์ด์ง์
(Ji-Won Lee)
1iD
๊นํ์ค
(Hyung-Jun Kim)
1
๊น๋ฌธ๊ฒธ
(Mun-Kyeom Kim)
โ iD
-
(Dept. of Energy System Engineering, Chung-Ang University, Korea.)
Copyright ยฉ The Korean Institute of Electrical Engineers(KIEE)
Key words
Neural Network, Backpropagation Algorithm, Market Price, Transmission congestion, Electricity market
1. ์ ๋ก
์ ๋ ฅ์์์์ธก์ ์์ ์ ์ธ ์ ๋ ฅ์๊ธ๊ณผ ๊ฒฝ์ ์ ์ธ ๊ณํต์ด์์ ํ์์ ์ด๋ฉฐ ์์ธก๊ธฐ๊ฐ์ ๋ฐ๋ผ์ ์ฅ๊ธฐ, ์ค๊ธฐ, ๋จ๊ธฐ, ์ค์๊ฐ์ผ๋ก ๊ตฌ๋ถ๋๋ค. ์ค์ฅ๊ธฐ ์์์์ธก์ ์ ๋ ฅ์
๊ฑด์ค๊ณํ์ด๋ ์ ์ง๋ณด์๋ฅผ ์ํ ์์ธก์ด๋ฉฐ ๋จ๊ธฐ ์์์์ธก์ ๋ฐ์ ๊ณํ์ ์ํ ์์ธก์ด๋ค. ์ค์๊ฐ ์์ธก์ ์ฃผํ์ ์ ์ด ๋ฐ ๊ฒฝ์ ๊ธ์ ์ ๋ฐ์ํ์ฌ ์ดํ 5๋ถ์ ์ ๋ ฅ์
์์ธกํ๋ค. ํนํ 24์๊ฐ๋ถํฐ 168์๊ฐ์ ์์ธกํด์ผ ํ๋ ๋จ๊ธฐ ์ ๋ ฅ์์์์ธก์ ๋ฐ์ ์ ์ด์๊ณํ, ์ก์ ์ฉ๋ ํ๋ณด์ ์ ๋ ฅ๊ฐ๊ฒฉ ๊ณ์ฐ์ ์ค์ํ ์ญํ ์ ํ๋ค (1). ๋ฐ๋ผ์ ์ ๋ฐํ ๋จ๊ธฐ ์ ๋ ฅ์์์์ธก์ ์ํด ๋ง์ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ์งํ๋๊ณ ์๋ค (1)-(4). (1)์ ์๊ฐ๋ณ ์ ๋ ฅ์์์์ธก์ ์ค์ฐจ๊ฐ์ ์ค์ด๋ ์ํํ ์ ๊ฒฝ๋ง ๊ตฌ์กฐ๋ฅผ ๊ฐ์ง๋ ์ธ๊ณต์ ๊ฒฝ๋ง ์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ์ ์ ์ํ์๋ค. (2)๋ ๊ธฐ์จ๋ณํ์ ๋ฐ๋ฅธ ํ๊ณ ์ ๋ ฅ์ฌ์ฉ์ ํน์ง์ ํด์ํ๊ณ ์์์ ๊ธฐ์จ๊ฐ์ ๋ฏผ๊ฐ๋๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ ์์์ผ์ ์ ์ธํ ํ์ผ์ ์๊ฐ๋ณ ์ ๋ ฅ์์์์ธก์ ๋ณด์ฌ์ค๋ค. (3)์ ๊ธฐ์จ๊ณผ ์ ์ด๋์ ํฌํจํ๋ ๊ณผ๊ฑฐ 5๋
์ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ ์ ๋ ฅ์์ ๋ฏผ๊ฐ๋๋ฅผ ํตํด ํ์ผ/์์์ผ/์ฃผ๋ง์ ์ ๋ ฅ์์๋ฅผ ์์ธกํ์๋ค. (4)๋ ๋จ๊ธฐ ์ ๋ ฅ์์์ ์์ธก ์ ํ์ฑ์ ํฅ์์ํค๊ธฐ ์ํด ์ ์ ์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ์ ์ต์ ํํ ์ธ๊ณต์ ๊ฒฝ๋ง ๋ชจ๋ธ์ ์ ์ํ์๋ค.
๋จ๊ธฐ ์ ๋ ฅ์์์์ธก์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ์์ธ์๋ ๋ํ์ ์ผ๋ก ๊ธฐ์์์ธ๊ณผ ๊ณผ๊ฑฐ ์ ๋ ฅ์๋นํจํด์ด ์๋ค. ๋จผ์ ๊ธฐ์์์ธ์์, ์ฌ๊ณ์ ์ ํน์ง์ ๊ฐ์ง ํ๊ตญ์ ํน์ฑ์
ํ๊ณ์๋ ๋๋ฐฉ๊ธฐ ์ฌ์ฉ, ๋๊ณ์๋ ๋๋ฐฉ๊ธฐ ์ฌ์ฉ์ผ๋ก ์ธํด ์ ๋ ฅ์๋น๊ฐ ์ฆ๊ฐํ์ฌ ์ผ๋ณ ๊ธฐ์จ์ด ์ ๋ ฅ์์์์ธก์ ํ์์ ์ธ ์์ธ์ด ๋๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์๊ฐ๋ณ ๊ธฐ์จ์ ๋ฐ๋ผ
ํผํฌ์ ๋ ฅ์ด ๋ํ๋๋ ์๊ฐ๋ ๋ฌ๋ผ์ง๋ค. ๊ธฐ์์ฒญ์์ ์ผ๋ณ ์ต๊ณ ยท์ต์ ยทํ๊ท ๊ธฐ์จ ๋ฐ์ดํฐ๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ์๊ฐ๋ณ ๊ธฐ์จ, ํ์, ๊ฐ์๋, ์ต๋, ์ ์ด๋์ ๋ํ ๊ณผ๊ฑฐ
๋ฐ์ดํฐ์ ์์ธก ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ ๊ณตํจ์ผ๋ก์จ ๋ ๋ค์ํ ๊ธฐ์์์๋ฅผ ์ด์ฉํ ์ ์๋ค. ํ์ง๋ง ์ต๊ทผ ์ง๊ตฌ์จ๋ํ๋ก ์ธํ ์ด์๊ธฐ์จ ๋ฑ์ผ๋ก ์ธํด ์ ๋ ฅ์์์์ธก์ ์ค์ฐจ๊ฐ
๋ฐ์ํ๋ค. ์ ๋ ฅ์์ธก์ ๋ ๋ค๋ฅธ ์์ธ์ผ๋ก๋ ์ ๋ ฅ์๋นํจํด์ด ์๋ค. ์์ผ์ ๋ฐ๋ผ ์ ๋ ฅํจํด์ด ๋ค๋ฅธ ์์์ ๊ฐ์ง๋๋ฐ ๊ทผ๋ฌด์ผ๊ณผ ๊ณตํด์ผ์ ์๋ก ๋ค๋ฅธ ํจํด์ ๋ณด์ด๋ฉฐ
์์์ผ ์๋ฒฝ์ ์ ๋ ฅ์ ์ ๋ ฅ์๋น๊ฐ ์ ์ ์ฃผ๋ง์ ์ํฅ์ด ์ด์ด์ ธ ๋ฎ์ ์ ๋ ฅ์ ์๋นํ๋ค (5). ์ต๊ทผ์๋ ๋ ์ ๋ฐํ ๋จ๊ธฐ ์ ๋ ฅ์์์์ธก์ ์ํด์ ๊ธฐ์์์ ์ธ์ ์ ๋ ฅ์ ์ํฅ์ ์ฃผ๋ ๊ธฐ์ ์ธ ์์๋ฅผ ๋ถ์ํ๊ณ ๋ฐ์ดํฐํํ์ฌ ์์ธก์ ํ์ฉํ๋ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ํ๋ฐํ๊ฒ
์งํ๋๊ณ ์๋ค (6)-(7).
์ต๊ทผ ๋น
๋ฐ์ดํฐ์ ๋ํ ๊ด์ฌ๋๊ฐ ๋์์ง๋ฉด์ ๋ง์ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ฒ๋ฆฌํ๋ ๊ธฐ๋ฒ์ด ๋ค์ํ ๋ถ์ผ์์ ์ฃผ๋ชฉ๋ฐ๊ณ ์๋ค (8). ๋ํ์ ์ผ๋ก ์์นํ ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ํ ํ๋ฅ ์ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๋ถ์ํ๋ ํต๊ณ์ ๋ถ์๊ณผ ๋ฐ์ดํฐ ๋ง์ด๋ ๊ธฐ๋ฒ์ด ์๋ค. ํต๊ณ์ ๋ถ์์๋ ํ๊ท , ์ต๋น๊ฐ, ๋ถ์ฐ,
ํ์คํธ์ฐจ ๋ฑ์ ๊ตฌํ๋ ๊ธฐ์ ํต๊ณ๋, ๋ ๋ณ์๊ฐ์ ์ ํ์ ๊ด๊ณ๋ฅผ ๊ท๋ช
ํ๋ ์๊ด๋ถ์, ๋
๋ฆฝ๋ณ์์ ์ข
์๋ณ์ ์ฌ์ด์ ์ํ์์ ๊ตฌํ๋ ํ๊ท๋ถ์ ๊ฐ์ ์ ํต์
๊ธฐ๋ฒ์ด ์ฌ์ฉ๋๋ค. ๋ฐ์ดํฐ ๋ง์ด๋์ ๋์ฉ๋์ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๋ถ์ํ๊ธฐ ์ํ ์์ฌ๊ฒฐ์ ํธ๋ฆฌ(Decision Tree), ํจํด์ธ์, ์ธ๊ณต์ง๋ฅ ๋ฑ์ ๊ธฐ๋ฒ์ด ์๋ค (9).
๋จ๊ธฐ ์ ๋ ฅ์์ธก ๊ธฐ๋ฒ์๋ ํต๊ณ์ ๊ธฐ๋ฒ๊ณผ ์ธ๊ณต์ง๋ฅํ ๊ธฐ๋ฒ์ด ์๋๋ฐ, ํต๊ณ์ ๊ธฐ๋ฒ์๋ ์ง์ํํ๋ฒ๊ณผ ์๊ณ์ด ๋ถ์๋ฒ ๋ฑ์ด ์๋ค. ์ง์ํํ๋ฒ(10)์ ์ค์ ๊ฐ๊ณผ ์์ธก๊ฐ ์ฌ์ด์ ๊ฐ์ค ํ๊ท ์ ์ด์ฉํ์ฌ ๋ฏธ๋์ ๊ฐ์ ์์ธกํ๋ ๊ธฐ๋ฒ์ผ๋ก, ๊ตญ๋ด์์๋ ํ์ผ ํ๋ฃจ ์ ์ ๋ ฅ์์์์ธก์ ์ํด ์ง์ํํ๋ฒ์ ์์ฉํ ๊ธฐ๋ฒ์
์ฌ์ฉํ๊ณ ์๋ค. (11)์์๋ ์ง์ํํ๋ฒ์ ์ด์ฉํ์ฌ ์๊ฐ๋ณ ์ ๋ ฅ์์ธก์ ์งํํ์๋ค. ์๊ณ์ด ๊ธฐ๋ฒ์ ์ผ๊ฐ, ์ฃผ๊ฐ, ๊ณ์ ๋ฑ๊ณผ ๊ฐ์ ์ฃผ๊ธฐ์ฑ์ ๊ฐ๋ ๋์์ ์์ธกํ๋ ๊ธฐ๋ฒ์ผ๋ก, ์ต๊ทผ์๋
์ฃผ๊ธฐ๊ฐ ์ผ์ ํ์ง ์์ ๋น์ ์์ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๊ฐ์ง๊ณ ์์ธก์ ์งํํ๋ ARIMA(Autoregressive integrated moving average
model)์ ๋ํ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ์งํ๋๊ณ ์๋ค. (12)์์๋ ARIMA ๊ธฐ๋ฐ์ ์์ธก ๋ชจ๋ธ์ ํตํด ๋ํ ์บ ํผ์ค์ ์๊ฐ๋ณ ์ ๋ ฅ ์ฌ์ฉ๋ ์์ธก์ ์งํํ์๋ค. ํ์ง๋ง ์ ๋ ๊ฐ์ง ํต๊ณ์ ๊ธฐ๋ฒ ๋ชจ๋ ๋น์ ํ์ ๋ชจ๋ธ
๊ตฌํ์ด ์ด๋ ต๊ณ ์ด์๊ธฐํ ๊ฐ์ ๋๋ฐ์ํฉ์ ๋ฐ์ํ์ฌ ์์ธก์ ์งํํ์ง ๋ชปํ๋ค๋ ๋จ์ ์ ๊ฐ์ง๋ค (13). ๋จ๊ธฐ ์ ๋ ฅ์์ธก์ ์ํ ์ธ๊ณต์ง๋ฅํ ๊ธฐ๋ฒ์์๋ ์ํฌํธ ๋ฒกํฐ ๋จธ์ (Support vector machine, SVM)(14)๊ณผ ์ธ๊ณต์ ๊ฒฝ๋ง(Artificial neural networks, ANN) ๊ธฐ๋ฒ์ด ์ฌ์ฉ๋๋ค. (15)๋ ์ ํธ๋ ์์คํ
์ ๋ฐ์ดํฐ ์ ํธ์ ์ก์์ ์ ๊ฑฐํ๋ ์จ์ด๋ธ๋ ๋ณํ๊ณผ ์ธ๊ณต์ ๊ฒฝ๋ง์ ๊ฒฐํฉํ ๋ชจ๋ธ์ ํตํด ๋๊ณ์ ์ถ๊ณ์ ์๊ฐ๋ณ ์ ๋ ฅ์ ์์ธกํ๋ค.
๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์ ๊ธฐ์์์์ ๊ธฐ์ ์ธ ์์๋ฅผ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ๋น
๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ฒ๋ฆฌํ๋ ๋ฐ์ดํฐ ๋ง์ด๋ ๊ธฐ๋ฒ ์ค ํ๋์ธ ์์ฌ๊ฒฐ์ ํธ๋ฆฌ๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ ์ ๋ ฅ๊ณผ์ ์๊ด์ฑ์ ๋ถ์ํ๊ณ ์
ํ๋ค. ๊ธฐ์กด ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ๊ณ ๋ คํ๋ ๊ธฐ์จ๊ณผ ์ ์ด๋ ์์ธ๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ํ์, ๊ฐ์๋, ์ต๋ ๋ฑ์ ๊ธฐ์ ์์๋ฅผ ํตํด ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๊ตฌ์ฑํ๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์๊ฐ๋ณ ์ ๋ ฅ์์์
์๊ด๊ด๊ณ๊ฐ ์ฝํด๋ณด์ด๋ ๊ธฐ์ ์ธ ์์๋ ๊ณ ๋ คํ์ฌ ๋น
๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๊ตฌ์ถํ๊ณ ์ ๋ ฅ์์์์ ์ฐ๊ฒฐ์ฑ ๋ถ์์ ์ํด ์์ฌ๊ฒฐ์ ํธ๋ฆฌ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ค. 2018๋
์์ธ์ ํ์ผ(๊ทผ๋ฌด์ผ)
๊ธฐ์๋ฐ์ดํฐ์ ์๊ฐ๋ณ ์ ๋ ฅ๋ฐ์ดํฐ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๊ธฐ์ ์ธ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์์งํ๋ค. ๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์ ๋น
๋ฐ์ดํฐ์ ๊ธฐ๋ฐํ ANN ๋ชจ๋ธ์ ์ ์ฉํ ์์์์ธก๋ชจ๋ธ(B-ANN)์ ์ ์ํ์ฌ
๋จ๊ธฐ ์๊ฐ๋ณ ์ ๋ ฅ์์์์ธก ๊ฒฐ๊ณผ ๊ฐ์ ๋ค๋ฅธ ์์ธก ์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ์ ์์ธก๊ฒฐ๊ณผ์ ๋น๊ตํ์ฌ ๋ชจ๋ธ์ ์ ํ์ฑ์ ์ฆ๋ช
ํ๋ค.
๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์ 2์ฅ์์๋ ๋
ผ๋ฌธ์์ ์ฌ์ฉ๋ ๋ชจ๋ธ์ ๊ดํด ์์ ํ์์ผ๋ฉฐ 3์ฅ์์๋ ์ฌ๋ก ์ฐ๊ตฌ์ ๊ดํ์ฌ ์์ ํ์๋ค. 4์ฅ์ ๊ฒฐ๋ก ์ผ๋ก ๋ง๋ฌด๋ฆฌํ๋ค.
2. ๋ชจ๋ธ ์ค๋ช
2.1 ์์ฌ๊ฒฐ์ ํธ๋ฆฌ ๊ธฐ๋ฒ
์์ฌ๊ฒฐ์ ํธ๋ฆฌ๋ ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ถ๋ฅ๋ ์์ธก์ ๋ชฉ์ ์ผ๋ก ํต๊ณํ์์ ๊ฐ๋ฐ ๋ฐ ๋ฐ์ ๋์๋ค(16).
๊ทธ๋ฆผ 1 ์์ฌ๊ฒฐ์ ํธ๋ฆฌ ๋ชจํ
Fig. 1 Decision tree model
์์ฌ๊ฒฐ์ ํธ๋ฆฌ๋ ์ํ์ ๋ถํ ๋ฐฉ์์ ์ด์ฉํ์ฌ ํธ๋ฆฌ๋ฅผ ๊ตฌ์ถํ๋ ๋ฐฉ์์ด๋ค. ์ํ์ ๋ถํ ์ด๋ ํํฅ์ ๊ท๋ฉ๋ฒ์ผ๋ก ์์๋
ธํธ์์ ๋ถ๋ฆฌ๋ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๋ถ๋ฆฌ๊ท์น์ ์ํด
์๋ก ์ ์ฌํ ๋ฐ์ดํฐ๋ก ์ธ๋ถํํ๊ณ ์ต์ข
๋ถ๋ฅ๊ฐ ์ด๋ฃจ์ด์ง ๋๊น์ง ๋ฐ๋ณตํ๋ ๋ถํ ๊ธฐ๋ฒ์ด๋ค. ์์ฌ๊ฒฐ์ ํธ๋ฆฌ๋ ๋ถ๋ฅ๋ ์์ธก์ ๋ชฉ์ ์ผ๋ก ์ฐ์ด์ง๋ง ๋ถ์์ ๊ณผ์ ๊ณผ
๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์ง๊ด์ ์ผ๋ก ๋ณด์ฌ์ฃผ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๋ถ์๊ณผ์ ์ ์ค๋ช
์ด ํ์ํ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ์ ์ฉ๋๋ค.
์์ฌ๊ฒฐ์ ํธ๋ฆฌ์์ ์๋ก ์ ์ฌํ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ธ๋ถํ ํ๋ ๋ฐฉ์์ ์๋์ ์ฆ๊ฐ, ๋๋ ๋ถ์๋๋ ๋ถํ์ค์ฑ์ ๊ฐ์๋ฅผ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ํ์ฑ๋๋ค. ์๋๋ฅผ ๊ณ์ฐํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์๋
๋ ๊ฐ์ง๊ฐ ์๋ค. ์ฒซ ๋ฒ์งธ, ์ํธ๋กํผ(entropy)๋ ํ๋ฅ ๋ณ์์ ๋ถํ์ค์ฑ์ ์์น๋ก ๋ํ๋ธ ๊ฒ์ผ๋ก, ๊ฐ์ด ๋์์๋ก ๋ถํ์ค์ฑ์ด ๋์์ง๋ค. ๋ถํ ์ $A$์์ญ์
ํฌํจ๋๋ ์ ์ฒด $m$๊ฐ์ธ ๊ฒฝ์ฐ ์ค์ $k$์ธ ๊ฒฝ์ฐ์ ์ํธ๋กํผ์ ๋ถํ ํ $d$๊ฐ์ ์์ญ์ ๊ฐ๊ฐ ์ํ๋ ๊ฒฝ์ฐ์ ์ํธ๋กํผ๋ฅผ ๋ํ๋ธ ์์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค.
์ฌ๊ธฐ์, $p_{k}$๋ $A$์์ญ์ ํฌํจ๋๋ $m$๊ฐ์ ๊ฒฝ์ฐ ์ค $k$๋ฒ์ฃผ์ ์ํ๋ ๊ฒฝ์ฐ์ ๋น์จ์ ์๋ฏธํ๋ค.
์ฌ๊ธฐ์, $R_{i}$์ ๋ถํ ์ ๊ฒฝ์ฐ ๊ฐ์ด๋ฐ, ๋ถํ ํ $i$์์ญ์ ์ํ๋ ๊ฒฝ์ฐ์ ๋น์จ์ ๋งํ๋ค.
๋ ๋ฒ์งธ๋ก ์ง๋๊ณ์(Gini index)๋ ์ํธ๋กํผ์ ๋น์ทํ๊ฒ ๋ถ์๋์ ๋ค์์ฑ์ ๊ณ์ฐํ๋ ๊ธฐ๋ฒ์ด๋ค. ๋ถํ ์ ๋ถ์๋์ ์ง๋๊ณ์์ $d$๊ฐ์ ๋ถ๋ถ์งํฉ์ผ๋ก
๋๋ ํ์ ์ง๋๊ณ์์ ๋ํ ์์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค.
๊ทธ๋ฆผ 2์์ ๋ ๊ฐ์ ๋ถ๋ถ์งํฉ์ผ๋ก ๋๋์์ ๋์ ๋น์จ($p$)์ ๋ฐ๋ผ, ์์ฌ๊ฒฐ์ ํธ๋ฆฌ์ ๊ฐ์ง์น๊ธฐ๋ฅผ ์ํ ์ค๋ถ๋ฅ์ค์ฐจ(misclassification error)์
์ ๋ ๊ฐ์ง ๊ธฐ๋ฒ์ ํํํ์๋ค. ์ํธ๋กํผ์ ์ง๋๊ณ์ ๋ชจ๋ ๊ฐ์ ์ต์๋ก ํ๋ ๋ถ๋ฅ๊ฐ ์ต์ ์ด๋ผ๊ณ ํด์๋๋ค.
๊ทธ๋ฆผ 2 ์ํธ๋กํผ์ ์ง๋๊ณ์์ ๋น๊ต๊ณก์
Fig. 2 Comparative curve of Entropy and Gini index
์ง๋๊ณ์ ๊ณ์ฐ์ด ์ํธ๋กํผ ๊ณ์ฐ๋ณด๋ค ๋น ๋ฅด์ง๋ง ์ํธ๋กํผ๋ ๋ก๊ทธ๋ฅผ ์ทจํ์ฌ ์ ๊ทํ ๊ณผ์ ์ ๊ฑฐ์ณค๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ ํํ ๋ฐ์ดํฐ์ ๋น์จ์ ๋ถ์ํ๋ ๋ฐ์ ์ฉ์ดํ๋ค. ๋ฐ๋ผ์
๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์ ์ํธ๋กํผ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ ์์ฌ๊ฒฐ์ ํธ๋ฆฌ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์ ์ฌ์ฉํ๋ค.
2.2 ์ธ๊ณต์ ๊ฒฝ๋ง ๋ชจ๋ธ
๊ทธ๋ฆผ 3 ์ธ๊ณต์ ๊ฒฝ๋ง ๋ชจํ (17)
Fig. 3 Artificial Neural Network
์ธ๊ณต์ ๊ฒฝ๋ง์ ์ฌ๋์ ๋ด๋ฐ์ธํฌ์์ ๋น๋กฏ๋ ํต๊ณ์ ํ์ต ์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ์ผ๋ก, ์
๋ ฅ์ธต, ์๋์ธต ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ถ๋ ฅ์ธต์ผ๋ก ๊ตฌ๋ถ๋๋ค(๊ทธ๋ฆผ 3 ์ฐธ๊ณ ). ์
๋ ฅ์ธต๊ณผ ์๋์ธต, ์๋์ธต๊ณผ ์๋์ธต ์ฌ์ด๋ฅผ ์ฐ๊ฒฐํ๋ ๊ฐ์ค์น์ ๋ฐ๋ผ ๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ์ด ์ค์ ๊ฐ์ ๊ฐ๊น์ ์ง ์๋, ๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ์ด ์๋ ดํ์ง ์์ ์๋ ์๋ค.
์ธ๊ณต์ ๊ฒฝ๋ง์๋ ์ถ๋ ฅ๊ฐ์ ์ค์ฐจ๋ฅผ ์ค์ด๊ธฐ ์ํ ๊ฐ์ค์น ์กฐ์ ์ ๋ฐ๋ฅธ ๋ ๊ฐ์ง ๋ํ์ ์ธ ์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ์ด ์กด์ฌํ๋ค.
2.2.1 ์๋ฐฉํฅ ์ ๊ฒฝ๋ง(Feed forward neural network) ๋ชจ๋ธ
์๋ฐฉํฅ ์ ๊ฒฝ๋ง์ ์ธ๊ณต์ ๊ฒฝ๋ง์ ๊ธฐ๋ณธ์ ์ธ ๊ตฌ์กฐ๋ฅผ ๊ฐ์ง ๋ชจ๋ธ๋ก, ํ๋ ์ด์์ ์๋์ธต์ ๊ฐ์ง๊ณ ์์ด์ ์
๋ ฅ๋ฐ์ดํฐ์ ๋น์ ํ์ ํน์ง๋ค์ ์ถ์ถํ ์ ์๋ค (18-19). ํต์ ์์คํ
, ๋์ ์์คํ
์ ์ด์ ๋ฐ์ดํฐ ๋ถ๋ฅ ๊ฐ์ ๋น์ ํ ๋ฐ์ดํฐ ์ฒ๋ฆฌ์ ์ ์ฉ๋์๋ค (20). ์๋์ธต์ด 2๊ฐ ์ด์์ธ ๋ค์ธตํผ์
ํธ๋ก ์ด๋ฉฐ ์์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค.
$n e t_{hidden}$์ ์๋์ธต์ผ๋ก ์ ๋ฌํ ๋ฐ์ดํฐ ๊ฐ์ด๊ณ $\omega_{0},\:\omega_{\in}put$๋ $i$๋ฒ์งธ ์
๋ ฅ๋ฐ์ดํฐ์ ๊ฐ์ค์น์ด๋ฉฐ,
$x_{\in}put$์ ์
๋ ฅ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์๋ฏธํ๋ค. ์ ์์ ํตํด ์๋์ธต๋ก ์ ๋ฌ๋ ๋ฐ์ดํฐ๋ ์๊ทธ๋ชจ์ด๋ ํ์ฑํ ํจ์๋ฅผ ์ ์ฉํ์ฌ ์๋์ธต์ ์
๋ ฅ๋ฐ์ดํฐ๋ก ์ฌ์ฉ๋๋ค.
$o_{hidden}$์ ์๋์ธต์ ์
๋ ฅ๋ฐ์ดํฐ์ด๊ณ $n et_{output}$์ ์ถ๋ ฅ์ธต์ผ๋ก ์ ๋ฌํ ๋ฐ์ดํฐ ๊ฐ์ ์๋ฏธํ๋ฉฐ, $\omega_{hidden}$๋
$i$๋ฒ์งธ ์
๋ ฅ๋ฐ์ดํฐ์ ๊ฐ์ค์น๋ฅผ ์๋ฏธํ๋ค. ์ด๊ธฐ์ ์
๋ ฅํ ์ถ๋ ฅ๊ฐ๊ณผ ๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ์ธ $o_{output}$๊ฐ์ ์ค์ฐจ๋ค์ ํฉ์ ๊ตฌํ์ฌ ์ด ์ค์ฐจ๋ฅผ ์ค์ด๊ธฐ ์ํ
๊ฐ์ค์น ์กฐ์ ์ ์ํํ๋ค.
$\epsilon$์ ์ค์ฐจ๋ฅผ ์๋ฏธํ๋ฉฐ $t_{output}$์ ์ด๊ธฐ ์ถ๋ ฅ๊ฐ์ด๋ค. $\eta$์ ํ์ต๋ฅ ๋ก, ํ์ต์๋๋ฅผ ์กฐ์ ํ๋ค. ์๋๊ฐ ๋๋ฌด ๋น ๋ฅด๋ฉด
๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ์ด ์๋ ดํ์ง ๋ชปํ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ด ์๋ค. ์ด ๊ณผ์ ์ ์ค์ฐจ๊ฐ์ด ์ผ์ ์์ค ์ดํ๊ฐ ๋ ๋๊น์ง ๋ฐ๋ณตํ๋ค.
2.2.2 ํ๋ ฅ์ฑ ์ญ์ ํ ์ ๊ฒฝ๋ง(Resilient back propagation algorithm, RPROP) ๋ชจ๋ธ
ํ๋ ฅ์ฑ ์ญ์ ํ ์ ๊ฒฝ๋ง์ ์ธ๊ณต์ ๊ฒฝ๋ง ์ค ๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ์ ์ค์ฐจ๋ฅผ ์ค์ด๊ธฐ ์ํด ์๋์ธต ๊ฐ์ ํ์ต๋ฅ ์ ๋ณ๋ํ๊ฒ ํ๋ ์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ์ผ๋ก ์ด๋ฃจ์ด์ ธ์๋ค. ์ค์ฐจ์ ํฌ๊ธฐ์ ๋ฐ๋ผ
๋ณํํ๋ ํ์ต๋ฅ ์ ์๋ ด์๋์ ๊ฒฐ๊ณผ์ ์ ํ์ฑ์ ํฅ์์ํจ๋ค(21).
์ฌ๊ธฐ์, $b_{i}$๋ $i$๋ฒ์งธ ์๋๋
ธ๋์ ๊ฐ์ค์น๋ฅผ ๋งํ๋ฉฐ $k$๋ iternal ํ์, $\epsilon$๋ ์ค์ฐจ๋ฅผ ๋ํ๋ธ๋ค. $\triangle_{i}$๋
$b_{i}$์ ์คํญ์ฌ์ด์ฆ๋ฅผ ์๋ฏธํ๋ฉฐ $\triangle_{\max}$์ $\triangle_{\min}$๋ ์คํญ์ฌ์ด์ฆ์ ์ต๋, ์ต์๊ฐ์ ๋ํ๋ธ๋ค.
ํ์ต๋ฅ ์ $0<\eta^{-}<1<\eta^{+}$๋ฅผ ์๋ฏธํ๋ค.
๊ทธ๋ฆผ 4๋ ์๋ฐฉํฅ ์ ๊ฒฝ๋ง๊ณผ ํ๋ ฅ์ฑ ์ญ์ ํ ์ ๊ฒฝ๋ง์ ํ์ต๋ฅ ํน์ฑ์ ๊ฐ๋จํ๊ฒ ๋ณด์ฌ์ฃผ๋ ๊ทธ๋ฆผ์ด๋ค. ์๋ฐฉํฅ ์ ๊ฒฝ๋ง์ ๊ณ ์ ๋ ํ์ต๋ฅ ์ ๊ฐ์ง๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๋ณํ์จ์ด 0์ด
๋๋ ์ต์ ๊ฐ์ค์น $\omega$๊ฐ์ ์ฐพ์ง ๋ชปํ ์ ์๋ค. ๊ทธ์ ๋ฐํด, ํ๋ ฅ์ ํ์ต๋ฅ ์ ํ์ต๊ฒฐ๊ณผ์ ์ค์ ๊ฐ์ ์ค์ฐจ์ ๋ฐ๋ผ ์คํญ์ฌ์ด์ฆ๋ฅผ ์กฐ์ ํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์
์ต์ ๊ฐ์ค์น๋ฅผ ์ ํํ๊ฒ ๊ตฌํ ์ ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์ ์ค์ฐจ์ ๋ฐ๋ผ ํ์ต๋ฅ ์ ๋ณํ์์ผ ์ต์ ๊ฐ์ค์น๋ฅผ ์ฐพ๋ RPROP ์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ์ ์ฑํํ์ฌ ์ ๋ ฅ์์์์ธก์
์งํํ๋ค.
๊ทธ๋ฆผ 4 ๊ณ ์ ๋ ํ์ต๋ฅ ๊ณผ ํ๋ ฅ์ ํ์ต๋ฅ ์ ๋ฐ๋ฅธ ์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ ๋น๊ต
Fig. 4 Comparison of algorithms based on fixed and resilient learning rates
2.3 ์ ์๋ ์ ๋ ฅ์์์์ธก ๋ชจ๋ธ
๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์์๋ ๋น
๋ฐ์ดํฐ ๊ธฐ๋ฐ RPROP ์ธ๊ณต์ ๊ฒฝ๋ง ๋ชจ๋ธ์ ์ ์ํ์ฌ, ํฅ์๋ ๋จ๊ธฐ ์ ๋ ฅ์์์์ธก ๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ์ ์ฆ๋ช
ํ๊ณ ์ ํ๋ค. B-ANN ๋ชจ๋ธ์ ๋ค์ ์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ
ํ๋ฆ๋๋ฅผ ๋ฐ๋ผ ์ ๋ ฅ์์์์ธก์ ์งํํ๋ค.
๊ทธ๋ฆผ 5 ์ ์๋ B-ANN ๋ชจ๋ธ ํ๋ฆ๋
Fig. 5 Proposed B-ANN model flow diagram
๊ทธ๋ฆผ 5๋ ๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์์ ์ ์๋ ๋ชจ๋ธ์ ํ๋ฆ๋์ด๋ค. ์ฒซ๋ฒ์งธ๋ก ์๊ฐ๋ณ ์ ๋ ฅ์์์ ๊ธฐ์ ๋ฐ ๊ธฐ์ ์ธ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์์งํ๋ค. ๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์ ๊ธฐ์กด์ ๊ณ ๋ ค๋์ง ์์๋ ์๊ฐ๋ณ
๊ธฐ์ ๋ฐ์ดํฐ์ ํ์จ, ์ ๊ฐ ๋ฑ์ ๊ธฐ์ ์ธ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์์งํ์ฌ ์ ๋ ฅ์์์์ ์ฐ๊ด์ฑ์ ๋ถ์ํ๊ณ ์ ํ๋ค. ๋๋ฒ์งธ๋ก ์์ ์์ง๋ ๋น
๋ฐ์ดํฐ ์ ๋ณด ๋ถ์์ ์ํด
ํผํฌ์ ๋ ฅ ๊ฐ์ ์ ๊ทํํ๊ณ , ์ ๊ทํ๋ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๊ฐ์ง๊ณ ์์ฌ๊ฒฐ์ ํธ๋ฆฌ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์ ์งํํ๋ค. ์์ฌ๊ฒฐ์ ํธ๋ฆฌ๋ ๋ฐ์ดํฐ ๋ถ๋ฅ์ ํนํ๋ ํต๊ณ์ ๊ธฐ๋ฒ์ผ๋ก, ์ ์ฌํ
๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ธ๋ถํํ์ฌ ๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ์ด ์ํฅ์ ํฌ๊ฒ ๋ฐ๋ ์
๋ ฅ๊ฐ๊ณผ ์ํฅ์ ์ฃผ์ง ์๋ ์
๋ ฅ๊ฐ์ ๋ถ๋ฅํ๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์ ์์ฌ๊ฒฐ์ ํธ๋ฆฌ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์ ํตํด ์ ๋ ฅ์์์
์ํฅ์ ์ฃผ๋ ์
๋ ฅ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๋ถ์ํ๊ณ , ๊ตฐ์งํ๋ ๊ฒฐ๊ณผ๋
ธ๋๋ฅผ ํตํด ์ ์ฌํ ํน์ง์ ๊ฐ์ง ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๊ทธ๋ฃนํํ๋ค. ์ด๋ ๋น์ทํ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๊ฐ์ง๊ณ ์ธ๊ณต์ ๊ฒฝ๋ง์ ํ์ต์์ผ,
๋ ํฅ์๋ ์ ๋ ฅ์์์์ธก์ ๋์ถํ ๊ฒ์ด๋ค. ๋ค๋ฒ์งธ๋ก ์์ธกํ๊ณ ์ ํ๋ ๋ ์ ๊ฒฐ์ ํ์ฌ ํด๋น ๋ ์ ๊ธฐ์๋ฐ์ดํฐ์ ๊ธฐ์ ์ธ ๋ฐ์ดํฐ๊ฐ ์ ํจํ์ง ํ๋จํ๋ค. ์
๋ ฅ๋ฐ์ดํฐ๊ฐ
์๊ฐ๋ณ๋ก ์กด์ฌํ์ง ์๋๋ค๋ฉด ๋ณด๊ฐ๋ฒ์ ์ด์ฉํ์ฌ ์๊ฐ๋ณ ์
๋ ฅ๊ฐ์ ์ค์ ํ๋ค. ๋ฐ์ดํฐ ์ ํจ์ฑ์ ํ๋จํ ํ, ๋ฏธ๋์ ์
๋ ฅ๋ฐ์ดํฐ๊ฐ ํฌํจ๋๋ ๊ทธ๋ฃน์ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๊ฐ์ง๊ณ
์ธ๊ณต์ ๊ฒฝ๋ง์ ํ์ต์ํจ๋ค. ์์์ ์ค๋ช
ํ RPROP ์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ์ ๋ฐํ์ผ๋ก, ๊ธฐ์์์ ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๊ธฐ์ ์ธ ์์์ ์
๋ ฅ๋ฐ์ดํฐ์ ์๊ฐ๋ณ ์ ๋ ฅ์์๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ
์ธ๊ณต์ ๊ฒฝ๋ง์ ํ์ต์ํจ๋ค. ์ธ๊ณต์ ๊ฒฝ๋ง์ ํ์ต์ด๋, ์
๋ ฅ๋ฐ์ดํฐ์ ์ ๋ ฅ์์๋ฐ์ดํฐ์ ์ ํ์ , ๋น์ ํ์ ์๊ด์ฑ์ ๋ถ์ํ์ฌ ์ต์ ์ ๊ฐ์ค์น๋ฅผ ๋์ถํ๋ ๊ฒ์ด๋ค.
๋ง์ง๋ง์ผ๋ก, ํ์ต๋ ๋ชจ๋ธ์ ๋ฏธ๋์ ์
๋ ฅ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์
๋ ฅํ์ฌ ๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ์ ๋์ถํ๋ค. ๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์ ๋ชจ๋ธ์ ์ ํ์ฑ ํ๋จ์ ์ํด Mean Absolute Percentage
Error(MAPE)๋ฅผ ์ค์ฐจ๊ฐ์ผ๋ก ์ฌ์ฉํ์์ผ๋ฉฐ ์์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค.
3. ์ฌ๋ก ์ฐ๊ตฌ
3.1 ์
๋ ฅ๋ฐ์ดํฐ ๋ถ์
๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์์๋ ์
๋ ฅ๋ฐ์ดํฐ๋ก ์ต๋๊ธฐ์จ(high.degree), ์ต์ ๊ธฐ์จ(low.degree), ํ๊ท ๊ธฐ์จ(avg,degree)๊ณผ ํ๊ท ์ต๋(avg,wet),
๊ฐ์ฐ๋(rain), ํ์(wind.speed), ์ ์ด๋(cloud)์ ๊ฐ์ ๊ธฐ์๋ฐ์ดํฐ(22)๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ํ์จ(dollar, yen, euro), ์ ๊ฐ(Brent, WTI, Dubai, Oman) ๋ฐ ์ฒ์ฐ๊ฐ์ค ๊ฐ๊ฒฉ(natural_gas) (23)์ ์ฌ์ฉํ์ฌ ์์ฌ๊ฒฐ์ ํธ๋ฆฌ๋ฅผ ๊ตฌ์ถํ์๋ค.
๊ทธ๋ฆผ 6์ 2018๋
์์ธ์ ํ์ผ ํผํฌ์ ๋ ฅ์์๋ฅผ ๋ํ๋ธ ๊ทธ๋ฆผ์ด๋ค. ํ๊ณ์ ๋๊ณ์ ๋๋๋ฐฉ ๊ธฐ๊ธฐ์ ์ฌ์ฉ์ด ๋์ด๋์ ์ ๋ ฅ์์๊ฐ ์ฆ๊ฐํจ์ ๋ณผ ์ ์๋ค. ์์ฌ๊ฒฐ์ ํธ๋ฆฌ
์๋ฎฌ๋ ์ด์
์ ์ํด ํ 1๊ณผ ๊ฐ์ด ํผํฌ์ ๋ ฅ์ ์ ๊ทํํ์๋ค.
๊ทธ๋ฆผ 6 2018๋
์์ธ์ ํ์ผ ํผํฌ์ ๋ ฅ์์
Fig. 6 2018 Weekday peak power demand in Seoul
ํ 1 ์ ๊ทํ๋ ์ ๋ ฅ์์
Table 1 Regularized power demand
Power(MWh)
|
Regularized
|
~ 65,000
|
-3
|
65, ~ 70,
|
-2
|
70, ~ 75,
|
-1
|
75, ~ 80,
|
0
|
80, ~ 85,
|
1
|
85, ~ 90,
|
2
|
90,000 ~
|
3
|
๊ทธ๋ฆผ 7 ๊ธฐ์์์์ ๊ธฐ์ ์ธ ์์๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ 2018๋
์์ธ์ ํผํฌ์ ๋ ฅ์ ์์ฌ ๊ฒฐ์ ํธ๋ฆฌ
Fig. 7 Decision tree of 2018 peak power in Seoul considering weather factors and
out-of-climate factors
๊ทธ๋ฆผ 7์ 15๊ฐ์ ์
๋ ฅ๋ฐ์ดํฐ์ 2018๋
ํ์ผ ์์ธ์ ํผํฌ์ ๋ ฅ์ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๋์ถ๋ ์์ฌ๊ฒฐ์ ๋๋ฌด์ด๋ค. ๋ง์ง๋ง 7๊ฐ์ ๋
ธ๋๊ฐ ๋ถ๋ฅ๋ ๋ฐ์ดํฐ๋ค์ ์๋ฏธํ๋ฉฐ, -3๋ถํฐ
3์ ๋ ๋ฒจ๋ก ๊ตฌ๋ถ๋ ํผํฌ์ ๋ ฅ๋ค์ด ๋ฎ์ ์์๋ถํฐ ๋ถ๋ฅ๋์์์ ๋ณด์ฌ์ค๋ค. ์ข์ธก๋ถํฐ group 1, 2, โฆ๋ผ๊ณ ๋ช
๋ช
ํ๋ค. .00์ผ๋ก ํ์๋ ๋ถ๋ถ์ ๋
ธ๋์
ํฌํจ๋๋ ์ ๋ ฅ์ ๋ ๋ฒจ ๊ฒฝ์ฐ๋ฅผ ํํํ์์ผ๋ฉฐ 00%์ ์ ์ฒด์ ๊ฒฝ์ฐ ์ค ๊ทธ ๋
ธ๋์ ํฌํจ๋๋ ๊ฒฝ์ฐ์ ๋น์จ์ ๋ํ๋ด์๋ค. ๊ฐ์ฅ ๋ฎ์ ์ ๋ ฅ ๋ ๋ฒจ์ธ โ3๊ณผ ๊ฐ์ฅ
๋์ ์ ๋ ฅ ๋ ๋ฒจ์ธ 3์ ๋
ธ๋์ ๋ํ๋์ง ์์์ผ๋ ๊ฐ์ด๋ฐ ๋
ธ๋์์ .21์ด๋ผ๋ ํ๋ฅ ๋ก ๋ ๋ฒจ 3์ ์ ๋ ฅ์ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ํฌํจ๋์ด ์๋ ๊ฒ์ ๋ณด์ ํ๊ท ๊ธฐ์จ์ด 25๋
์ด์์ผ ๋ ๋์ ์ ๋ ฅ์์์ ์ฃผ์ํด์ผํ๋ค. group1์ ๋ฐ์ดํฐ์์ด ์ ์ฒด ์ค 33%๋ก ๊ฐ์ฅ ๋ง๊ณ , ๊ทธ ์ค โ3๋จ๊ณ์ ํผํฌ์ ๋ ฅ์ ๊ฐ์ง๋ ์ผ์ด์ค๊ฐ 6%,
-2๋จ๊ณ์ ํผํฌ์ ๋ ฅ์ ๊ฐ์ง๋ ์ผ์ด์ค๊ฐ 80%์ด๋ค.
๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์์๋ ์๊ฐ๋ณ ์ ๋ ฅ์์์์ธก์ ์ ํ์ฑ์ ์ํด ๋ง์ง๋ง ๋
ธ๋๋ฅผ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก 1๋
๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ 7๊ฐ์ง๋ก ๊ทธ๋ฃนํํ์ฌ ์
๋ ฅ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ฐ๋ผ ๋ฏผ๊ฐํ๊ฒ ๋ณํํ๋ ์ ๋ ฅ์์๋ฅผ
๋ถ์ํ๋ค. ์ฌ๊ณ์ ๋๋ ์๋ณ๋ก ๋๋์ด ์ ๋ ฅ์์์์ธก์ ์งํํ๋ ๊ฒ์ ์ผ๋ณ ์ ๋ ฅํจํด์ ํ๊ท ์น๋ก ๊ณ ๋ คํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์๊ฐ๋ณ ์ ๋ ฅ์์์์ธก์ ์ค๋ฅ๋ฅผ ์ ๋ฐํ ์
์์ผ๋ฉฐ, ๊ฑด๋ฌผ์๋์ง ์๋น๊ฐ ๋ง์ ๋์ํ ๋คํธ์ํฌ ๋ด์์ ํผํฌ ๊ฐ ์์ธก์ ๋ถ๋ฆฌํ ์ ์๋ค.
3.2 ์ ๋ ฅ์์์์ธก ๊ฒฐ๊ณผ ํ๊ฐ
์ ๋ ฅ์์์์ธก์ ์ํ ํ๋ก๊ทธ๋จ์ผ๋ก๋ RStudio๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์๋ค. ๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์์๋ ํ์ฉํ B-ANN ๋ชจ๋ธ์ ์ ํฉ์ฑ์ ํ๊ฐํ๊ธฐ ์ํด ๋ค์คํ๊ท๋ถ์, ์๊ณ์ด๋ถ์๋ฒ๊ณผ
ARIMA ๋ชจํ์ ์ฌ์ฉํ ๊ฐ๊ฐ์ ์ ๋ ฅ์์ ์์ธก๊ฐ์ ์ค์ฐจ๋ฅผ ๋น๊ตํ์๋ค. ๋ค์คํ๊ท๋ถ์์ ๋ ๊ฐ ์ด์์ ๋
๋ฆฝ๋ณ์์ ํ๋์ ์ข
์๋ณ์ ๊ฐ์ ์ ํ์ ์์์ ๋์ถํ์ฌ,
๋
๋ฆฝ๋ณ์์ ๋์
์ผ๋ก ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋์ถยท์์ธกํ๋ ๊ธฐ๋ฒ์ด๋ค. ๋
๋ฆฝ๋ณ์๋ ๊ธฐ์์์์ ๊ธฐ์ ์ธ ์์๊ฐ ํด๋น๋๋ฉฐ ์ข
์๋ณ์๋ ์๊ฐ๋ณ ์ ๋ ฅ์์๊ฐ ํด๋น๋๋ค. ์๊ณ์ด๋ถ์์
์๊ฐ์ ์ฃผ๊ธฐ์ฑ์ ๊ฐ๋ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๋ถ์ํ์ฌ ์์ธกํ๋ ๊ธฐ๋ฒ์ด๋ค. ๊ทธ๋์ ์๊ฐ์ ํจํด์ ๊ฐ์ง๋ ์๊ฐ๋ณ ์ ๋ ฅ์์์์ธก์ ์ ์ฉ๋ ์ ์๋ค. ARIMA ๋ชจํ์ ๊ณผ๊ฑฐ์
์๊ฐ์ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ๊ณผ๊ฑฐ ๋ฐ์ดํฐ์ ์ถ์ธ๊น์ง ๋ฐ์ํ์ฌ ์์ธก์ ์งํํ๋ค. ๊ณผ๊ฑฐ์ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ํ์ตํ๊ณ ์์ธก์ ๋ฐ์ํ๋ ๊ธฐ๋ฒ์ผ๋ก ์๊ฐ๋ณ ์ ๋ ฅ์์์์ธก์
์ฌ์ฉ๋ ์ ์๋ค.
๊ทธ๋ฆผ 8์ ์ค์ ๊ฐ์ธ testdata์ B-ANN, ๋ค์คํ๊ท๋ถ์, ์๊ณ์ด ๋ถ์ ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ARIMA ๋ชจ๋ธ์ ํตํด ๋์ผ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๊ฐ์ง๊ณ ์๊ฐ๋ณ ์ ๋ ฅ์์๋ฅผ ์์ธกํ ๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ์
๋ณด์ฌ์ค๋ค. ๊ทธ๋ฆผ 8์ (a)์์ B-ANN๊ณผ ๋ค์คํ๊ท๋ถ์์ด ์ข์ ๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ์๋ค. ๊ทธ๋ฆผ 8์ (b)์์๋ 4๊ฐ์ ๋ชจํ์ด ๋ชจ๋ ์ค์ ๊ฐ๋ณด๋ค ๋ฎ์ ๊ฐ์ ์์ธก์ ๋ณด์๋๋ฐ, ์ด๋ group2์ ๋ฎ์ ํผํฌ๊ฐ์ ๊ฐ์ง๋ ์ผ์ด์ค๊ฐ 19%์ ๋ ๋ถํฌ๋์ด ์๊ธฐ
๋๋ฌธ์ ์ ์ฒด์ ์ธ ์์ธก๊ฐ์ด ๋ฎ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํด์๋๋ค. (c)์์๋ 10์๋ถํฐ 21์์ ๋์ ์ ๋ ฅ์ด ๋ถํฌ๋์๋ค. B-ANN ๋ชจํ์ 15์์ ์ ๋ ฅ์ด ๋์ด๋๋
๋ถ๋ถ์ ์์ธกํ์ง ๋ชปํ์๋ค. ๊ทธ๋์ ์ค์ฐจ๊ฐ์ด 2.9%๋ก ์ฝ๊ฐ ๋๊ฒ ์ธก์ ๋์๋ค. (d)์์ ARIMA ๋ชจํ์ ์ ์ฒด์ ์ผ๋ก ๋์ ์์ธก๊ฐ์ ๋์ถํ์๊ณ B-ANN
๋ชจํ์ 16์์ ๊ณผ์์ธก ์ธ์๋ ์ข์ ๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ์ ๋์ถํ์๋ค. ๊ทธ๋ฆผ 8์ (e)์์ B-ANN ๋ชจํ์ 10์์ 11์๋ฅผ ํผํฌ์ ๋ ฅ์ผ๋ก ์์ธกํ์๋ค. ์ ์ฒด์ ์ผ๋ก ์๊ณ์ด ๋ถ์์ ํํํ ์ ๋ ฅ๊ฐ์ ๋์ถํ์๋๋ฐ, ์ด๋ ์ฃผ๊ฐ ๋๋
๊ณ์ ๋ณ ๋จ์์ ์ฃผ๊ธฐ์ฑ์ผ๋ก ์์ธก์ ์งํํ๋ ์๊ณ์ด ๋ถ์๋ฒ์ ํน์ง๋๋ฌธ์ ๊ทธ ํน์ง์ ๊ณ ๋ คํ์ง ์์ ๊ทธ๋ฃน ๋ถ๋ฅ๋ฒ ๋๋ฌธ์ด๋ผ๊ณ ํด์๋๋ค. ๊ทธ๋ฆผ 8์ (f)์์ ์ ๋ ฅ์ด ๋์์ก๋ค๊ฐ ๋ฎ์์ง๋ 21์์ 22์์ ๋๋ถ๋ถ์ ๋ชจ๋ธ์ด ๊ณผํ ์์ธก๊ฐ์ ๋ณด์๋ค. ์ด๋ ๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์์ ๊ณ ๋ คํ ์
๋ ฅ๋ฐ์ดํฐ ์ธ์ ์ ๋ ฅ์์์
์ํฅ์ ์ค ์์ธ์ด ์กด์ฌํ๋ค๋ ํด์์ ๊ฐ๋ฅํ๊ฒ ํ๋ค. (g)์์ B-ANN๊ณผ ๋ค์คํ๊ท๋ถ์์ด ๊ฐ์ฅ ์ข์ ์์ธก์ ๋ณด์๋ค.
๊ทธ๋ฆผ 8 ๊ฐ ๊ทธ๋ฃน์ ์ ๋ ฅ์์ ์ค์ ๊ฐ๊ณผ ์์ธก๊ฐ
Fig. 8 Actual and predicted power demand for each group
ํ 2 ๊ฐ ์ผ์ด์ค๋ณ ์ ๋ ฅ์์์์ธก ์ค์ฐจ๊ฐ
Table 2 MAPE value for each case
|
MAPE(%)
|
|
g1
|
g2
|
g3
|
g4
|
f5
|
g6
|
g7
|
avg
|
๋ค์ค
ํ๊ท๋ถ์
|
0.986
|
4.628
|
5.016
|
2.703
|
4.948
|
4.727
|
1.391
|
3.486
|
์๊ณ์ด๋ถ์
|
1.284
|
6.015
|
0.636
|
12.62
|
0.073
|
9.198
|
0.841
|
4.239
|
ARIMA ๋ชจ๋ธ
|
0.701
|
3.154
|
2.945
|
4.002
|
3.027
|
3.795
|
0.825
|
2.635
|
B-ANN ๋ชจ๋ธ
|
0.789
|
2.792
|
2.950
|
2.003
|
3.046
|
3.620
|
1.444
|
2.378
|
ํ 2๋ ์ ๋ ฅ์์ธก์ ์ํํ๋ ๋ชจํ์ ๋ฐ๋ฅธ ๊ฐ ๊ทธ๋ฃน๋ณ ์ค์ฐจ๊ฐ์ ๋ํ๋ธ๋ค. ๊ทธ๋ฃน๋ณ๋ก ์ค์ฐจ๊ฐ์ ์ฐจ์ด๊ฐ ์กด์ฌํ๋ ์ด์ ๋ ๊ทธ๋ฃน๋ณ๋ก ์ผ(ๆฅ) ์๊ฐ ๋ฌ๋ผ ๋ฐ์ดํฐ์ ์์
์ฐจ์ด๊ฐ ์กด์ฌํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค. ๋ฐ์ดํฐ ์์ ์ฐจ์ด์ ์ํด ์ธ๊ณต์ ๊ฒฝ๋ง์ด ํ์ตํ๋ ์ ๋์ ์ฐจ์ด๊ฐ ๋ฐ์ํ ์ ์๋ค. ๋ค๋ง ๋ฐ์ดํฐ์ ์์ด ๋ง์์ด ํญ์ ์ข์ ์์ธก์
๋ณด์ด์ง๋ ์๋๋ค. group1์์๋ ๋ค ๊ฐ์ง ๊ธฐ๋ฒ ๋ชจ๋ 1.3%์ดํ์ ์ค์ฐจ๊ฐ์ ๊ฐ์ง๊ธฐ ๋๋ฌธ์ 7๊ฐ์ ๊ทธ๋ฃน ์ค ๊ฐ์ฅ ์ข์ ์์ธก์ ๋ณด์ธ๋ค. ํนํ ์์
๊ทธ๋ฆผ์์ ๋ณผ ์ ์๋ฏ์ด ํผํฌ์ ๋ ฅ ๊ฐ์ด ์กด์ฌํ๋ ์คํํ์์ ์ ์๋ ๋ชจ๋ธ์ด ๊ฐ์ฅ ์ ํํ๊ฒ ์ ๋ ฅ์์๋ฅผ ์์ธกํ๊ณ ์๋ค. group2์์๋ B-ANN ๋ชจ๋ธ์ด
2.8%๋ก ๊ฐ์ฅ ๋ฎ์ MAPE ๊ฐ์ ๊ฐ์ง๋ค. ๋ค์ ๊ทธ๋ฃน์์๋ ์๊ณ์ด ๋ถ์์ด ๊ฐ์ฅ ๋ฎ์ ์ค์ฐจ๊ฐ์ ๊ฐ์ก์ง๋ง, MAPE์ ํน์ฑ ์ 24์๊ฐ๋์์ ์์ธก ์ ๋ ฅ์
์ค์ฐจ๊ฐ์ ๋ํ๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๋ถ๋ถ์ ์ผ๋ก ๊ณผํ๊ฒ ์์ธกํ๊ณ ์ ๊ฒ ์์ธกํ ๋ชจ๋ธ์ ์๋ก ๋ณด์๋์ด ์ค์ฐจ๊ฐ์ด ์ ๊ฒ๋์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ค์ฐจ๊ฐ ๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ์๊ฐ๋ณ ์์ธก๊ฐ์
๋น๊ตํ๋ฉฐ ๋ชจํ์ ์ ํฉ์ฑ์ ํ๋จํด์ผ ํ๋ค. ์์ ๊ทธ๋ฆผ์์, B-ANN ๋ชจ๋ธ์ด ์ค์ ์ ๋ ฅ๋ฐ์ดํฐ์ ๊ทผ์ฌํ ์์ธก์ ์งํํ์์์ ๋ณด์ฌ์ค๋ค. group4๊ณผ group6์์
๊ฐ์ฅ ์ค์ฐจ์จ์ด ๋ฎ์ ๋ชจ๋ธ์ ๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์ด ์ ์ํ B-ANN ๋ชจ๋ธ์ด๋ค. ์๊ณ์ด ๋ถ์์ ๋ฐ์ดํฐ์ ์๊ฐ์ ์ฃผ๊ธฐ์ฑ์ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ์์ธก์ ์งํํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์
๋ ฅ๋ฐ์ดํฐ์
์์ ๋ฐ๋ฅธ ์ํฅ์ ๋ง์ด ๋ฐ์์ ๋ณด์ฌ์ค๋ค. ARIMA ๋ชจ๋ธ์ ๊ณผ๊ฑฐ์ ์ถ์ธ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ ๋ ฅ์์ธก์ ์งํํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์์ ๋ฐ์ดํฐ๋ค์ ์ ๋ ฅ์ด ์ฆ๊ฐํ๋ ์ถ์ธ๋ผ๋ฉด
group6 ์ฒ๋ผ ๊ณผ๋ํ ์ ๋ ฅ์ ์์ธกํ ์ ์๋ค. group5๋ ์์ group3์์์ ๊ฐ์ ์ด์ ๋ก ์๊ณ์ด๋ถ์์ด ์๋, 10์~12์์ ์ ๋ ฅ์์ธก์
๊ฐ์ฅ ์ ํํ๊ฒ ์งํํ B-ANN ๋ชจ๋ธ์ด ์์ธก์ ์ ํฉํ๋ค. ๋ง์ง๋ง์ผ๋ก group7์์๋ ๋ค์คํ๊ท๋ถ์๊ณผ B-ANN ๋ชจ๋ธ์ด ์ข์ ์์ธก๊ฐ์ ๋ณด์ธ๋ค. ํ๊ท ์ ์ผ๋ก
๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์์ ์ ์ํ ๋ชจํ์ ์ด์ฉํ ์ ๋ ฅ์์ธก์ค์ฐจ๊ฐ 2.38%๋ก ๊ฐ์ฅ ๋ฎ์ MAPE ๊ฐ์ ๊ฐ์ง๋ค.
4. ๊ฒฐ ๋ก
์์ ์ ์ธ ์ ๋ ฅ์๊ธ๊ณผ ๊ฒฝ์ ์ ์ธ ๊ณํต์ด์์ ์ํด ์ ํํ ์ ๋ ฅ์์์์ธก์ ํ์์ ์ด๋ค. ํนํ ๋จ๊ธฐ์์์์ธก์ ๋ฐ์ ์ ์ด์๊ณํ, ์์ฅ ๊ฐ๊ฒฉ ํ์ฑ ๋ฑ์ ์ค์ํ ์ญํ ์
ํ๋ค. ๋จ๊ธฐ ์ ๋ ฅ์์์์ธก์ ๊ฐ์ฅ ํฐ ์ํฅ์ ์ฃผ๋ ๊ธฐ์์์ธ์ ํผํฌ์ ๋ ฅ์์์ ์๊ฐ๋ณ ์ ๋ ฅ์๋น์ ๋ณ๋์ ์ค๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๊ณผ๊ฑฐ ์ ๋ ฅํจํด, ํ์จ ๋๋ ์ ๊ฐ ๋ฑ
๊ธฐ์ ์ธ ์์ธ๋ ์ ๋ ฅ์์์ ๋ณ๋์ ์ผ๊ธฐํ ์ ์๋ค. ๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์์๋ ๋น
๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ํจ์จ์ ์ด๊ณ ์ง๊ด์ ์ผ๋ก ๋ถ์ํ ์ ์๋ ์์ฌ๊ฒฐ์ ํธ๋ฆฌ ๊ธฐ๋ฒ์ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ์ธ๊ณต์ ๊ฒฝ๋ง์
์ ์ฉํ ๋ชจ๋ธ(B-ANN)์ ์ ์ํ์ฌ ์๊ฐ๋ณ ์์์์ธก์ ์งํํ์๋ค. ์์ฌ๊ฒฐ์ ํธ๋ฆฌ ๊ธฐ๋ฒ์ ์
๋ ฅ๋ฐ์ดํฐ์ ์ ๋ ฅ์๋น์ ์๊ด์ฑ์ ๋ถ์ํ์ฌ ๋น
๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๋ถ๋ฅํ์๊ณ
์ธ๊ณต์ ๊ฒฝ๋ง์ ๊ธฐ์กด ํต๊ณ์ ๊ธฐ๋ฒ๋ณด๋ค ํฅ์๋ ์์ธก๊ฐ์ ๋์ถํ๋ฉด์, ์์ธก์ ํ๋๋ฅผ ํฅ์ํ์๋ค. ํ์ต๋ฐ์ดํฐ๋ก๋ 2018๋
์์ธ์ ์๊ฐ๋ณ ๊ธฐ์๋ฐ์ดํฐ, ํ์จ ๋ฐ
์ ๊ฐ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์๊ฐ๋ณ ์ ๋ ฅ์์๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์๋ค. ์ ๊ทํ๋ ํผํฌ์ ๋ ฅ์์๋ฅผ ๊ฐ์ง๊ณ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๊ทธ๋ฃนํํ์์ผ๋ฉฐ, ๊ทธ๋ฃน ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ํ์ต์์ผ ํ๋ฃจ 24์๊ฐ์ ์ ๋ ฅ์์์์ธก์
์งํํ์๋ค. ์ ์๋ B-ANN ๋ชจ๋ธ์ ์ ํฉ์ฑ์ ์
์ฆํ๊ธฐ ์ํด ๋ค์คํ๊ท๋ถ์๊ณผ ์๊ณ์ด๋ถ์, ARIMA ๋ชจํ์ผ๋ก ์์์์ธก์ ์งํํ์ฌ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋น๊ตํ์๋ค.
๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ ๋ค์คํ๊ท๋ถ์ ๋ชจ๋ธ์ ์ค์ฐจ๋ 3.49%, ์๊ณ์ด๋ถ์์ 4.24%, ARIMA ๋ชจํ์ ์ค์ฐจ๋ 2.64%, ์ธ๊ณต์ ๊ฒฝ๋ง ๋ชจ๋ธ์ ์ค์ฐจ๋ 2.38%๋ก,
๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์์ ์ ์ํ B-ANN ๋ชจ๋ธ์ด ๊ฐ์ฅ ๋ฎ์ ์ค์ฐจ๊ฐ์ ๊ฐ์ง๋ค.
ํฅํ ๋ค์ํ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ ์ฐ์
์ฉ, ๊ฐ์ ์ฉ ๋ฑ ์ ๋ ฅ์ฌ์ฉ ์ฉ๋์ ์ํฅ์ ์ฃผ๋ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๋ถ์ ๋ฐ ๋ถ๋ฅํ์ฌ ํฅ์๋ ์ ํ๋๋ฅผ ๊ฐ๋ ๋ชจ๋ธ์ ๊ตฌ์ถํ๋ ค ํ๋ค.
๊ทธ๋ฆฌ๊ณ GDP์ ๊ฒฝ์ ์ฑ์ฅ๋ฅ ๋ฑ ์
๋ ฅ๋ฐ์ดํฐ์ ํ์ฅ์ ํตํด B-ANN ๋ชจ๋ธ์ด ์ค์ฅ๊ธฐ ์ ๋ ฅ์์์์ธก์๋ ํ์ฉ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๊ธฐ๋ํ๋ค.
Acknowledgements
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ 2020๋
๋ ํ๊ตญ์ฐ๊ตฌ์ฌ๋จ(2020R1A2C1004743)์ ์ง์๊ณผ 2018๋
๋ ํ๊ตญ์ ๋ ฅ๊ณต์ฌ(R18XA06-75)์ ์ง์์ ์ํ์ฌ ์ด๋ฃจ์ด์ง
์ฐ๊ตฌ๋ก์, ๊ด๊ณ๋ถ์ฒ์ ๊ฐ์ฌ๋๋ฆฝ๋๋ค.
References
J. Buitrago, S. Asfour, Jan 2017, Short-Term Forecasting of Electric Loads Using Nonlinear
Autoregressive Artificial Neural Networks with Exogenous Vector Inputs, Energies,
Vol. 10, pp. 1-24
B. H. Koo, H. S. Kim, H. S. Lee, J. H. Park, 2015, Short- term electric load forecasting
for summer season using temperature data, Trans. KIEE, Vol. 64, pp. 1137-1144
S. W. Jo, B. S. Kwon, K. B. Song, 2019, Day ahead 24- hours load forecasting algorithm
using latest weather forecasting, Trans. KIEE, Vol. 68, pp. 416-422
D. H. Kim, H. J. Jo, M. S. Kim, J. H. Roh, J. B. Park, 2019, Short-term load forecasting
based on deep learning model, Trans. KIEE, Vol. 68, pp. 1094-1099
C. H. Kim, Mar 2013, Analysis of the daily and hourly power load patterns, Korea Energy
Economics Institute Research Paper
C. H. Kim, Dec 2014, A study of mixed data sampling(MIDAS) model for electricity demand
forecasting, Korea Energy Economics Institute Research Paper
K. Kandananond, Aug 2011, Forecasting electricity demand in Thailand with an artificial
neural network approach, Energies, Vol. 4, pp. 1246-1257
Y. C. Jung, 2016, Utilization strategy of big data for official statistics, Korea
Information Society Developmnet Institute (KISDI)
S. M. Gorade, A. Deo, P. Purohit, Apr 2017, A study of some data mining classification
techniques, International Research Journal of Engineering and Technology (IRJET),
Vol. 04, pp. 3112-3115
C. H. Kim, 2013, Estimating short-term load forecasting in Korea using multiple exponential
smoothing, The Korea Electro- technology Research Institute (KERI)
C. H. Kim, Jun 2013, Study on within-week and within-day seasonal patterns of electricity
demand in Korea, Korea Energy Economics Institute Policy Issue Paper
J. H. Moon, J. W. Park, S. H. Han, E. J. Hwang, Sept 2017, Power consumption forecasting
scheme for educational institutions based on analysis of similar time series data,
Journal of KIISE, Vol. 44, pp. 954-965
Korea Electric Power Corporation, Jan 2009, Developmnet of integrated demand management
portal based on demand forecasting
S. B. Roh, S. K. Oh, Aug 2018, Design of SVM-based polynomial neural networks classifier
using particle swarm, Trans. KIEE, Vol. 67, pp. 1071-1079
S. R. Salkuti, Dec 2018, Short-term electrical load forecasting using hybrid ANN-DE
and wavelet transforms approach, Electrical Engineering, Vol. 100, pp. 2755-2763
J. Han, M. Kamber, 2001, Data mining: concepts and techniques, Morgan Kaufmann Publishers
S. H. Kwon, J. W. Lee, G. H. Chung, 2017, Snow damages estimation using artificial
neural network and multiple regression analysis, Journal of the Korean Society of
Hazard Mitigation, Vol. 17, pp. 315-325
Simon Haykin, 2004, Feedforward neural networks : an introduction
M. K. Kim, July 2015, A new approach to short-term price forecast strategy with an
artificial neural network approach: application to the Nord pool, Journal of Electrical
Engineering & Technology, Vol. 10
J. N. Hwang, S. Y. Kung, M. Niranjan, J. C. Principe, 1997, The past๏ผpresent๏ผand future
of neural networks for signal processing, IEEE Signal Processing Magazine, Vol. 14,
pp. 28-48
P. Priyadarshi, Mar 2019, Rprop and improved Rprop+ based constant modulus type (RCMT)
blind channel equalization algorithm for QAM signal, Journal of Information and Optimization
Sciences, Vol. 40, pp. 351-366
ASOS data set, Korea Meteorological Agency
Exchange rates, oil price, and power load data, Korean Statistical Information Service,
OpenAPI
์ ์์๊ฐ
2020๋
์ค์๋ํ๊ต ์๋์ง์์คํ
๊ณตํ๋ถ ์กธ์
.
2020๋
~ํ์ฌ ๋ ๋ํ์ ์๋์ง์์คํ
๊ณตํ๊ณผ ์์ฌ๊ณผ์ .
๊นํ์ค (Hyung-Jun Kim)
2019๋
์ค์๋ํ๊ต ์๋์ง์์คํ
๊ณตํ๋ถ ์กธ์
.
2019๋
~ํ์ฌ ๋ ๋ํ์ ์๋์ง์์คํ
๊ณตํ๊ณผ ์์ฌ๊ณผ์ .
๊น๋ฌธ๊ฒธ (Mun-Kyeom Kim)
2004๋
๊ณ ๋ ค๋ํ๊ต ์ ๊ธฐ๊ณตํ๋ถ ์กธ์
.
2006๋
์์ธ๋ํ๊ต ๋ํ์ ์ ๊ธฐยท์ ๋ณด๊ณตํ๋ถ ์กธ์
(์์ฌ).
2010๋
๋๋ํ์ ์ ๊ธฐยท์ ๋ณด๊ณตํ๋ถ ์กธ์
(๊ณต๋ฐ).
2011๋
~2014๋
๋์๋ํ๊ต ์ ๊ธฐ๊ณตํ๊ณผ ์กฐ๊ต์.
2014๋
~ํ์ฌ ์ค์๋ํ๊ต ์๋์ง์์คํ
๊ณตํ๋ถ ๊ต์.