐ๋ผ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ์ฆ๊ฐ์์ธ์ด ์๋์ ์ผ๋ก ๋ณํ๋ค๋ ์ ์ด๋ค. ์ด๋ฌํ ์ ์ ์ ๋ ฅ๊ณํต ํ๊ฒฝ ๋ณํ์ ์ ์ฐํ๊ฒ ์ ์ฉํ
์ ์๋ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ ์ถ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ด ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค. ๋ํ ์ ์๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ํตํด ์ฐ๊ฐ, ์๊ฐ, ์ฃผ๊ฐ ๋ฑ ๊ธฐ๊ฐ๋ณ๋ก ํ๋ณดํด์ผ ํ ๊ณต๊ธ์๋น๋ ฅ ๊ธฐ์ค์ ๋ช
ํํ
ํ๋ค๋ฉด ์ ๋ ฅ์๊ธ์ ๋ง ๋ฐ ์ ๋น๊ณํ ์กฐ์ ์
๋ฌด์ ์ ๋ขฐ์ฑ ํ๋ณด ๋ฐ ์ ๋ ฅ์์์ ๊ณต๊ธ๋ฅ๋ ฅ์ ๊ทผ๊ฑฐํ ๋ฐ์ ๊ณํ ์๋ฆฝ์ผ๋ก ์ ๋ ฅ๊ณํต์ ์๊ธ ์์ ์ฑ ๋ฐ ํจ์จ์ฑ์ ์ฆ๋์ํฌ
๊ฒ์ผ๋ก ๊ธฐ๋๋๋ค.
Acknowledgements
This work was supported by the National Research Foundation of Korea(NRF) grant funded
by the Korea government(MSIT) (No. 2020R1C1C101322811).
This Study was conducted by research funds from Gwangju University in 2020.
References
IRENA, 2019, Renewable Capacity Statistics
PJM, 2003, PJM Generation Adequacy Analysis : Technical Methods
PJM, 2014, PJM Manual 10 : Pre-Scheduling Operations
NYSRC, 2017, New York Control Area Installed Capacity Require- ment Appendices
MISO, 2018, 2018-19 Winter Readiness Workshop
MISO, 2019, 2019 Summer Readiness Workshop
CAISO, 2018, 2018 Summer Loads & Resources Assessment
NREL, 2012, Summary of Time Period-Based and Other Approxi- mation Methods for Determining
the Capacity Value of Wind and Solar in the United States
ENTSO-E, 2010, Scenario Outlook and Adequacy Forecast 2012- 2030
European Parliament, 2017, European Energy Industry Investments
OCCTO, 2019, ็ขบ็่ซ็ๅฟ
่ฆไพ็ตฆไบๅๅ็ฎๅฎๆๆณ ๏ผEUE็ฎๅฎ๏ผใซใคใใฆ
์ ์์๊ฐ
He received his M.S. andใPh.D. degrees from Korea University,ใSeoul, Korea, in 2009
and 2014,ใrespectively.
From 2013 to 2015, heใwas a Senior Researcher of KoreaใElectric Power Corporation
(KEPCO),ใSeoul, Korea.
From 2015 to 2016, heใwas an Assistant Professor in theใDepartment of Electrical andใElectronic
Engineering atใGwangju University, Korea.
He is currently an AssistantใProfessor in the Depart- ment of Information and ElectronicใEngineering
at Mokpo National University, Korea.
Hisใresearch interests include power system operation and
He received his M.S degree and completed his Ph.D. program in Electric Engineering
from Yonsei University, Seoul, Korea, in 1999 and 2001, repectively.
From 2006 he has worked at Korea Power Exchange.
He received the B.Sc. from Kyungpook National University in 1994 and M.Sc from Korea
University in 2008.
He entered KEPCO in 1994 and worked at the field of power system protection area.
and He moved to KPX(Korea Powe eXchange from 2001 and engaged in developing power
system operation criteria, Jeju Smart Grid Pilot project and reliability coordinator.
He is working for the CIGRE SC C2 representative of South Korea.
He is now general manager of National Electric Control Center in Korea
He received his Ph.D.ใdegree inใElectrical Engineering fromใKorea University, Seoul,
Korea, inใ2013.
From 2013 to 2014, he worked atใthe Korea Electrotechnology ResearchใInstitute (KERI),
Korea.
He is currentlyใan assistant pro- fessor in the Dept. ofใElectrical and Electronic
Engineering,ใGwangju University, Gwangju, Korea