2.1 BESS ์ด์ ์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ
T์ ๋ ฅ๊ณํต์์ BESS๋ ์์ ํํํ, ํผํฌ ์ ๊ฐ, ๊ณํต ์ ์ฐ์ฑ ์ ๊ณ , ์ฌ์ ์๋์ง์๊ณผ์ ์ฐ๊ณ๋ฅผ ํตํ ๋ณ๋์ฑ ์ ์ด ๋ฑ ๋ค์ํ ๋ชฉ์ ์ผ๋ก ํ์ฉ๋ ์ ์์ผ๋,
๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์์๋ ์ ๊ธฐ์๋์ง ์ฐจ์ก ๊ฑฐ๋๋ฅผ ํตํด ๊ตฌ๋งค๋น์ฉ ์ต์ํ๋ฅผ ๋ชฉ์ ์ผ๋ก BESS๋ฅผ ์ด์ํ๋ ํ๊ฒฝ์ ์์ ํ๋ค. ์ด๋ BESS ์ด์ ์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ์ ๋ชฉ์ ํจ์์ธ
์ ๋ ฅ ๊ตฌ๋งค๋น์ฉ์ ์ต์ํํ๊ณ , ๊ตฌ๋งค ์ ๋ ฅ๋์ ๊ธฐ์กด ๋ถํ๋์ ๋ฐฐํฐ๋ฆฌ ์ถฉ๏ฝฅ๋ฐฉ์ ๋์ ํฉ์ฐํ์ฌ ๊ฒฐ์ ๋๋ค. ๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์์๋ ์ ๊ธฐ์๊ธ์ ํฌํจ๋ ์ธ๊ธ ๋ฑ ๋ค์ํ ์์
์ค์์ ์ ๋ ฅ ์ฌ์ฉ๋์ ๋ฐ๋ฅธ ์๊ธ๋ง ๊ณ ๋ คํ์๋ค. ์์ธ๋ฌ, ๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์ ๋ชฉ์ ์ BESS์ ๊ฒฝ์ ์ฑ์ ํ๊ฐํ๋ ๊ฒ์ด ์๋ ์ถฉ๏ฝฅ๋ฐฉ์ ํจ์จ ๋ฐ ์ ๋ ฅ๊ฐ๊ฒฉ์ ๋ณ๋ํญ์ด
๋น์ฉ์ ๊ฐ ํจ๊ณผ์ ๋ฏธ์น๋ ์ํฅ์ ์์๋ณด๋ ๊ฒ์ด๋ฏ๋ก, ์ต์ ํ ์์ ์๋ฆฝ ์ BESS์ ๊ณ ์ ๋น์ฉ๊ณผ ๊ด๋ จ๋ ์์๋ ํฌํจํ์ง ์์๋ค.
BESS ์ด์ ์ต์ ํ์ ๋์์ด ๋๋ ๋ชฉ์ ํจ์๋ ์(1)๊ณผ ๊ฐ๋ค.
์ฌ๊ธฐ์ $d$๋ ๋ ์ง, $t$๋ ์ต์ ํ๋ฅผ ์ํํ ์๊ฐ ๋จ์, $D$๋ ์ต์ ํ๊ฐ ์ํ๋ ์ด ์ผ ์, $T$๋ ํ๋ฃจ ๋์์ ์ด ์๊ฐ ๋จ์ ์๋ฅผ ๋ํ๋ธ๋ค.
๋ํ $\lambda_{d,\:t}$๋ ๊ฐ ์๊ฐ์์ BESS ์์ ์๊ฐ ์ง๋ถํด์ผ ํ๋ ์ ๋ ฅ ๊ตฌ๋งค๊ฐ๊ฒฉ์ด๋ฉฐ, $L_{d,\:t}$๋ ๊ฐ ์๊ฐ์ ๋ถํ, $P_{d,\:t}^{ch}$๋ฐ
$P_{d,\:t}^{dch}$๋ ๊ฐ๊ฐ ๊ณํต์ผ๋ก๋ถํฐ BESS๋ฅผ ์ถฉ์ ํ๋๋ฐ ์์๋ ์ ๋ ฅ๋๊ณผ BESS๋ก๋ถํฐ ๊ณํต์ผ๋ก ๋ฐฉ์ ๋ ์ ๋ ฅ๋์ ์๋ฏธํ๋ค.
์(1)์ ๋ชฉ์ ํจ์์ ๋๋ถ์ด, BESS์ ์ด์ ์ต์ ํ ๊ณผ์ ์๋ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ ์ ์ฝ์กฐ๊ฑด๋ค์ด ๋ฐ์๋๋ค.
์(2)๋ BESS ์ถฉ์ ์ํ(State Of Charge; SOC)์ ์์ ๋ฐ ์ข
๋ฃ ์กฐ๊ฑด์ผ๋ก์ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์ ์์ ๋ฐ ์ข
๋ฃ ์์ ์ SOC ๊ฐ์ด $SOC_{"\in
"}$๊ฐ๊ณผ ๋์ผํด์ผ ํจ์ ์๋ฏธํ๋ค. ์ด ์ ์ฝ์กฐ๊ฑด์ BESS์ ๋ฌผ๋ฆฌ์ ํน์ฑ์์ ๊ธฐ์ธํ๋ ๊ฒ์ ์๋๋, ํน์ ๊ธฐ๊ฐ๋งํผ์ ์ต์ ํ๋ฅผ ์ํํ ์๋ฐ์ ์๋ ์์์
ํน์ฑ์ ์์ด ๋ค์ ์ต์ ํ ๊ณผ์ ๊ณผ์ ์ฐ์์ฑ์ ๋ณด์ฅํ๊ธฐ ์ํด ์ถ๊ฐ๋์๋ค.
์(3)์ ํ์ฌ์ SOC์ ๋ค์ ์๊ฐ์ SOC ๊ฐ์ ์๊ด๊ด๊ณ๋ฅผ ๋ํ๋ด๋ฉฐ, $\eta_{ch}$, $\eta_{dch}$ ๋ฐ $C_{batt}$๋ ๊ฐ๊ฐ BESS์
์ถฉ์ , ๋ฐฉ์ ํจ์จ ๋ฐ ๋ฐฐํฐ๋ฆฌ ์ฉ๋์ ๋ํ๋ธ๋ค. BESS์ $P_{d,\:t}^{ch}$๋งํผ์ ์ ๋ ฅ์ ์ถฉ์ ํ๊ณ ์ ํ ๊ฒฝ์ฐ ์ถฉ์ ํจ์จ์ด ๋ฐ์๋ $\eta_{ch}P_{d,\:t}^{ch}$๋งํผ์
SOC๊ฐ ์ฆ๊ฐํ๊ณ , $P_{d,\:t}^{dch}$๋งํผ์ ์ ๋ ฅ์ ๋ฐฉ์ ํ๊ณ ์ ํ ๋๋ ๋ฐฉ์ ํจ์จ์ ์ํด $P_{d,\:t}^{ch}/\eta_{dch}$๋งํผ์
SOC๊ฐ ๊ฐ์ํ๋ค.
์(4)๋
์(3)๊ณผ ๊ทธ ์๋ฏธ๊ฐ ๊ฐ์ง๋ง, ๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์์ $d$์ $t$๋ฅผ ๋ณ๋๋ก ์ ์ํจ์ ๋ฐ๋ผ ๋ ์ง๊ฐ ๋ฐ๋๋ ๊ฒฝ์ฐ์ ์์์ ์ ํฉ์ฑ์ ์ ์งํ๊ธฐ ์ํด ์ถ๊ฐ๋์๋ค.
์(5)๋ BESS์ SOC ๋ฒ์์ ๋ํ ์ ์ฝ์กฐ๊ฑด์ด๋ค.
์(6)๊ณผ
์(7)์ BESS์ ์๊ฐ๋น ์ถฉ์ ๋ ๋๋ ๋ฐฉ์ ๋์ด PCS(Power Conversion System) ์ฉ๋์ธ $C_{pcs}$๋ณด๋ค ์์์ผ ํจ์ ์๋ฏธํ๋ค.
2.2 ESS์ ๋น์ฉ์ ๊ฐ ํจ๊ณผ
๋ณธ ์ ์์๋ ์(1)๋ถํฐ ์(7)์ ์ฃผ์ด์ง ์ต์ ํ ์์์ ๋ฐ๋ผ ์ด์๋๋ BESS๊ฐ ์ค์ ์ ๋ ฅ๊ฐ๊ฒฉ ๋ฐ ๋ถํ๊ฐ ๋ณ๋ํ๋ ํ๊ฒฝ ํ์์ ์ถฉ์ ๋ฐ ๋ฐฉ์ ์ ์ํํ๋ ์กฐ๊ฑด๊ณผ, ์ด๋ก๋ถํฐ ๋ฐ์ํ๋
๋น์ฉ ์ ๊ฐ ํจ๊ณผ์ ๋ํด ์ดํด๋ณธ๋ค. ์ ๋ ฅ ๊ตฌ๋งค๋น์ฉ ์ ๊ฐ์ ๋ชฉ์ ์ผ๋ก ์ด์๋๋ BESS๋ ์ ๋ ฅ๊ฐ๊ฒฉ ๋ณ๋์ ๋ฐ๋ฅธ ์ถฉ๋ฐฉ์ ์์ ์ ๊ฐ๊ฒฉ ์ฐจ์ด๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ์ฌ ์ถฉ๋ฐฉ์ ์
์ํํ๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ BESS์ ์ถฉ์ ๋ฐ ๋ฐฉ์ ์์ ์ ๋ ฅ ์์ค์ด ๋ฐ์ํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๋จ์ํ ์ ๋ ฅ๊ฐ๊ฒฉ ์ฐจ์ด์ ์กด์ฌ ์ฌ๋ถ๊ฐ BESS์ ์ถฉ๋ฐฉ์ ์ ๊ฒฐ์ ํ์ง๋ ์์ผ๋ฉฐ,
์ต์ ํ ์์๋ ์ ๋ ฅ๊ฐ๊ฒฉ ์ฐจ์ด๋ก๋ถํฐ ์ป์ ์ ์๋ ๊ฒฝ์ ์ ์ด๋๊ณผ ์ ๋ ฅ ์์ค๋ก ์ธํ ๋น์ฉ์ ๊ณ ๋ คํ์ฌ ์ถฉ์ ๋ฐ ๋ฐฉ์ ์ฌ๋ถ๋ฅผ ๊ฒฐ์ ํ๊ฒ ๋๋ค. ๊ตฌ์ฒด์ ์ผ๋ก,
์ ๋ ฅ๊ณํต์ผ๋ก๋ถํฐ BESS๋ฅผ ์ถฉ์ ํ๋ ๋ฐ ์ฌ์ฉํ ์ ๋ ฅ $P_{d,\:t}^{ch}$๋ฅผ ๊ทธ๋๋ก ๋ฐฉ์ ํ๊ณ ์ ํ ๋, ๋ฐฉ์ ์ ๋ ฅ์ธ $P_{d,\:t}^{dch}$๋
BESS์ ์ถฉ์ ๋ฐ ๋ฐฉ์ ํจ์จ์ ์ํด $P_{d,\:t}^{ch}$๋ณด๋ค ์์ ๊ฐ์ ๊ฐ์ง๋ค. ์ด๋ $P_{d,\:t}^{dch}=\eta_{dch}\eta_{ch}P_{d,\:t}^{ch}$์
์์์ด ์ฑ๋ฆฝํ๊ฒ ๋์ด, ์ถฉ์ ๋ฐ ๋ฐฉ์ ํจ์จ์ด 1๋ณด๋ค ๋ฎ์์ง์๋ก $P_{d,\:t}^{ch}$์ $P_{d,\:t}^{dch}$์ ์ฐจ์ด๊ฐ ์ฆ๊ฐํ๋ค.
๋ฐ๋ผ์ BESS์ ์ดํ๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ์ง ์๋๋ผ๋ BESS์ ์ต์ ์ด์ ์์ ์ถฉ์ ์์ ๊ณผ ๋ฐฉ์ ์์ ์ ์ ๋ ฅ๊ฐ๊ฒฉ ์ฐจ์ด๊ฐ ๋ฏธ๋ฏธํ๋ค๋ฉด BESS์ ์ถฉ๋ฐฉ์ ์ ์ผ์ด๋์ง
์์ ๊ฒ์ด๋ค. ๋ค์ ์์๋ฅผ ํตํด ์ด๋ฌํ ํ์์ ์ ๋์ ์ผ๋ก ๋ํ๋ผ ์ ์๋ค.
๊ทธ๋ฆผ 1์ ๋ํ๋ฏผ๊ตญ์ 2018๋
1์ 1์ผ 6์๋ถํฐ 1์ 2์ผ 6์๊น์ง 24์๊ฐ ๋์์ ๊ณํตํ๊ณ๊ฐ๊ฒฉ(System Marginal Price; SMP) ๋ฐ
๋ฐฑ๋ง๋ถ์ ์ผ๋ก ์ค์ผ์ผ๋ง ๋ ์ด ๋ถํ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๋ํ๋ด๊ณ ์๋ค. ํด๋น ๊ธฐ๊ฐ ๋์ ์ ๋ ฅ ๊ตฌ๋งค๋น์ฉ ์ ๊ฐ์ ์ํด 2.1์ ์ ๊ธฐ์ ํ ๋ฐฉ์์ ๋ฐ๋ผ BESS๋ฅผ ์ต์
์ด์ํ๋ค๋ฉด, BESS๋ ์ ๋ ฅ๊ฐ๊ฒฉ์ด $\lambda_{L}$์ผ๋ก ์ ์ผ ๋ฎ์ ์๊ฐ(์ค์ 7์)์ $P_{B}$๋งํผ์ ์ ๋ ฅ์ ์ถฉ์ ํ์๋ค๊ฐ, ์ดํ ์ ๋ ฅ๊ฐ๊ฒฉ์ด
$\lambda_{H}$์ผ๋ก ๊ฐ์ฅ ๋์ ์๊ฐ(์คํ 18์)์ ํด๋น ์ ๋ ฅ์ ๋ชจ๋ ๋ฐฉ์ ํ๊ฒ ๋๋ค. ์ต์ ์ด์์ ๋ฐ๋ฅธ ์ถฉ์ ๋๊ณผ ๋ฐฉ์ ๋์ ๊ทธ๋ฆผ 1์ ์ฃผํฉ์ ๋ง๋๋ก ํ์ํ์๋ค. ์ด๋ ๋ฐฉ์ ๋์ ์ถฉ์ ๋ $P_{B}$์ ์ถฉ๋ฐฉ์ ํจ์จ์ ๊ณ ๋ คํ $\eta_{ch}\eta_{dch}P_{B}$์ด ๋๋ค.
BESS ์์ ์๊ฐ ์ง๋ถํด์ผ ํ๋ ์ด ์ ๋ ฅ ๊ตฌ๋งค๋น์ฉ์ 24์๊ฐ ๋์ ๊ฐ ์๊ฐ์ ์๊ธ ํฉ์ด ๋๊ฒ ์ผ๋, ๋ณธ ์ ์์๋ BESS๋ฅผ ํ์ฉํ์์ ๋์ ๊ตฌ๋งค๋น์ฉ($C_{B}$)๊ณผ
๊ทธ๋ ์ง ์์์ ๋์ ๊ตฌ๋งค๋น์ฉ($C_{0}$) ๋ณํ๋ฅผ ๋น๊ตํ๊ณ ์ ํ๋ ๋ฐ ๋ชฉ์ ์ด ์์ผ๋ฏ๋ก ์ถฉ๋ฐฉ์ ์ด ๋ฐ์ํ ์ค์ 7์์ ์คํ 18์์์์ ์ ๋ ฅ ๊ตฌ๋งค๋น์ฉ
ํฉ๋ง์ ๋น๊ตํ ๊ฒ์ด๋ฉฐ, ๊ฐ๊ฐ์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ ์์์ผ๋ก ํํํ ์ ์๋ค.
๊ทธ๋ฆผ. 1. ๊ณํตํ๊ณ๊ฐ๊ฒฉ(SMP) ๋ฐ ๋ถํ ๋ฐ์ดํฐ ๋ณ๋์ ๋ฐ๋ฅธ BESS์ ์ด์ ์์
Fig. 1. An example of operation of BESS according to system marginal price and load
data fluctuations
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์ ๋ ฅ๊ณํต์ผ๋ก๋ถํฐ ์ถฉ์ ์ ์ํ ์ ๋ ฅ์ ์ด ๋ ์ง๋ถํ๋ ๋จ์์ ๋ ฅ๋น ๋น์ฉ๊ณผ ๊ทธ์ ๋ฐ๋๋ก ์ ๋ ฅ๊ณํต์ ์ ๋ ฅ์ ํ๋งคํ ๋ ๋ฐ๋ ๋จ์์ ๋ ฅ๋น ์์ต์ด
SMP๋ก ๋์ผํ๋ค๊ณ ๊ฐ์ ํ๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ฉด BESS ์์ ์๋ $C_{B}<C_{0}$์ผ ๋ BESS์ ์ถฉ๋ฐฉ์ ์ ์ํํ๊ณ ์ ํ ๊ฒ์ด๋ฉฐ, ์ด ๋ถ๋ฑ์์ ์ ๋ฆฌํ์ฌ
์(10)๊ณผ ๊ฐ์ด ์ถฉ์ ์์ ์ ์ ๋ ฅ๊ฐ๊ฒฉ($\lambda_{L}$)๊ณผ ๋ฐฉ์ ์์ ์ ์ ๋ ฅ๊ฐ๊ฒฉ($\lambda_{H}$), ์ถฉ์ ํจ์จ($\eta_{ch}$), ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ
๋ฐฉ์ ํจ์จ($\eta_{dch}$)๊ฐ์ ์๊ด๊ด๊ณ๋ฅผ ๊ตฌํ ์ ์๋ค.
์ด๋, $\eta_{ch}$๊ณผ $\eta_{dch}$์ ๊ฐ์ด $\eta$์ผ๋ก ๋์ผํ๋ค๊ณ ๊ฐ์ ํ๋ฉด,
์(10)์
์(11)๊ณผ ๊ฐ์ด ์ ๋ฆฌํ ์ ์๋ค.
์(11)๋ก๋ถํฐ ์ ๋ ฅ ๊ตฌ๋งค๋น์ฉ ์ ๊ฐ์ ๋ชฉ์ ์ผ๋ก ํ๋ BESS์ ์ถฉ๋ฐฉ์ ์ ์ถฉ๋ฐฉ์ ํจ์จ($\eta$)์ด ์ถฉ์ ์์ ์ ์ ๋ ฅ๊ฐ๊ฒฉ($\lambda_{L}$)๊ณผ ๋ฐฉ์
์์ ์ ์ ๋ ฅ๊ฐ๊ฒฉ($\lambda_{H}$) ๋น์ ์ ๊ณฑ๊ทผ๋ณด๋ค ํฐ ๊ฒฝ์ฐ์๋ง ์ด๋ฃจ์ด์ง๋ค๋ ๊ฒ์ ์ ์ ์๋ค. ์ฆ, ์ถฉ์ ์์ ๊ณผ ๋ฐฉ์ ์์ ์ ์ ๋ ฅ๊ฐ๊ฒฉ ์ฐจ์ด๊ฐ
ํฌ์ง ์์ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ์ถฉ๋ฐฉ์ ํจ์จ์ด 1์ ๊ฐ๊น์ด ๋์ ๊ฐ์ด์ด์ผ๋ง ์ถฉ๋ฐฉ์ ์ ์ํํ๊ฒ ๋๊ณ , ๋ฐ๋๋ก ์ถฉ๋ฐฉ์ ํจ์จ์ด ๋ฎ์ BESS์ ๊ฒฝ์ฐ ์ถฉ์ ์์ ๊ณผ ๋ฐฉ์
์์ ์ ์ ๋ ฅ๊ฐ๊ฒฉ ์ฐจ์ด๊ฐ ์๋์ ์ผ๋ก ํฐ ๊ฒฝ์ฐ์๋ง ์ถฉ๋ฐฉ์ ์ ์ํํ๋ค๋ ๊ฒ์ด๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ ๊ธฐ์๊ธ ํจํด์ด ๊ณ ์ ๋์ด ์์ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ์ถฉ๋ฐฉ์ ํจ์จ์ด, ๋ฐ๋๋ก ์ถฉ๋ฐฉ์
ํจ์จ์ด ๊ณ ์ ๋์ด ์์ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ์ฃผ์ด์ง ์ ๊ธฐ์๊ธ ํจํด์ด BESS๋ฅผ ํตํ ๊ตฌ๋งค๋น์ฉ ์ ๊ฐ ํจ๊ณผ์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๊ฒ ๋๋ค. ๋ํ ์ ๋ ฅ๊ฐ๊ฒฉ๊ณผ ์ ๋ ฅ ์์๊ฐ ์๋ก
๋
๋ฆฝ์ ์ด๋ผ๊ณ ๊ฐ์ ํ๋ค๋ฉด, ์ ๋ ฅ ๊ตฌ๋งค๋น์ฉ ์ ๊ฐ์ ๋ชฉ์ ์ผ๋ก ์ด์๋๋ BESS์ ์ถฉ๋ฐฉ์ ์ ์ ๋ ฅ๊ฐ๊ฒฉ์๋ง ์์กดํ๋ฉฐ ํด๋น ์๊ฐ์ ์ ๋ ฅ ์์์๋ ๋ฌด๊ดํ๋ค๋ ์ฌ์ค์
ํ์ธํ ์ ์๋ค. ๋ค์ ์ฅ์์๋ ์ฌ๋ก ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ํตํด ์ด๋ฌํ ํน์ฑ์ ์์น์ ์ผ๋ก ์ดํด๋ณด๊ณ ์ ํ๋ค.
๊ทธ๋ฆผ. 2. 2018๋
1์ ๋ํ๋ฏผ๊ตญ์ ์ ๋ ฅ์์ฅ ๋ฐ์ดํฐ: (a) SMP (13) (b) ์ ๋ ฅ๋ถํ ์์์์ธก (14)
Fig. 2. (a) SMP (13) (b) load demand forecast (14) in the Korean electricity market during January 2018.