์ด๊ฒฝ์
(Kyeong-Yeong Lee)
1iD
์์ธํ
(Se-Heon Lim)
1iD
๊นํ๊ทผ
(Tae-Geun Kim)
1iD
์ก๊ฒฝ๋ฏผ
(Kyung-Min Song)
1iD
์ค์ฑ๊ตญ
(Sung-Guk Yoon)
โ iD
-
(Dept. of Electrical Engineering, Soongsil University, Korea. )
Copyright ยฉ The Korea Institute for Structural Maintenance and Inspection
Key words
transmission line fault data, data augmentation, generative adversarial network, isolation forest, KL-divergence
1. ์ ๋ก
์ก์ ์ ๋ก๋ ๋ฐ์ ์๊ณผ ์๋น์๋ฅผ ์ด์ด์ฃผ๋ ์ญํ ์ ๋ด๋นํ๊ธฐ์, ์ก์ ์ ๋ก์ ํจ์จ์ ์ธ ๊ด๋ฆฌ์ ์ ์ง๋ ์ ๋ ฅ ๊ณต๊ธ์ ์์ ์ฑ์ ๋ณด์ฅํ๋ ์ค์ํ ์์์ด๋ค. ์ก์ ์ ๋ก์์
๋ฐ์ํ๋ ๊ณ ์ฅ์ ์ ๋ ฅ๊ณํต์ ์ ๋ขฐ๋ ์ ์ง ์ธก๋ฉด์์ ์น๋ช
์ ์ธ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ์ผ์ผํฌ ์ ์๋ค. ์ก์ ์ ๋ก์์ ๋ฐ์ํ๋ ๊ณ ์ฅ์ ์์ธ์ผ๋ก ์์ฐ์ฌํด, ์ธ๋ฌผ์ ์ด, ์ค๋น๊ฒฐํจ,
๋ณด์๊ฒฐํจ ๋ฑ ๋ค์ํ ์์ธ์ ์ํด ๊ณ ์ฅ์ด ๋ฐ์ํ ์ ์๋ค[1]. ์ก์ ์ ๋ก ๊ณ ์ฅ์ ํํ ๊ณ ์ฅ๊ณผ ๋ถํํ ๊ณ ์ฅ์ผ๋ก ๊ตฌ๋ถ๋๋ฉฐ ์ด 10๊ฐ์ง ์ ํ์ผ๋ก ๋ถ๋ฅํ ์ ์๋ค[2]. ํํ ๊ณ ์ฅ์ผ๋ก๋ 3์ ๋จ๋ฝ(Three Phase Fault, LLL) 1๊ฐ์ง๊ฐ ์๊ณ , ๋ถํํ ๊ณ ์ฅ์ผ๋ก 1์ ์ง๋ฝ(Single Line to Ground
Fault, LG) 3๊ฐ์ง, 2์ ์ง๋ฝ(Double Line to Ground Fault, LLG) 3๊ฐ์ง, ์ ๊ฐ ๋จ๋ฝ(Line to Line Fault,
LL) 3๊ฐ์ง์ ์ด 10๊ฐ์ง ๊ณ ์ฅ์ผ๋ก ๊ตฌ๋ถ๋๋ค.
์ก์ ์ ๋ก ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ๋ ์ ๋ ฅ ์์คํ
๊ณ ์ฅ ์ง๋จ ๋ฐ ์์ธก ๋ชจ๋ธ ๊ฐ๋ฐ ๋ฑ ๋ค์ํ ์ฐ๊ตฌ ๋ถ์ผ์์ ํ์ฉ๋๋ ์ค์ํ ๋ฐ์ดํฐ์ด๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ถฉ๋ถํ ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ ํ๋ณด๋
์ฐ๊ตฌ ๋ฐ ์ด์ ๋จ๊ณ์์ ์ค์ํ๋ค. ํ์ง๋ง ์ค์ ์ก์ ์ ๋ก์์ ๊ณ ์ฅ ์ฌ๋ก๊ฐ ๋๋ฌผ๊ฒ ๋ฐ์ํ๊ณ ๋ฐ์ดํฐ ์์ง์ด ๋ถ๊ฐ๋ฅํ ์ํฉ๋ ์กด์ฌํ๊ธฐ์ ์ถฉ๋ถํ ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ
ํ๋ณด๊ฐ ์ด๋ ต๋ค. ์ด๋ฌํ ์ด๋ ค์ ๋๋ฌธ์, ์ ํ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์ค๊ณํต ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ ๋์ ์ค์ ๊ณ ์ฅ ์ํฉ์ ๋ชจ์ํ ์ ์๋ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์ ์์กดํ์ฌ ํ์ํ ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ
์์ฑ[3]ํ๊ณ ๋ค์ํ ๊ณ ์ฅ ์๋๋ฆฌ์ค ๋ถ์์ ๋ํ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์งํํ์๋ค[4].
ํ์ง๋ง ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์ ๊ณํต์ ์๋ฒฝํ ๋ชจ์ฌํ ์ ์๊ธฐ์ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์ ํตํด ์์ฑ๋ ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ๋ ์ค์ ์ก์ ์ ๋ก์์ ๋ฐ์ํ๋ ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ์ ์ฐจ์ด๊ฐ ์กด์ฌํ๋ค[5~6]. ์ด๋ฌํ ๋ฐ์ดํฐ์ ์ฐจ์ด๋ก ์ธํด ์ค๊ณํต์ ์ ์ฉ ๊ฐ๋ฅํ ๊ณ ์ฅ ์ง๋จ ๋ฐ ์์ธก๋ชจ๋ธ ๊ฐ๋ฐ๊ณผ ๊ฐ์ ์ฐ๊ตฌ์ ํ๊ณ๊ฐ ์กด์ฌํ๋ค[7~8].
์ด๋ฌํ ๋ฌธ์ ์ ๋์ํ๊ธฐ ์ํด, ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๋ฐ์ดํฐ์ ์ค์ ํ๊ฒฝ ํน์ฑ์ ๋ชจ์ฌํ ์ ์๋ ๋ฐ์ดํฐ ์ฆ๊ฐ๊ธฐ๋ฒ์ผ๋ก ์ก์์ ์ถ๊ฐํ๋ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ์งํ๋์๋ค[9~10]. ์ด ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๋ฐ์ดํฐ์ ์ธ์์ ์ธ ์ก์์ ์ถ๊ฐํ์ ๋ ์ ์ํ๋ ๋ถ๋ฅ๊ธฐ๋ฒ์ด ์ผ๋ง๋ ๊ฐ์ธํ์ง ํ๊ฐํ๊ธฐ ์ํด ์ฌ์ฉ๋์๋ค. ํ์ง๋ง ์ก์์ ์ถ๊ฐํ๋
๋ฐฉ๋ฒ์ ์ค์ ๋ฐ์ดํฐ๊ฐ ๊ฐ์ง ๋ณต์กํ ํน์ฑ๊ณผ ํจํด์ ์ถฉ๋ถํ ๋ฐ์ํ๊ธฐ ์ด๋ ต๊ธฐ์ ์ก์์ ์ถ๊ฐํ๋ ์ ํ์ฐ๊ตฌ๋ ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ค์์ฑ ์ธก๋ฉด์์ ํ๊ณ์ ์ด ์กด์ฌํ๋ค.
์ต๊ทผ ์ฐ๊ตฌ[11~12]์์ ์ค๊ณํต ํ๊ฒฝ์ ๋ฐ์ํ๋ฉฐ, ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ค์์ฑ์ ์ฆ๊ฐ์ํค๊ธฐ ์ํ ๋ฐ์ดํฐ ์ฆ๊ฐ๊ธฐ๋ฒ์ผ๋ก ์์ฑ์ ์ ๋์ ๊ฒฝ๋ง(Generative Adversarial Networks,
GAN)์ ์ด์ฉํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ด ์ฐ๊ตฌ๋์๋ค. [11~12]์์๋ ๊ณ ์ ํญ ๊ณ ์ฅ(High Impedence Fault, HIF) ๊ฐ์ง ๋ฐฉ๋ฒ์์ ์ ์์ํ ๋ฐ์ดํฐ์ ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ ๊ฐ์ ๋ถํฌ ๋ถ๊ท ํ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ํด๊ฒฐํ๊ธฐ ์ํด
GAN์ ์ ์ฉํ์๋ค. ์ ํ์ฐ๊ตฌ์์ GAN์ ํตํด ์ค๊ณํต ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ์ ์ ์ฌํ ์๋ก์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์์ฑํจ์ผ๋ก ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ์ ํ์ง๊ณผ ๋ค์์ฑ์ ์ฆ์ง์ํค๋ ๊ฒ์
๋ณด์๋ค.
๊ธฐ์กด GAN์ ์ด์ฉํ ์ฐ๊ตฌ๋ ์์ฑํ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ๋ํ ํ๊ฐ๋ฐฉ๋ฒ์ด ๋ชจํธํ๋ค๋ ํ๊ณ์ ์ ๊ฐ์ง๊ณ ์๋ค[13]. GAN์ ํ์ตํ ํ๋ฅ ๋ถํฌ๋ฅผ ํตํด ์ค์ ์ ์ ์ฌํ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์์ฑํ์ง๋ง, ๊ทธ ํ์ง์ ์ ๋์ ์ผ๋ก ์ธก์ ํ๊ณ ํ๊ฐํ๋ ๊ฒ์ด ์ด๋ ต๋ค. ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก GAN์ด ์์ฑํ
๋ฐ์ดํฐ์
์ ํ๊ฐํ๊ธฐ ์ํด ํ๋ ์ณ ์ธ์
์
๊ฑฐ๋ฆฌ(Frรฉchet Inception Distance, FID) ์ ์[14], ์ธ์
์
์ ์(Inception Score, IS)[15]์ ๊ฐ์ ํ๊ฐ์งํ๊ฐ ์ฌ์ฉ๋๋ค. ๋ ์งํ ๋ชจ๋ ์ฌ์ ํ๋ จ๋ ์ธ์
์
V3 ๋ชจ๋ธ์ ์ฌ์ฉํ๋ค. ํ์ง๋ง ์ค๊ณํต ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ๊ฐ ๋ถ์กฑํ ์ํฉ์์ ๋ฐ์ดํฐ์ ํน์ง์ ์
๋ฐ์ํ ์ธ์
์
V3 ๋ชจ๋ธ์ ํ๋ จ์ํค๋ ๊ฒ์ ํ์ค์ ์ผ๋ก ์ด๋ ต๋ค. ์ถ๊ฐ์ ์ผ๋ก FID์ IS์ ์ฃผ๋ก ์ด๋ฏธ์ง ๋ฐ์ดํฐ์
์ ํ๊ฐํ๊ธฐ ์ํด ๊ฐ๋ฐ๋์๊ธฐ์ ๊ณ ์ฅ๊ณผ
๊ฐ์ ์๊ณ์ด์ ์ธ ํน์ง์ด ๋ฐ์๋ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ํ๊ฐํ๊ธฐ ์ํ ์งํ๋ก๋ ์ ์ ํ์ง ์์ ์ ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ ํน์ง์ ๋ง๋ ํ๊ฐ์งํ๊ฐ ํ์ํ๋ค.
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ์ก์ ์ ๋ก ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ ์ฆ๊ฐ์ ํ์์ฑ๊ณผ ๊ธฐ์กด ๋ฐฉ๋ฒ์ ํ๊ณ์ ์ ๊ณ ๋ คํ๊ณ , ์ฌ์ ์ฐ๊ตฌ[16]์ ํ์ฅํ์ฌ ๋ค์ํ ์ก์ ์ ๋ก ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ ์์ฑ์ ์ํ GAN ๊ธฐ๋ฐ ๋ฐ์ดํฐ ์ฆ๊ฐ๊ธฐ๋ฒ์ ์ ์ํ๋ค. ์ ์ํ๋ ๊ธฐ๋ฒ์ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์ผ๋ก ์์ฑํ ์ก์ ์ ๋ก ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ
ํ์ต๋ฐ์ดํฐ๋ก ์ฌ์ฉํ์์ผ๋ฉฐ, ์๊ณ์ด ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ ์ฆ๊ฐ์ ์ ํฉํ WGAN-GP(Wasserstein Generative Adversarial Network
with Gradient Penalty) ๋ชจ๋ธ์ ์์ฑ๊ธฐ๋ฒ์ผ๋ก ์ฌ์ฉํ๋ค[17]. ํ๋ จ๋ ๋ชจ๋ธ์ ํตํด ์ก์ ์ ๋ก ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์์ฑํ ํ ๋ฐ์ดํฐ ๊ฒ์ฆ์ ์ํด IF(Isolation Forest) ์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ์ ์ฌ์ฉํ์ฌ ์ ํ์ง ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ
์ ๊ฑฐํ๋ค. ๋ง์ง๋ง์ผ๋ก ์ ์ํ๋ WGAN-GP ๋ชจ๋ธ์ด ์์ฑํ ๋ฐ์ดํฐ์
์ KL-divergence(Kullback-Leibler divergence)
๊ฐ์ ํตํด ๋ฐ์ดํฐ ๋ถํฌ ์ ์ฌ๋๋ฅผ ํ๊ฐํ๋ค. ์ ์๋ ๊ธฐ๋ฒ์ ํตํด ์์ฑ๋ ์ก์ ์ ๋ก ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ๊ฐ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๋ฐ์ดํฐ์ ๋ถํฌ๋ฅผ ์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด์ ๋ค์์ฑ์ ์ ์งํ๊ณ
์์์ ์๊ฐ์ ์ผ๋ก ํ์ธํ์๋ค. ๋ํ, ์ ์๋ ๊ธฐ๋ฒ์ผ๋ก ์์ฑ๋ ๋ฐ์ดํฐ์
์ด ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๋ฐ์ดํฐ์
๋ณด๋ค ์ค๊ณํต ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ์
๊ณผ ๋ ์ ์ฌํ ๋ถํฌ๋ฅผ ๊ฐ์ง๊ณ ์์์
KL-divergence ๊ฐ ๋น๊ต๋ฅผ ํตํด ํ์ธํ์๋ค.
2. ์ด๋ก ์ ๋ฐฐ๊ฒฝ
2.1 GAN
GAN[18]์ ๋ฅ๋ฌ๋์ ํ ๋ถ์ผ๋ก์, ๋ ๋คํธ์ํฌ๊ฐ ์๋ก ๊ฒฝ์ํ๋ฉด์ ๋์์ ํ์ตํ๋ ๊ตฌ์กฐ๋ฅผ ๊ฐ์ง ๋ชจ๋ธ์ด๋ค. GAN์ ๊ทธ๋ฆผ 1๊ณผ ๊ฐ์ด ํฌ๊ฒ ์์ฑ์(Generator), ํ๋ณ์(Discriminator)์ ๋ ๋ถ๋ถ์ผ๋ก ๊ตฌ๋ถํ๋ค. ์์ฑ์๋ ๋ฌด์์ ์ก์์ ์
๋ ฅ๋ฐ์ ์ค์ ์ ์ ์ฌํ
๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์์ฑํ๋ ์ญํ ์ ํ๊ณ ํ๋ณ์๋ ์
๋ ฅ๋ ๋ฐ์ดํฐ๊ฐ ์ค์ ๋ฐ์ดํฐ์ธ์ง ์์ฑ์๊ฐ ๋ง๋ ๊ฐ์ง ๋ฐ์ดํฐ์ธ์ง๋ฅผ ํ๋ณํ๋ ์ญํ ์ ํ๋ค. ์์ฑ์์ ํ๋ณ์๋ ์๋ก
๋ณด์ํด๊ฐ๋ฉด์ ์ ๋์ ์ผ๋ก ํ๋ จ๋์ด ์ฑ๋ฅ์ด ๊ณ ๋ํ๋๋ค. GAN ๋ชจ๋ธ์ ๋ค์ ์์ (1)์ ๋ชฉ์ ํจ์๋ก ์ฌ์ฉํ์ฌ ํ์ตํ๋ค.
$x$๋ ํ์ต๋ฐ์ดํฐ ๋ถํฌ($P_{data}$)์์ ๊ฐ์ ธ์จ ์ค์ ๋ฐ์ดํฐ์ด๊ณ $z$๋ ์์ฑ์์ ์
๋ ฅ์ผ๋ก ์ฌ์ฉ๋๋ ์ก์ ๋ฒกํฐ์ด๋ค. $z$๋ ์ฌ์ ์ ์ ์๋
์ก์ ๋ถํฌ $p_{z}$์์ ๋ฌด์์๋ก ์ถ์ถ๋๋ค. $G(z)$๋ ์์ฑ์ $G$์ ์ํด ์์ฑ๋ ๊ฐ์ง ๋ฐ์ดํฐ์ด๊ณ , $D(x)$๋ ํ๋ณ์ $D$๊ฐ ๋ฐ์ดํฐ
$x$๋ฅผ ์ค์ ๋ฐ์ดํฐ๋ก ํ๋ณํ ํ๋ฅ ์ด๋ค. $D(G(z))$๋ ์์ฑ๋ ๋ฐ์ดํฐ $G(z)$๊ฐ ์ค์ ๋ฐ์ดํฐ๋ก ํ๋ณ๋ ํ๋ฅ ์ด๋ค. ํ์ต์ด ์งํ๋จ์ ๋ฐ๋ผ ์์ฑ์
$G$๋ ์ ์ ๋ ์ง์ง ๊ฐ์ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์์ฑํ๊ณ , ํ๋ณ์๋ ์ง์ง ๋ฐ์ดํฐ์ ๊ฐ์ง ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๊ตฌ๋ถํ๋ ๋ฅ๋ ฅ์ด ๊ฐ์ ๋๋ค. $G$๊ฐ ์ด์์ ์ผ๋ก ํ์ต์ด ๋์์
๋ $D(x)= 0.5$์ ๊ฐ์ ๊ฐ๊ฒ ๋๋ฉฐ, ํ๋ณ์ $D$๋ ์ค์ ๋ฐ์ดํฐ์ ๊ฐ์ง ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๊ตฌ๋ถํ ์ ์์ ์ ๋๋ก ์์ฑ์ $G$๊ฐ ์ง์ง ๊ฐ์ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ
์์ฑํ๊ฒ ๋๋ค.
๊ทธ๋ฆผ 1. GAN ๋ชจ๋ธ ๊ตฌ์กฐ
Fig. 1. Architecture of the GAN
2.2 WGAN-GP
WGAN-GP[19]๋ ๊ธฐ์กด์ GAN์ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ๊ฐ์ ํ๊ธฐ ์ํด ์ ์๋ ๋ชจ๋ธ์ด๋ค. ๋ํ์ ์ธ GAN์ ๋ฌธ์ ์ ์ผ๋ก ์์ฑ์ $G$๊ฐ ํ์ต๋ฐ์ดํฐ ๋ถํฌ์ ๋ค์์ฑ์ ์ถฉ๋ถํ ๋ฐ์ํ์ง
๋ชปํ๊ณ ํน์ ๋ฒ์์ ํ์ต๋ฐ์ดํฐ๋ง์ ๋ฐ๋ณต์ ์ผ๋ก ์์ฑํ๋ ํ์์ด ์๋ค. ์ด๋ก ์ธํด ์์ฑ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ค์์ฑ์ด ์์ค๋๋ ์ํฉ์ด ๋ฐ์ํ๋ค. WGAN-GP๋ Wassertein
๊ฑฐ๋ฆฌ๋ฅผ ๋ชฉ์ ํจ์๋ก ์ฌ์ฉํ๊ณ ๊ฒฝ์ฌ ํ๋ํฐ(gradient penalty) ํญ์ ์ถ๊ฐํจ์ผ๋ก์จ, ํ์ต ๊ณผ์ ์์ ๋ฐ์ํ ์ ์๋ ๋ฌธ์ ์ ์ ํด๊ฒฐํ๋ค. WGAN์
๋ชฉ์ ํจ์์ธ Wassertein ๊ฑฐ๋ฆฌ๋ ํ์ต ๋ฐ์ดํฐ์
๊ณผ ์์ฑ ๋ฐ์ดํฐ์
์ฌ์ด์ ํ๋ฅ ๋ถํฌ ๊ฐ์ ๊ฑฐ๋ฆฌ๋ฅผ ์ธก์ ํ๋๋ฐ ์ฌ์ฉ๋๋ฉฐ Wassertein ๊ฑฐ๋ฆฌ๋ ๋ค์
์์ (2)๋ก ํํ๋๋ค.
์ฌ๊ธฐ์ $P_{g}$๋ ์์ฑ์ $G$๊ฐ ์์ฑํ ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ถํฌ, $\underline{\dfrac{}{}}"{sup}"_{vert vert f vert
vert_{L}\le K}$๋ ๋ชจ๋ Lipschitz ์์ $K$์ ๋ํด ์ ํ๋ ํจ์ $f$์ ๋ํ ์ต๋๊ฐ, $f(x)$๋ ํ๋ณ์๊ฐ ๋ฐ์ดํฐ $x$๋ฅผ
๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ด๋ป๊ฒ ๊ตฌ๋ถํ ์ง ํ์ตํ ํจ์์ด๋ค.
WGAN-GP๋ Wassertein ๊ฑฐ๋ฆฌ์ Lipschitz ์ ์ฝ์ ๋ง์กฑ์ํค๊ธฐ ์ํด ๊ฒฝ์ฌ ํ๋ํฐ ํญ์ ์ถ๊ฐํ์ฌ ์ฌ์ฉํ๊ณ , ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ ๋ชฉ์ ํจ์๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ค.
์ฌ๊ธฐ์ $\lambda$๋ ๊ฒฝ์ฌ ํจ๋ํฐ ํญ์ ๊ฐ์ค์นํญ, $\hat{x}$๋ ํ์ต๋ฐ์ดํฐ์ ์์ฑ๋ ๋ฐ์ดํฐ ์ฌ์ด์ ๋ณด๊ฐ๋ ๋ฐ์ดํฐ, $\nabla_{\hat{x}}D(\hat{x})$๋
$\hat{x}$์์ ํ๋ณ์ $D$์ ๊ธฐ์ธ๊ธฐ๋ฅผ ์๋ฏธํ๋ค. ์ด๋ ๊ฒ ์ถ๊ฐ๋ ๊ฒฝ์ฌ ํ๋ํฐ ํญ์ ํ๋ณ์์ ๊ธฐ์ธ๊ธฐ๊ฐ Lipschitz ์ฐ์ ์กฐ๊ฑด์ ๋ง์กฑํ๋๋ก
๊ฐ์ ํจ์ผ๋ก์จ WGAN์ ํ์ต์ ์์ ์ฑ๊ณผ ์ฑ๋ฅ์ ๊ฐ์ ํ๋ค.
2.3 Isolation Forest
Isolation Forest(IF)[20] ์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ์ ์ฃผ๋ก ์ด์์น(outlier) ํ์ง์ ์ฌ์ฉ๋๋ฉฐ, ์ด์์น๊ฐ ์ ์๋ฐ์ดํฐ์ ๋นํด ์๋์ ์ผ๋ก ๊ณ ๋ฆฝ์ํค๊ธฐ ์ฌ์ธ ๊ฒ์ด๋ผ๋ ์์ด๋์ด๋ฅผ ์ ์ฉํ ์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ์ด๋ค.
IF๋ ๊ฒฐ์ ํธ๋ฆฌ(Decision Tree)๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๋ฐ์ดํฐ ํฌ์ธํธ๋ฅผ ๊ณ ๋ฆฝ์ํค๋ ๊ณผ์ ์ผ๋ก ๋์ํ๋ค. ํธ๋ฆฌ์ ๊ฐ ๋
ธ๋์์, ๋ฌด์์๋ก ์ ํ๋ ํน์ฑ์
๋ํ ๋ฌด์์ ์๊ณ๊ฐ์ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๋ ๊ฐ์ ๊ทธ๋ฃน์ผ๋ก ๋ถํ ํ๋ค. ์ด ๊ณผ์ ์ ๋ฐ์ดํฐ ํฌ์ธํธ๊ฐ ํ๋๋ง ๋จ์ ๋๊น์ง, ๋๋ ํธ๋ฆฌ๊ฐ ์ฌ์ ์ ์ ์๋ ์ต๋
๊น์ด์ ๋๋ฌํ ๋๊น์ง ๋ฐ๋ณต๋๋ค. ๋ถํ ๊ณผ์ ์ ๊ฑฐ์น๋ฉด์ ๊ฐ๊ฐ์ ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ด์์น ์ ์(anomaly score)๋ฅผ ๊ณ์ฐํ ์ ์๋ค. ์ด์์น ์ ์๋
๋ฐ์ดํฐ ํฌ์ธํธ๊ฐ ํธ๋ฆฌ๋ฅผ ํต๊ณผํ๋๋ฐ ํ์ํ ๋ถํ ํ์๋ฅผ ํตํด ๊ณ์ฐ๋๋ค. ์ด์์น๋ ์ ์ ์์ ๋ถํ ๋ก ๊ณ ๋ฆฝ๋๋ฏ๋ก ๋ถํ ํ์๊ฐ ์ ์์๋ก ์ด์์น ์ ์๊ฐ ๋๋ค.
๊ธฐ์กด ๊ฑฐ๋ฆฌ๊ธฐ๋ฐ ๋๋ ๋ฐ๋๊ธฐ๋ฐ์ ์ด์์น ํ์ง ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ๋ค๊ณผ ๋ค๋ฅด๊ฒ ๊ณ์ฐ๋์ด ์ ์ด ์๊ฐ ๋ณต์ก๋๊ฐ ๋ฎ๋ค๋ ์ ๊ณผ ๊ณ ์ฐจ์ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ๋ํด์๋ ์ฑ๋ฅ์ด ๋ณด์ฅ๋๋ ๊ฒ์ด
์ฅ์ ์ธ ์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ์ด๋ค.
2.4 KL-divergence
KL-divergence๋ ๋ ํ๋ฅ ๋ถํฌ ๊ฐ์ ์ ์ฌ๋๋ฅผ ์ธก์ ํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ด๋ค. KL-divergence๋ ๋ฐ์ดํฐ์
P์ ๋ถํฌ๋ฅผ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ๋ฐ์ดํฐ์
Q์ ๋ถํฌ๊ฐ
P๋ฅผ ์ผ๋ง๋ ์ ๊ทผ์ฌํ๋์ง๋ฅผ ์ธก์ ํ๋ ์งํ๋ก ์ฌ์ฉ๋๋ค. ๋ ์ด์ฐํ๋ฅ ๋ถํฌ P์ Q์ ๋ํด, P์์ Q๋ก์ KL-divergence๋ ์์ (4)์ผ๋ก ๊ณ์ฐ๋๋ค.
$P(x)$, $Q(x)$๋ ๊ฐ๊ฐ ํ๋ฅ ๋ถํฌ $P$์ $Q$์์ ์ฌ๊ฑด $x$๊ฐ ๋ฐ์ํ ํ๋ฅ ์ ๋ํ๋ธ๋ค. $\chi$๋ ๋ชจ๋ ๊ฐ๋ฅํ ์ฌ๊ฑด์ ์งํฉ์ด๋ค.
๊ณ์ฐ๋ ๊ฐ์ ํญ์ 0 ๋๋ ์์ ๊ฐ์ ๊ฐ์ง๋ค. KL-divergence ๊ฐ์ด ์์์๋ก ๋ ๋ถํฌ๊ฐ ๋น์ทํ๋ค๋ ๊ฒ์ ์๋ฏธํ๋ฉฐ, ๋ ํ๋ฅ ๋ถํฌ๊ฐ ์์ ํ ๋์ผํ๋ค๋ฉด
0์ ๊ฐ์ ๊ฐ๋๋ค.
3. ๋ค์ํ ์ก์ ์ ๋ก ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ ์์ฑ์ ์ํ GAN ๊ธฐ๋ฐ ๋ฐ์ดํฐ ์ฆ๊ฐ๊ธฐ๋ฒ
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๋ค์ํ ์ก์ ์ ๋ก ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ ์์ฑ์ ์ํ GAN ๊ธฐ๋ฐ ๋ฐ์ดํฐ ์ฆ๊ฐ๊ธฐ๋ฒ์ ์ ์ํ๋ค. ๊ทธ๋ฆผ 2๋ ์ ์ํ๋ GAN ๊ธฐ๋ฐ ๋ฐ์ดํฐ ์ฆ๊ฐ๊ธฐ๋ฒ์ ๊ฐ๋
๋์ด๋ค. ์ ์๋ ๊ธฐ๋ฒ์ 1) GAN ๋ชจ๋ธ ํ๋ จ ๋ถ๋ถ(3์ฅ 1์ )๊ณผ 2) ์ด์์น๋ฅผ ์ ๊ฑฐํ์ฌ ์ต์ข
๋ฐ์ดํฐ์
์
์ ์ (3์ฅ 2์ )์ ์ด 2๋จ๊ณ๋ก ๊ตฌ๋ถ๋๋ค.
๊ทธ๋ฆผ 2. ๋ฐ์ดํฐ ์ฆ๊ฐ๊ณผ์ ์ ์ฒด๊ฐ๋
๋
Fig. 2. Overall framework of the data augmentation
3.1 GAN ๋ชจ๋ธ ํ๋ จ
GAN ๋ชจ๋ธ ํ๋ จ์ ํ์ํ ํ์ต๋ฐ์ดํฐ๋ ์ก์ ์ ๋ก ๊ณ ์ฅ์ ๋ชจ์ํ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์ ํตํด ์์ฑํ ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ค. ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์ผ๋ก ์์ฑํ ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ๋ GAN
๋ชจ๋ธ์ ํ๋ณ์ $D$์ ํ์ต๋ฐ์ดํฐ๋ก ์ฌ์ฉ๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ค๊ณํต ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ฅผ ์ต๋ํ ๋ฐ์ํ๋ ๊ฒ์ด ์ค์ํ๋ค. ๋ํ ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ค์์ฑ์ ์ํด ๊ณ ์ฅ์ ํ, ์ ๋ก๊ธธ์ด,
์์ ๊ฐ ๋ฑ ๋ค์ํ ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ฅผ ์กฐ์ ํ๋ฉฐ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
ํ๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ ์ฆ๊ฐ์ ์ ํฉํ WGAN-GP ๋ชจ๋ธ์ ์ฌ์ฉํ์๋ค. WGAN-GP ๋ชจ๋ธ์
์๋ฎฌ๋ ์ด์
์ผ๋ก ์์ฑํ ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ํ์ฉํ์ฌ ๊ณ ์ฅ ์ ํ๋ณ๋ก ๊ฐ๊ฐ ํ๋ จ์ํจ๋ค.
3.2 ์ด์์น ์ ๊ฑฐ ์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ์ ํตํ ์ต์ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ์
๋ณธ ๋จ๊ณ๋ ๋ ๋จ๊ณ์ ์ธ๋ถ ๋จ๊ณ๋ก ๊ตฌ๋ถ๋์ด ์๋ค. ์ฒซ ๋ฒ์งธ ๋จ๊ณ(3.2.1)์์๋ ๋ค์ํ ์ด์์น ๋น์จ์ ์ ์ฉํ์ฌ ๋ณต์ ๊ฐ์ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ์์ฑํ๋ค. ๋
๋ฒ์งธ ๋จ๊ณ(3.2.2)๋ ์์ฑ๋ ๋ฐ์ดํฐ์
์ด ํ๋ จ๋ฐ์ดํฐ ๋ถํฌ๋ฅผ ์ผ๋ง๋ ์ ํ์ตํ๋์ง๋ฅผ ํ๊ฐํ๋ ๋จ๊ณ์ด๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ KL-divergence ๊ฐ์
์ฌ์ฉํ์ฌ ์์ฑ๋ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ํ๊ฐํ์ฌ ์ต์ ์ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ์ ์ ํ๋ค.
3.2.1 ์ด์์น ๋น์จ์ ๋ฐ๋ฅธ ๋ฐ์ดํฐ์
์์ฑ
ํ๋ จ๋ ์์ฑ์ $G$์์ ํ๋ฅ ์ ์ผ๋ก ์์ฑ๋๋ ๋ฐ์ดํฐ๋ค ์ค ์ด์ ๋ฐ์ดํฐ๋ค์ ์ ์ฒด ๋ฐ์ดํฐ์
์ ํ์ง์ ์ ํ์์ผ ๋ฐ์ดํฐ ์ฆ๊ฐ์ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๊ฐ์์ํจ๋ค. ๋ฐ๋ผ์
์ด๋ฌํ ์ ํ์ง ๋ฐ์ดํฐ๋ค์ ์ ๊ฑฐํ ํ์๊ฐ ์๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์ด์์น ์ ๊ฑฐ๋ฅผ ์ํด IF(Isolation Forest) ์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ์ ์ฌ์ฉํ์๋ค. ๊ตฌ์ฒด์ ์ผ๋ก
IF ์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ์ ํตํด ๊ฐ ๋ฐ์ดํฐ์ ์ด์ ์ ์๋ฅผ ๊ณ์ฐํ๊ณ , ๊ฐ์ฅ ๋์ ์ ์๋ฅผ ๊ฐ์ง ๋ฐ์ดํฐ๋ค์ ์ ๊ฑฐํ๋ค. IF ์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ์์ ๊ฐ์ฅ ์ค์ํ ๋ณ์๋ ์ค์ผ๋(Contamination,
$C$) ์ด๋ค. ์ค์ผ๋ $C$์ ๋ฐ๋ผ ์ ์ฒด ๋ฐ์ดํฐ์
์์ ์ ๊ฑฐ๋ ๋ฐ์ดํฐ๋ค์ ๋น์จ์ ๊ฒฐ์ ํ ์ ์๊ณ , $C$์ ๊ฐ์ ๋ฐ๋ผ ์๋ก ๋ค๋ฅธ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ์์ฑํ
์ ์๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, ์ ์ฒด ๋ฐ์ดํฐ์
์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก 5%๊ฐ ์ด์์น๋ผ๊ณ ๊ฐ์ ํ๋ฉด ์ค์ผ๋ $C$๋ 0.05๊ฐ ๋๋ค.
3.2.2 KL-divergence๋ฅผ ํตํ ์ต์ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ์
์ค์ผ๋ $C$์ ๋ฐ๋ผ ์์ฑ๋ ๋ฐ์ดํฐ์
์ด ํ์ต ๋ฐ์ดํฐ์
์ ํ๋ฅ ๋ถํฌ๋ฅผ ์ผ๋ง๋ ์ ๋ฐ์ํ๋์ง๋ฅผ ์ ๋์ ์ผ๋ก ํ๊ฐํ๊ณ , ์ด๋ฅผ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ๋ฐ์ดํฐ์
์ ํ์ง์ ๊ฒฐ์ ํ์ฌ
์ต์ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ์ ์ ํ๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๊ณ ์ฅํํ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ํน์ฑ์ ๊ณ ๋ คํ๊ธฐ ์ํด ์คํจ๊ฐ(Root Mean Square, RMS)์ ๊ธฐ๋ฐํ ํ๋ฅ ๋ถํฌ๋ฅผ
์ฌ์ฉํ์ฌ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๋ฐ์ดํฐ์
๊ณผ ์์ฑ๋ ๋ฐ์ดํฐ์
๊ฐ์ KL-divergence ๊ฐ์ ๊ณ์ฐํ๋ค.
์์ 3.2.1๊ณผ 3.2.2์ ๊ณผ์ ์ ๋ํ ์์ธํ ๊ณ์ฐ ๊ณผ์ ์ 1)~4)๋ก ์ค๋ช
ํ๋ฉฐ ๋ชจ๋ ๊ณ ์ฅ ์ ํ์ ๋ํด 1)~4) ๊ณผ์ ์ ๋ฐ๋ณตํ๋ค.
1) ์ค์ผ๋ $C$์ ๋ฐ๋ผ $M$๊ฐ์ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ์์ฑํ๋ค.
2) ๊ฐ๊ฐ์ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ์์ (5)๋ฅผ ํตํด RMS๋ก ๋ณํํ๊ณ ๊ฐ ์(A์, B์, C์)๋ณ RMS์ ๋ํ ์ด์ฐ ํ๋ฅ ๋ฐ๋ํจ์๋ฅผ ๊ณ์ฐํ๋ค. ์ด๋ $N$์ ์ฃผ๊ธฐํจ์ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก 1์ฃผ๊ธฐ์
ํด๋นํ๋ ๋ฐ์ดํฐ ๊ฐ์๋ฅผ ์๋ฏธํ๋ฉฐ, $l$์ ์ด ๋ฐ์ดํฐ ํฌ์ธํธ ๊ฐ์์ด๋ค.
3) ์ด $M$๊ฐ์ ๋ฐ์ดํฐ์
๋ณ๋ก ์์ (6)๋ฅผ ํตํด KL-divergence ๊ฐ์ ๊ณ์ฐํ๋ค. ์ฌ๊ธฐ์ P์ Q๋ ๊ฐ๊ฐ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๋ฐ์ดํฐ์
๊ณผ ์์ฑ๋ ๋ฐ์ดํฐ์
๋ถํฌ์ ํ๋ฅ ๋ฐ๋ํจ์์ด๋ค. KL-divergence
๊ฐ์ ์๋ณ๋ก ๊ณ์ฐ๋๋ฉฐ ์ต์ข
KL-divergence ๊ฐ์ ์์ (7)๊ณผ ๊ฐ์ด ๊ฐ ์๋ณ ๊ณ์ฐ ๊ฒฐ๊ณผ์ ํ๊ท ๊ฐ์ ์ฌ์ฉํ์๋ค. ์ด๋ $\log$์์ ๋ถ์ ๋ถ๋ชจ๊ฐ 0์ด ๋๋ ๊ฒ์ ๋ฐฉ์งํ๊ธฐ ์ํด $\epsilon$๊ฐ์ ๋ํ์ฌ
์ฌ์ฉํ๋ค. $\epsilon$์ $10^{-10}$์ ์ฌ์ฉํ์๋ค.
4) ์ด $M$๊ฐ์ ๋ฐ์ดํฐ์
์ค $D_{KL}$๊ฐ์ด ๊ฐ์ฅ ๋ฎ์ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ์ต์ ์ ๋ฐ์ดํฐ์
์ผ๋ก ์ ์ ํ๋ค.
4. ์คํ๊ฒฐ๊ณผ
4.1 ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๊ธฐ๋ฐ ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ ์์ฑ
GAN ๋ชจ๋ธ์ ํ์ต๋ฐ์ดํฐ์ ์ฌ์ฉ๋๋ ์ก์ ์ ๋ก ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ PSCAD๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ์์ฑํ์๋ค. ๊ณํต๋๋ ๊ทธ๋ฆผ 3๊ณผ ๊ฐ์ด ๊ตญ๋ด์ 345-154kV ๊ณํต์ ๋จ์ํํ์ฌ ์ฌ์ฉํ์๋ค. ๊ณํต ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ ์ค๊ณํต ๊ณ ์ฅ ์ํฉ์ ์ต๋ํ ๋ชจ์ํ๊ธฐ ์ํด ๊ตญ๋ด ์ค๊ณํต ๋ถํ ๋ฐ ๋ณ์๊ธฐ
ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์๋ค[21]. ๋ํ ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ค์์ฑ์ ๊ณ ๋ คํ์ฌ ๊ณ ์ฅ ์ ํ, ์ก์ ์ ๋ก ๊ธธ์ด, ์์ ๊ฐ์ ํ 1๊ณผ ๊ฐ์ด ๊ตฌ์ฑํ์ฌ ์ด 700๊ฐ์ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๊ธฐ๋ฐ ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์์ฑํ์๋ค. ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ๋ ๊ณ ์ฅ ํ 2์ฃผ๊ธฐ๋ฅผ ์์ฑํ์๋ค. ์ํ๋ง ์ฃผ๊ธฐ๋ 3840(60$\times$64)HZ๋ก
ํ์๋ค.
ํ 1 PSCAD ์๋ฎฌ๋ ์ด์
ํ๋ผ๋ฏธํฐ
Table 1 PSCAD simulation parameter
๊ณ ์ฅ ์ ํ
|
AG, BG, CG, ABG, ACG, BCG,
AB, AC, BC, ABC
|
์ก์ ์ ๋ก๊ธธ์ด(km)
|
10 ~ 100km (10km ๊ฐ๊ฒฉ)
|
์์(ยฐ)
|
0 ~ 180ยฐ (30ยฐ ๊ฐ๊ฒฉ)
|
๊ทธ๋ฆผ 3. PSCAD ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๊ณํต๋
Fig. 3. PSCAD Simulation Topology
4.2 GAN ๋ชจ๋ธ ๊ตฌ์กฐ ๋ฐ ํ์ต
GAN ๊ธฐ๋ฐ ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ ์์ฑ์ ์ํด ์ฌ์ฉํ WGAN-GP ๋ชจ๋ธ์ ์์ฑ์, ํ๋ณ์์ ๊ตฌ์กฐ๋ ํ 2์ ๊ฐ๋ค. ๋ค์ ํ๋ ๊ฐ ๋ชจ๋ธ์ ์ธต์ ์์๋๋ก ๋์ดํ๊ณ , ๊ฐ ์ธต์์ ์ฌ์ฉ๋ ์ฃผ์ ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ค์ ์ ๋ฆฌํ์๋ค. ์ก์ ์ ๋ก ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ ์์ฑ์ ์ํด ๊ฐ ๊ณ ์ฅ
์ ํ๋ณ๋ก WGAN-GP๋ชจ๋ธ์ด ํ๋ จ๋๋ค. ์์ฑ์์ ์
๋ ฅ์ผ๋ก ์ฌ์ฉ๋๋ ์ก์ ๋ฒกํฐ์ ํฌ๊ธฐ๋ (1, 100)์ด๊ณ ํ๋ณ์์ ์ฌ์ฉ๋๋ ํ๋ จ ๋ฐ์ดํฐ๋ ๊ณ ์ฅ ์ ํ๋ณ๋ก
70๊ฐ์ฉ์ด ์ฌ์ฉ๋์๋ค. ์์ฑ์, ํ๋ณ์์ ์ต์ ํ๊ธฐ๋ก Adam, ํ์ฑํ ํจ์๋ Leaky ReLU, ํ์ต๋ฅ ์ 0.0001, ๋ฐฐ์น ํฌ๊ธฐ๋ 70์ผ๋ก ์ค์ ํ์๋ค.
ํ๋ณ์๋ฅผ ๋ค์ฏ ๋ฒ ์
๋ฐ์ดํธํ ๋๋ง๋ค ์์ฑ์๋ ํ ๋ฒ์ฉ ์
๋ฐ์ดํธํ์ฌ ๋ชจ๋ธ์ ํ๋ จํ์๋ค. ๊ทธ๋ฆผ 4๋ ABC ๊ณ ์ฅ ์ ํ์ ๋ํด ์ํฌํฌ์ ๋ฐ๋ฅธ ์์ฑ์์, ํ๋ณ์์ ํ๋ จ ์์ค์ ๋ํ๋ธ ๊ทธ๋ํ์ด๋ค. ํ๋ จ ๋ฐ๋ณต ํ์๋ฅผ ์๋ฏธํ๋ ์ํฌํฌ๋ ์์ฑ์์ ํ๋ณ์๊ฐ
์๋ ดํ๋ ๊ตฌ๊ฐ์ ์คํ์ ์ผ๋ก ๋๋ต ์ํฌํฌ๋ฅผ 15,000์ผ๋ก ์ค์ ํ์์ ๋ ์ ์๋ ดํ๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ์๋ค. WGAN-GP ๋ชจ๋ธ ํ๋ จ๊ณผ ๋ฐ์ดํฐ ์์ฑ์ ๋ชจ๋
Python 3.8.15๋ฅผ ํตํด ๊ตฌํํ์๋ค.
ํ 2 WGAN-GP ๋ชจ๋ธ ์ฃผ์ ํ๋ผ๋ฏธํฐ
Table 2 Parameters of WGAN-GP model
์์
|
์ธต ์ข
๋ฅ
|
์ฃผ์ ํ๋ผ๋ฏธํฐ
|
์์ฑ์(Generator)
|
1
|
Dense
|
units=8192
|
2
|
Conv2DTranspose
|
filters=64, kernel_size=4x4
|
3
|
Conv2DTranspose
|
filters=64, kernel_size=4x4
|
4
|
Conv2DTranspose
|
filters=1, kernel_size=4x4
|
ํ๋ณ์(Discrimator)
|
1
|
Conv2D
|
filters=32, kernel_size=4x4
|
2
|
Conv2D
|
filters=64, kernel_size=4x4
|
3
|
Conv2D
|
filters=128, kernel_size=4x4
|
4
|
Dense
|
units=1
|
๊ทธ๋ฆผ 4. Epoch์ ๋ฐ๋ฅธ ํ๋ จ ์์ค (a) ์์ฑ์์ ํ๋ จ ์์ค, (b) ํ๋ณ์์ ํ ๋ จ ์์ค (ABC ๊ณ ์ฅ)
Fig. 4. Training Loss of Generator(a) and Discriminator(b) Over Epochs (ABC
fault case)
4.3 GAN ๊ธฐ๋ฐ ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ ์์ฑ
๊ณ ์ฅ ์ ํ๋ณ๋ก ์ด 10๊ฐ์ GAN ๋ชจ๋ธ ํ๋ จ์ ๋ง์น ํ ๊ณ ์ฅ ์ ํ๋ณ๋ก ํ๋ จ๋ ์์ฑ์ $G$๋ฅผ ํตํด ์ค์ผ๋ $C$์ ๊ฐ์ 0.05๋ถํฐ 0.2 ๊น์ง 0.05์ฉ
์ฌ๋ ค๊ฐ๋ฉด์ ์ด 4๊ฐ์ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ์์ฑํ๋ค. ํ ๊ฐ์ ๋ฐ์ดํฐ์
์ 1,000๊ฐ์ ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ๋ก ๊ตฌ์ฑํ์๋ค. ๊ฐ๊ฐ์ ๋ฐ์ดํฐ ๋ณ๋ก RMS๋ ์์ (5)๋ฅผ ํตํด ๊ณ์ฐํ๋ค. ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ ํ๋๋ ์ด 3๊ฐ์ ์(A, B, C ์)์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์๊ณ , ๋ฐ์ดํฐ ํฌ์ธํธ ๊ฐ์์ธ $l$์ 128๊ฐ(2์ฃผ๊ธฐ)๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์์ผ๋ฉฐ
$N$์ ์ ์์ํ ์ ๋ฅ์ 1์ฃผ๊ธฐ์ ํด๋นํ๋ ๋ฐ์ดํฐ ํฌ์ธํธ ๊ฐ์์ธ 64๋ก ์ค์ ํ์๋ค. ํ๋์ ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ํด ์ ๋ณ๋ก RMS๋ ์ด 65๊ฐ ๊ฐ์ด ๊ณ์ฐ๋๋ค.
๊ฐ๊ฐ์ ์๋ณ $D_{KL}^{A}$, $D_{KL}^{B}$, $D_{KL}^{C}$๊ฐ์ ํ๊ท ์ ๋ธ $D_{KL}$๊ฐ์ด ๊ฐ์ฅ ๋ฎ์ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ์ต์ ์
๋ฐ์ดํฐ์
์ผ๋ก ์ ์ ํ๋ค. ์ค์ผ๋ $C$์ ๊ฐ์ ๋ฐ๋ผ $D_{KL}$๊ฐ์ ๋น๊ตํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ํ 3์ ๋์ํ์๋ค. ๊ฐ ๊ณ ์ฅ ์ ํ์ ๋ฐ๋ผ ์ต์ ์ ์ค์ผ๋๊ฐ ๋ค๋ฅธ ๊ฒ์ ํ์ธํ ์ ์๋ค.
ํ 3 ๊ณ ์ฅ ์ ํ๋ณ ์ค์ผ๋์ ๋ฐ๋ฅธ KL-divergence๊ฐ
Table 3 KL-divergence values based on fault type and contamination level
๊ณ ์ฅ ์ ํ
|
์ค์ผ๋ (C)
|
0.05(5%)
|
0.1(10%)
|
0.15(15%)
|
0.2(20%)
|
AG
|
0.728
|
0.878
|
0.813
|
0.951
|
BG
|
0.765
|
0.835
|
1.014
|
0.931
|
CG
|
0.657
|
0.666
|
0.699
|
0.693
|
AB
|
1.660
|
1.591
|
1.481
|
1.609
|
BC
|
1.884
|
1.958
|
1.986
|
1.912
|
AC
|
1.379
|
1.410
|
1.506
|
1.552
|
ABG
|
0.625
|
0.666
|
0.637
|
0.681
|
BCG
|
0.759
|
0.852
|
0.776
|
0.825
|
ACG
|
0.759
|
0.730
|
0.778
|
0.838
|
ABC
|
0.762
|
0.751
|
0.776
|
0.786
|
๊ทธ๋ฆผ 5๋ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๊ธฐ๋ฐ ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ์ ์์ฑ๋ ๋ฐ์ดํฐ ์ค์์ ์ ์์ผ๋ก ๋ถ๋ฅ๋ ๋ฐ์ดํฐ์ ์ด์์น๋ก ์ ๊ฑฐ๋ ๋ฐ์ดํฐ ํํ์ ์์๋ฅผ ๋์ํ์๋ค. ๊ณ ์ฅ ์ ํ๋ณ๋ก LG,
LL, LLG, LLL ๊ณ ์ฅ์ ๋ํ๋ก AG, AB, ABG, ABC ๊ณ ์ฅ์ ๋์ํ์์ผ๋ฉฐ, ๋น๊ต์ ํธ์๋ฅผ ์ํด ๋ชจ๋ ๋ฐ์ดํฐ๋ A, B, C์ ์ ๋ฅ์
์ต๋๊ฐ์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์ ๊ทํํ์๋ค. ์ด์์น๋ก ํ๋ณ๋ ๋ฐ์ดํฐ๋ ํํ์ด ๊ณผ๋ํ๊ฒ ๋ณํ๋์๊ฑฐ๋ ์ก์๊ณผ ๊ฐ์ด ๋ถ๊ท์นํ ๋ณ๋์ด ์ฌํ ํน์ง์ ๋ณด์ด๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ
์ ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ด๋ฐ ์ด์์น ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ ๊ฑฐํ๋ ๊ฒ์ด ๋ณด๋ค ํ์ค์ ์ธ ๊ณ ์ฅ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ์์ฑํ๋๋ฐ ๋์์ด ๋๋ค.
๊ทธ๋ฆผ 5. ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๋ฐ์ดํฐ, ์์ฑ ๋ฐ์ดํฐ, ์ด์์น ๋ฐ์ดํฐ ์์
Fig. 5. Examples of Simulation Data, Generated Data, and Anomaly Data
๋ค์์ T-SNE(T-distributed Stochastic Neighbor Embedding)๋ฅผ ํตํ ์๊ฐํ ๊ณผ์ ์ ํตํด ํ๋ฅ ๋ถํฌ ๊ณ์ฐ ์ RMS์
ํ์์ฑ์ ๋์ํ๋ค. T-SNE๋ ๊ณ ์ฐจ์ ๋ฐ์ดํฐ ํฌ์ธํธ ๊ฐ์ ์ ์ฌ์ฑ์ ํ๋ฅ ๋ถํฌ๋ก ๋ชจ๋ธ๋งํ๊ณ , ์ด ์ ์ฌ์ฑ์ ์ ์ฐจ์๊ณต๊ฐ์์ ์ต๋ํ ์ ์งํจ์ผ๋ก์จ ๋ฐ์ดํฐ์
๊ตฌ์กฐ์ ํจํด์ ์๊ฐ์ ์ผ๋ก ๋ถ์ํ ์ ์๊ฒ ํด์ค๋ค[22]. ๋ค์ ๊ทธ๋ฆผ 6์ ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ 700๊ฐ๋ฅผ ๊ฐ๊ฐ ์์์น, RMS๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ 2์ฐจ์์ผ๋ก ์๊ฐํํ๊ณ ๊ณ ์ฅ ์ ํ๋ณ๋ก ์์ ์
ํ๋ค. ๊ทธ๋ฆผ 6์ ์์์น๋ฅผ ํตํ ์๊ฐํ ๊ฒฐ๊ณผ ๊ณ ์ฅ ์ ํ๋ณ๋ก ๊ตฐ์ง์ด ํ์ฑ๋์ง ์๋ ๋ฐ๋ฉด, RMS๋ฅผ ํตํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ์ผ๋ถ LL-LLG๊ฐ ๊ณ ์ฅ์ ์ ์ธํ ๋๋จธ์ง ์ ํ๋ค์ด ๊ตฐ์งํ๋์ด
๋ช
ํํ๊ฒ ๋ถ๋ฆฌ๋๋ ๊ฒ์ ๊ด์ฐฐํ ์ ์๋ค. ์ด๋ ๊ฐ ๊ณ ์ฅ ์ ํ์ ํน์ฑ์ด ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ฐ์๋์์์ ๋ํ๋ด๊ณ , RMS๋ฅผ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ํ๋ฅ ๋ถํฌ๋ฅผ ๊ณ์ฐํ๋ ๊ฒ์ด ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ์
ํน์ฑ์ ์ ๋ฐ์ํ ์ ์์์ ๋ณด์ฌ์ค๋ค.
๊ทธ๋ฆผ 6. T-SNE๋ฅผ ํตํ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ ์๊ฐํ (a) ์์์น, (b) RMS
Fig. 6. Visualization of Simulation Fault Data using T-SNE (a)
Instantaneous Value, (b) RMS
๊ทธ๋ฆผ 7. T-SNE๋ฅผ ํตํ ์์ฑ๋ ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ ์๊ฐํ
Fig. 7. Visualization of Generated Fault Data using T-SNE
๊ทธ๋ฆผ 7์ ์ ์๋ ๊ธฐ๋ฒ์ผ๋ก ์์ฑ๋ 10,000๊ฐ์ ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ RMS๋ฅผ ์ด์ฉํด ์ ์ฒ๋ฆฌํ ํ, T-SNE๋ฅผ ํ์ฉํ์ฌ 2์ฐจ์์ผ๋ก ์๊ฐํํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ณด์ฌ์ค๋ค. ๊ทธ๋ฆผ 7์ ๊ฒฐ๊ณผ์์๋ ๊ทธ๋ฆผ 6(b)์ ๊ฐ์ด ๊ณ ์ฅ ์ ํ๋ณ๋ก ์๋ก ์์ญ์ ์นจ๋ฒํ์ง ์๊ณ ๊ตฐ์ง์ด ํ์ฑ๋๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ ์ ์๋ค. ์ด๋ ์ ์๋ ๊ธฐ๋ฒ์ ํตํด ์์ฑ๋ ๋ฐ์ดํฐ๊ฐ ๊ธฐ์กด ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๋ฐ์ดํฐ์
์ ํน์ง์ ์ ํ์ตํ์์ ๊ฐ์ ์ ์ผ๋ก ๋ณด์ฌ์ค๋ค. ๋ฐ๋ผ์, ์ ์๋ ๊ธฐ๋ฒ์ด ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ํจ๊ณผ์ ์ผ๋ก ์ฆ๊ฐ์ํค๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ์๋ค.
4.4 GAN ๊ธฐ๋ฐ ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ์
๋ถํฌ ์๊ฐํ
์ถ๊ฐ์ ์ผ๋ก GAN์ ํตํด ์์ฑ๋ ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ค์์ฑ์ ๋ฐ์ดํฐ ๋ถํฌ ์๊ฐํ๋ฅผ ํตํด ํ์ธํ๋ค. ์ด๋ ์ค์ ์ก์ ์ ๋ก์์ ๋ฐ์ํ ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ๋ ์ถ๊ฐํ์ฌ ๋น๊ต๋ฅผ
์งํํ๋ค. ์ค๊ณํต ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ๋ ๊ตญ๋ด ๋ค์ํ ์์น์์ ์ทจ๋๋์์ผ๋ฉฐ, ๊ณผ๊ฑฐ ์ฝ 9๋
๊ฐ์ ๊ธฐ๊ฐ ๋์ ๋ฐ์ํ ์ด 51๊ฐ์ ๊ตญ๋ด ์ค๊ณํต ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ์ด๋ค. ๋ณธ
์ฐ๊ตฌ์์ ์ฌ์ฉํ ์ค๊ณํต ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ์ ๊ณ ์ฅ ์ ํ๋ณ ๋ฐ์ดํฐ ๊ฐ์๋ ํ 4๋ฅผ ํตํด ์ ๋ฆฌํ์๋ค.
ํ 4 ๊ณ ์ฅ ์ ํ ๋ณ ์ค๊ณํต ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ ๊ฐ์
Table 4 Number of Actual Data by Fault Type
์ ํ
|
์ธ๋ถ ์ ํ
|
๋ฐ์ดํฐ ๊ฐ์ (๊ฐ)
|
LG
|
AG
|
5
|
BG
|
11
|
CG
|
9
|
LL
|
AB
|
3
|
BC
|
7
|
AC
|
0
|
LLG
|
ABG
|
2
|
BCG
|
0
|
ACG
|
3
|
LLL
|
ABC
|
11
|
์ด ๊ฐ์
|
51
|
๋ค์์ ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ์ RMS ์ค ๊ฐ์ฅ ํฐ ๊ฐ์ ์ด์ฉํ์ฌ 3์ฐจ์ ํ๋ฉด์ ์๊ฐํํ๋ ๊ณผ์ ์ ๊ทธ๋ฆผ 8์ ํตํด ์ค๋ช
ํ๋ค. ๊ทธ๋ฆผ 8์ (a)๋ ์์์น ํํ์ ๋ํ๋ด๊ณ (b)๋ RMS๋ก ์ ์ฒ๋ฆฌ๋ ํํ์ ๋ํ๋ด๋ฉฐ (c)๋ RMS ์ค ์ต๋๊ฐ์ 3์ฐจ์ ํ๋ฉด์ ๋์ํ ๊ทธ๋ฆผ์ด๋ค.
๊ทธ๋ฆผ 9๋ AG, AB, ABG, ABC์ ๊ณ ์ฅ ์ ํ์ ๊ทธ๋ฆผ 8์ ๊ณผ์ ์ ๋ฐ๋ผ์ 3์ฐจ์ ํ๋ฉด์ ์ฐจ๋ก๋๋ก (a), (b), (c), (d)์ ์๊ฐํํ์๋ค. ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๋ฐ์ดํฐ๋ ํ๋์, ์์ฑ ๋ฐ์ดํฐ๋ ๋นจ๊ฐ์, ์ค๊ณํต
๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ๋ ์ด๋ก์์ผ๋ก ๋ํ๋ด๋ฉฐ ๊ฐ ๋ฐ์ดํฐ ๊ฐ์ ๋ถํฌ๋ฅผ ์๊ฐ์ ์ผ๋ก ํ์ธํ ์ ์๋ค. ๊ทธ๋ฆผ 9์์ ๋๋๋ฌ์ง๊ฒ ๋ณด์ด๋ฏ์ด ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๋ฐ์ดํฐ์ ์ค๊ณํต ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ ์ฌ์ด์๋ ๊ฐ๊ทน์ด ์กด์ฌํ๋ค. ์ด๋, ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์ ํตํด ์ ๋ก๊ธธ์ด, ์์๊ฐ์ ๋ณ๊ฒฝํ๋ฉฐ ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ
์์ฑํ๋ ๊ฒ๋ง์ผ๋ก๋ ์ค๊ณํต ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ์ ์ ์ฌํ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์์ฑํ๋ ๊ฒ์ ํ๊ณ๊ฐ ์์์ ๋ณด์ฌ์ค๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ ์๋ ๊ธฐ๋ฒ์ ํตํด ์์ฑ๋ ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ๋ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๋ฐ์ดํฐ ๋ถํฌ์ ์ฃผ๋ณ์ ๋ฐ๋ผ ๋ฐ์ดํฐ๊ฐ ์์ฑ๋๋ ๋ชจ์ต์ ํ์ธํ ์ ์๋ค. ์ฆ, ์ ์ํ๋ ๊ธฐ๋ฒ์ ํตํด ํ๋ฅ ์ ์ผ๋ก ์ค๊ณํต ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ์ ์ ์ฌํ ๋ฐ์ดํฐ๊ฐ ์์ฑ๋
์ ์๋ค๋ ๊ฒ์ ๋ณด์ฌ์ค๋ค.
๊ทธ๋ฆผ 8. ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ 3์ฐจ์ ์๊ฐํ ๊ณผ์ (a) ์์์น, (b) RMS, (c) ๊ฐ์๋ณ RMS์ ์ต๋๊ฐ์ ํตํ 3์ฐจ์ ์๊ฐํ
Fig. 8. Process of Three-dimensional Visualization of Fault Data (a)
Instantaneous value, (b) RMS values, (c) Three-dimensional visualization
with the maximum of the effective values for each phase
๊ทธ๋ฆผ 9. ๋ฐ์ดํฐ์
3์ฐจ์ ์๊ฐํ (a) AG, (b) AB, (c) ABG, (d)ABC
Fig. 9. Three-dimensional Visualization of the Dataset (a) AG, (b) AB, (c) ABG,
(d) ABC
4.5 ์ค๊ณํต ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ์
๊ณผ์ KL-divergence ๊ฐ ๋น๊ต
์ ์๋ ๊ธฐ๋ฒ์ ํตํด ์์ฑ๋ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ํ์ง์ ์ ๋์ ์ผ๋ก ๊ฒ์ฆํ๊ธฐ ์ํด ์ค๊ณํต ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก KL-divergence ๊ฐ์ ๊ณ์ฐํ๊ณ , ๋ฐ์ดํฐ์
๋ถํฌ์ ์ ์ฌ๋๋ฅผ ๋น๊ตํ๋ค. ์ค๊ณํต ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ์ ๋น๊ต๋๋ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ์ข
๋ฅ๋ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๋ฐ์ดํฐ์
, ์ ์๋ ๊ธฐ๋ฒ์ด ์ ์ฉ๋ ์์ฑ ๋ฐ์ดํฐ์
์ด๋ค. ๋ฐ์ดํฐ์
์
๋ฐ๋ผ ๊ณ์ฐ๋ KL-divergence ๊ฐ์ ํ 5์ ์ ๋ฆฌํ์๋ค. ๊ณ์ฐ ๊ฒฐ๊ณผ ๋ชจ๋ ๊ณ ์ฅ ์ ํ์ ๋ํด ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๋ฐ์ดํฐ์
๋ณด๋ค ์ ์๋ ๊ธฐ๋ฒ์ ํ์ฉํ์ฌ ์์ฑ๋ ๋ฐ์ดํฐ์
์ KL-divergence ๊ฐ์ด
๋ ๋ฎ์์ ํ์ธํ ์ ์๋ค. ์ด๋ GAN์ ํตํด ์์ฑํ ๋ฐ์ดํฐ์
์ด ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๋ฐ์ดํฐ์
๋ณด๋ค ์ค๊ณํต ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ์ ํ๋ฅ ๋ถํฌ์ ์ ์ฌํ๋ค๋ ๊ฒ์ ์๋ฏธํ๋ค.
๋ฐ๋ผ์ ์ ์๋ ๊ธฐ๋ฒ์ผ๋ก ์์ฑ๋ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ํตํด ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๋ฐ์ดํฐ์ ์ค๊ณํต ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ ๊ฐ์ ์ฐจ์ด๋ฅผ ์ค์ผ ์ ์์ผ๋ฉฐ, ์ค๊ณํต ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ ์ ์ฌํ ํํ์
๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์์ฑํ ์ ์์์ ์๋ฏธํ๋ค.
ํ 5 ์ค๊ณํต ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ์
๊ณผ์ KL-divergence ๊ฐ ๋น๊ต
Table 5 Comparison of KL-divergence Values with Real Fault Dataset
๊ณ ์ฅ ์ ํ
|
์๋ฎฌ๋ ์ด์
๋ฐ์ดํฐ์
|
์์ฑ๋
๋ฐ์ดํฐ์
|
LG
|
AG
|
9.212
|
6.229
|
BG
|
8.046
|
5.617
|
CG
|
7.556
|
5.024
|
LL
|
AB
|
10.969
|
6.634
|
BC
|
7.213
|
4.767
|
AC
|
์ค๊ณํต ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ ์์
|
LLG
|
ABG
|
8.517
|
6.461
|
BCG
|
์ค๊ณํต ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ ์์
|
ACG
|
12.820
|
6.953
|
LL
|
ABC
|
5.992
|
1.394
|
5. ๊ฒฐ ๋ก
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๋ค์ํ ์ก์ ์ ๋ก ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ ์์ฑ์ ์ํ GAN ๊ธฐ๋ฐ ๋ฐ์ดํฐ ์ฆ๊ฐ๊ธฐ๋ฒ์ ์ ์ํ์๋ค. ์ ์๋ ๊ธฐ๋ฒ์ ์์ฑ๊ณผ ์ต์ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ์ ์ ๋ ๋จ๊ณ๋ก
๊ตฌ์ฑ๋๋ค. ์ฒซ ๋ฒ์งธ ๋จ๊ณ์์ ์ค๊ณํต์ ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ฅผ ๋ฐ์ํ ๋ค์ํ ์ก์ ์ ๋ก ๊ณ ์ฅ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๋ฐ์ดํฐ๋ก GAN์ ํ์ตํ์๋ค. ์ ์ํ๋ ๊ธฐ๋ฒ์์๋ ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ
์ฆ๊ฐ์ ์ ํฉํ WGAN-GP ๋ชจ๋ธ์ ์์ฑ ์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ์ผ๋ก ์ฌ์ฉํ์๋ค. ๋ ๋ฒ์งธ ๋จ๊ณ์์๋ ๋จผ์ IF ์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ์ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๋ค์ํ ์ด์์น ๋น์จ์ ์ ์ฉํด ๋ณต์์
๋ฐ์ดํฐ์
์ ์์ฑํ๊ณ , ์์ฑ๋ ๋ฐ์ดํฐ์
๋ค ์ค์์ KL-divergence๊ฐ์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ํ์ต๋ฐ์ดํฐ ๋ถํฌ์ ๊ฐ์ฅ ์ ์ฌํ ์ต์ ์ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ๊ฒฐ์ ํ์๋ค. ์ด
๊ณผ์ ์ ํตํด, ์์ฑ๋ ๋ฐ์ดํฐ์
์ด ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๋ฐ์ดํฐ์
์ ํ๋ฅ ๋ถํฌ์ ์ ์ฌํ๊ฒ ๋๋ค. IF ์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ์ ์ด์ฉํ ์ด์์น ์ ๊ฑฐ๋ฅผ ํตํด ํํ์ด ๊ณผ๋ํ๊ฒ ๋ณํ๋๊ฑฐ๋
์ก์์ด ๋ง์ ํํ์ฒ๋ผ ๋ณด์ด๋ ์ ํ์ง ๋ฐ์ดํฐ๊ฐ ์ ๊ฑฐ๋จ์ ํ์ธํ์๋ค. ์ ์ํ๋ ์ฆ๊ฐ๊ธฐ๋ฒ์ผ๋ก ํ๋ณดํ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๋ฐ์ดํฐ์ ์ ์ฌํ ๋ถํฌ๋ฅผ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด์
๋ณด๋ค ๋ค์ํ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์์ฑํ๋ ๊ฒ์ ์๊ฐ์ ์ผ๋ก ํ์ธํ์๋ค. ์ต์ข
์ ์ผ๋ก ์ ์ํ๋ ๊ธฐ๋ฒ์ ํตํด ์์ฑ๋ ๋ฐ์ดํฐ์
์ด ๋ชจ๋ ๊ณ ์ฅ ์ ํ์ ๋ํด ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๋ฐ์ดํฐ์
๋ณด๋ค
๋ ์ค๊ณํต ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ์ ์ ์ฌํ ๊ฒ์ KL-divergence ๊ฐ์ ํตํด ํ์ธํ์๋ค.
ํ์ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๋ ์ ํํ๊ณ ํ์ค์ ์ธ ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ ์์ฑ์ ์ํด ์ ์ ํํ๊ณผ ์ ๋ฅ ํํ์ ์์ ๊ด๊ณ์ ๊ฐ์ ๋ฌผ๋ฆฌ์ ์ง์์ ๊ฒฐํฉํ ์์ฑ๊ธฐ๋ฒ์ ๋ํ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ
์งํํ ๊ณํ์ด๋ค. ๋ํ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ์์ฑ๋ ์ก์ ์ ๋ก ๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ํ๋ จ์ํจ ๊ณ ์ฅ์ ํ ๋ถ๋ฅ๋ชจ๋ธ๊ณผ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๊ณ ์ฅ๋ฐ์ดํฐ ๊ธฐ๋ฐ ๊ณ ์ฅ์ ํ ๋ถ๋ฅ๋ชจ๋ธ์
์ฑ๋ฅ์ ๋น๊ตํจ์ผ๋ก ์ค๊ณํต ์ํฉ์์ ์ ์ํ๋ ๋ฐ์ดํฐ ์ฆ๊ฐ๊ธฐ๋ฒ์ ์ ์ฉ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ํ์ธํ ๊ณํ์ด๋ค.
Acknowledgements
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ํ๊ตญ์ ๋ ฅ๊ณต์ฌ์ 2022๋
์ฐฉ์ ๊ธฐ์ด์ฐ๊ตฌ๊ฐ๋ฐ ๊ณผ์ ์ ์ง์(No. R22XO02-19) ๋ฐ ์ฐ์
ํต์์์๋ถ(MOTIE), ํ๊ตญ์๋์ง๊ธฐ์ ํ๊ฐ์(KETEP)์
์ง์(No. RS-2024-00398166)์ ๋ฐ์ ์ํํ ์ฐ๊ตฌ ๊ณผ์ ์
๋๋ค.
References
H. Liang, X. Han, H. Yu, F. Li, Z. Liu, and K. Zhang, โTransmission line fault-cause
identification method for large-scale new energy grid connection scenarios,โ Global
Energy Interconnection, vol. 5, no. 4, pp. 362-374, 2022.
A. Yadav, and Y. Dash, โAn overview of transmission line protection by artificial
neural network: fault detection, fault classification, fault location, and fault direction
discrimination,โ Advances in Artificial Neural Systems, vol. 2014, no. 1, Article
230382, 2014.
R. Kuffel, J. Giesbrecht, T. Maguire, R.P. Wierchx, and P. Melaren, โRTDS-A Fully
Digital Power System Simulator Operation in Real Time,โ in Proc. 1995 International
Conference on Energy Management and Power Delivery EMPD'95, vol. 2, pp. 19-24, 1995.
A. Abdullah, โUltrafast transmission line fault detection using a DWT-based ANN,โ
IEEE Transactions on Industry Applications, vol. 54, no. 2, pp. 1182-1193, 2017.
Y. Xing, Y. Liu, D. Lu, X. Zou, and X. He, โA Physics-Informed Data-Driven Fault Location
Method for Transmission Lines Using Single-Ended Measurements with Field Data Validation,โ
arXiv preprint arXiv:2307.09740, 2023.
L. Yang, Z. Wang, S. Wang, F. Deng, and P. Yang, โSimulation on HVDC Actual Fault
and Analysis of Simulation Reliability,โ in Proc. 2021 3rd Asia Energy and Electrical
Engineering Symposium (AEEES), IEEE, pp. 789-793, 2021.
T. G. Kim, S. H. Lim, K. M. Song, and S. Yoon, โLSTM-based Fault Classification Model
in Transmission Lines for Real Fault Data,โ KIEE Journal, vol. 73, no. 3, pp. 585-592,
2024.
M. Pazoki, โA New Fault Classifier in Transmission Lines Using Intrinsic Time Decomposition,โ
IEEE Transactions on Industrial Informatics, vol. 14, no. 2, pp. 619-628, 2018.
A. Mukherjee, P. K. Kundu, and A. Das, โTransmission line fault classification under
high noise in signal: a direct PCA-threshold-based approach,โ Journal of The Institution
of Engineers (India): Series B, vol. 103, pp. 197-211, 2021.
A. Mukherjee, P. K. Kundu, and A. Das, โA differential signal-based fault classification
scheme using PCA for long transmission lines,โ Journal of The Institution of Engineers
(India): Series B, vol. 102, pp. 403-414, 2021.
M. F. Guo, W. L. Liu, J. H. Gao, and D. Y. Chen, โA data-enhanced high impedance fault
detection method under imbalanced sample scenarios in distribution networks,โ IEEE
Transactions on Industry Applications, vol. 59, no. 4, pp. 4720-4733, 2023.
W. L. Liu, M. F. Guo, and J. H. Gao, โHigh impedance fault diagnosis method based
on conditional Wasserstein generative adversarial network,โ in Proc. 2021 IEEE 2nd
China International Youth Conference on Electrical Engineering (CIYCEE), IEEE, pp.
1-6, 2021.
A. Torfi, M. Beyki, and E. A. Fox, โOn the evaluation of generative adversarial networks
by discriminative models,โ in 2020 25th International Conference on Pattern Recognition
(ICPR), IEEE, pp. 991-998, 2021.
M. Heusel, H. Ramsauer, T. Unterthiner, B. Nessler, and S. Hochreiter, โGans trained
by a two time-scale update rule converge to a local nash equilibrium,โ Advances in
Neural Information Processing Systems, vol. 30, 2017.
S. Barratt, and R. Sharma, โA note on the inception score,โ arXiv preprint arXiv:1801.01973,
2018.
K. Y. Lee, S. H. Lim, T. G. Kim, K. M. Song, S. G. Yoon, "GAN-based Generative Algorithm
for Various Transmission Line Fault Data," in Proc. KIEE spring conference, 2024.
X. Gao, F. Deng, and X. Yue, โData augmentation in fault diagnosis based on the Wasserstein
generative adversarial network with gradient penalty,โ Neurocomputing, vol. 396, pp.
487-494, 2020.
I. Goodfellow, J. Pouget-Abadie, M. Mirza, B. Xu, D. Warde-Farley, S. Ozair, and Y.
Bengio, โGenerative adversarial nets,โ Advances in Neural Information Processing Systems,
vol. 27, 2014.
I. Gulrajani, F. Ahmed, M. Arjovsky, V. Dumoulin, and A. C. Courville, โImproved training
of wasserstein gans,โ Advances in Neural Information Processing Systems, vol. 30,
2017.
F. T. Liu, K. M. Ting, and Z. H. Zhou, โIsolation forest,โ in 2008 Eighth IEEE International
Conference on Data Mining, IEEE, pp. 413-422, 2008.
K. M. Song, T. G. Kim, C. W. Park, and S. G. Yoon, โTransmission Line Fault Cause
Modeling and Waveform Analysis,โ in Proc. KIEE spring conference, 2023.
L. Van der Maaten, and G. Hinton, โVisualizing data using t-SNE,โ Journal of machine
learning research, vol. 9, no. 11, pp. 2579-2605, 2008.
์ ์์๊ฐ
์ด๊ฒฝ์ (Kyeong-Yeong Lee)
He received her B.S. degree in Electrical Engineering from Soongsil University, Seoul,
South Korea, in 2021. Currently, he is pursuing M.E. at Soongsil University, Seoul,
Korea.
E-mail: dlru7755@naver.com
She received her B.S. degree in Electrical Engineering from Soongsil University, Seoul,
South Korea, in 2018. Currently, she is pursuing Ph.D. degree at Soongsil University,
Seoul, Korea.
E-mail: seheon0223@naver.com
He received his B.S. degree in Electrical and Electronics Engineering from Kangwon
University, Chuncheon, South Korea, in 2020. Currently he is pursuing Ph.D. degree
at Soongsil University, Seoul, Korea.
E-mail: taegeun1520@gmail.com
์ก๊ฒฝ๋ฏผ (Kyung-Min Song)
He received her B.S. degree in Electrical Engineering from Soongsil University, Seoul,
South Korea, in 2022. Currently, he is pursuing M.E. at Soongsil University, Seoul,
Korea.
E-mail: songlk111@naver.com
์ค์ฑ๊ตญ (Sung-Guk Yoon)
He received the B.S. and Ph.D. degrees in Electrical Engineering and Computer Science
from Seoul National University, Seoul, South Korea, in 2006 and 2012, respectively.
He is currently with Soongsil University as an associate professor. His research interests
include energy big data, game theory for power system, and power system optimization.
E-mail: sgyoon@ssu.ac.kr