๋ฐ์์ฃผ
(Eun-Joo Park)
โ iD
Copyright ยฉ The Korean Institute of Electrical Engineers(KIEE)
Key words
Solid oxide Fuel Cell (SOFC), Durability, Degradation, Characterization Experiment
1. ์ ๋ก
์ง๋ ์์ญ ๋
๋์ ๊ธ์๋๋ก ๋ฐ์ ํ๋ ์ฌํ์์ ํ์์ฐ๋ฃ์ ์๋น๊ฐ ์ฆ๊ฐํจ์ ๋ฐ๋ผ ๊ทน์ฌํ ๊ธฐํ ๋ณํ์ ํ๊ฒฝ์ค์ผ์ด ๊ฐ์ํ๋๊ธฐ ์์ํ๋ค(1-3). ์ง์ ๊ฐ๋ฅํ๊ณ ์นํ๊ฒฝ์ ์ธ ์๋์ง ์์์ ํ์ฉํ๊ธฐ ์ํด ๋ค์ํ ๊ธฐ์ ๊ฐ๋ฐ์ ํ๊ณ ์๋ค(4-6). ๋ฎ์ ์ค์ผ ๋ฌผ์ง ๋ฐฐ์ถ๊ณผ ๋์ ํจ์จ์ด ํน์ง์ธ ๊ณ ์ฒด์ฐํ๋ฌผ ์ฐ๋ฃ์ ์ง(Solid oxide fuel cell, ์ดํ SOFC)๋ ์๋์ง ๋ณํ ๋ฐ ์ ์ฅ
๋ถ์ผ์์ ์ ๋งํ ๊ธฐ์ ๋ก ์ฃผ๋ชฉ๋ฐ๊ณ ์๋ค(7-8).
SOFC๋ ๊ณ ์จ์์ ์๋ ์ ์์คํ
์ ๋ด๊ตฌ์ฑ๊ณผ ์์ ์ฑ ํฅ์์ ์ํด์ ์
๊ตฌ์ฑ ์์๋ค์ ์ฑ๋ฅ ์ ํ ํ์์ ๋ํ ๋ฉ์ปค๋์ฆ์ ์ดํด๊ฐ ํ์ํ๋ค. ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก
์ฑ๋ฅ๊ณผ ๋ด๊ตฌ์ฑ์ ํฅ์์ ๋ชฉ์ ์ผ๋ก ํ๋ ๋ฉ์ปค๋์ฆ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์ ๋ฅ-์ ์์ธก์ , ์ ๊ธฐํํ ์ํผ๋์ค ๋ถ๊ด๋ฒ, ์ ๋ฅ ์ฐจ๋จ ๋ฐฉ๋ฒ, ์ํ ์ ์์ ๋ฅ๋ฒ์ผ๋ก ์ธก์ ์ด ์ด๋ฃจ์ด์ง๋ค.
๋ค์ํ ์ธก์ ๊ธฐ์ ๋ก ์ฐ๋ฃ์ ์ง ํ๊ฐ๋ฅผ ํ๊ธฐ ์ํด์๋ ํํ์ ๋ณํ์ ๊ตฌ์กฐ์ ๋ณํ์ ๋ํ ์ดํด๊ฐ ํ์ํ๋ฉฐ ์ฐ๋ฃ์ ์ง์ ์ฑ๋ฅ๊ณผ ๊ฑฐ๋์ ์ํฅ์ ์ฃผ๋ ์ฌ๋ฌ ๊ฐ์ง
ํน์ฑ, ํจ๊ณผ, ๋ฌธ์ ์ ๋ถ์์ด ํ์ํ๋ค. ์ด๋ ์ฐ๋ฃ์ ์ง์ ํน์ฑ์ ์ํฅ์ ์ฃผ๋ ๊ด์ ์ด ํ๊ฐ ๊ธฐ์ค์ ๋ฐ๋ผ์ ์ค์ํ๊ฒ ๋ด์ผ ํ๋ ํน์ฑ๋ค์ด ๋ฌ๋ผ์ง ์ ์์ด์
๊ธฐ์กด์ ์ฑ๋ฅ ์ธก์ ๊ธฐ์ ๋ง์ผ๋ก ์ํฅ์ฑ์ ํด์ํ๊ธฐ์๋ ํ๊ณ๊ฐ ์๋ค. ์ฃผ๋ก ์ฌ์ฉ๋๋ ์ธก์ ๊ธฐ์ ์ ์ ๋ฅ-์ ์์ธก์ ๋ฒ์ผ๋ก ์ ๋ฅ๋ฐ๋ ์กฐ๊ฑด์์ ๋์ ์ ์์ ์ป์
์ ์๋ ์ฐ๋ฃ์ ์ง๋ฅผ ์ข์ ์ฑ๋ฅ์ผ๋ก ํ๊ฐํ ์ ์์ผ๋ฉฐ ๋ด๊ตฌ์ฑ ํ๊ฐ๋ ์ฅ์๊ฐ์ ์ ์ ๊ฐํ๋ฅผ ํตํด์ ์ธก์ ํ ์ ์๋ค. ์์ ์๋ ค์ง ํ๊ฐ ๋ฐฉ์์ผ๋ก ๋ด๊ตฌ์ฑ์
๋จ์ํ ํ๊ฐ๋ ๊ฐ๋ฅํ์ง๋ง, ์ฐ๋ฃ์ ์ง์ ์์ฉํ๋ก ์ธํด ์๋กญ๊ฒ ๋ฐ์ํ๋ ๋ฌธ์ ๋ค์ ๋ํ ๋ค์ํ ์ด์ ์กฐ๊ฑด๋ค์ด ์ ์ฉ๋ ํ๋ผ๋ฏธํฐ์ ์คํ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๊ฐ๋ฐ์ด ํ์ํ๋ค.
๊ทธ๋์ ๋ด๊ตฌ์ฑ ์ ํ์ ์ํฅ์ฑ์ด ํฐ ์๊ทน/์ ํด์ง ๊ฒฝ๊ณ๋ฉด ๊ทผ์ฒ(Triple Phase Boundary, ์ดํ TPB)์์์ ๋ฐ์์ฑ์ ์ธก์ ํ ์ ์๋ ๊ธฐ์กด
๋ฐฉ์๊ณผ ๋ค๋ฅธ ์คํ ๋ฐ ํ๊ฐ๋ฅผ ๋ชฉ์ ์ผ๋ก ํ๋ ์คํ ์ฅ์น์ ๊ตฌ์ถ์ด ํ์ํ๋ค.
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ 1) ์๊ทน ๊ณผ์ ์(์ด๋ก ์ ๊ณ์ฐ๊ฐ)์ ์คํ์ ๊ตฌํ 2) ์๋ก์ด ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ก์จ์ ์๊ทน ๊ณผ์ ์ ์ ์ 3) ์๋ก์ด ๋์ ๊ฑฐ๋ ์คํ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ชฉ์ ์ผ๋ก
๊ตฌ์ถ๋ ์ธก์ ์ฅ์น๋ฅผ ์ ์ํ๊ณ ์ ํ๋ค. ์๋ก์ด ์ธก์ ํ๋ผ๋ฏธํฐ ์ค์ ์ ๊ทผ๊ฑฐ๊ฐ ๋๋ ์ฌ์ ์ฐ๊ตฌ๋ก ๊ฐ์ฅ ๋ง์ด ์ฌ์ฉ๋๋ 3์ข
๋ฅ์ ์ฌ๋ฃ์ธ (La0.8Sr0.2)0.98MnO3
(์ดํ LSM), La0.6Sr0.4Co0.2Fe0.8O3 (์ดํ LSCF) ๋ฐ LaNi0.6Fe0.4O3 (์ดํ LNF) ์๊ทน์ ๋ํ ์ ๊ธฐํํ์
ํ์ฑ ๊ณ๋ฉด(TPB)์์ ์๊ทน ๊ณผ์ ์๊ณผ ํฌ๋กฌ์ ์ฆ์ฐฉ(Chromium poisoning)๊ณผ์ ๊ด๊ณ์ฑ์ ์ง๋ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ํตํด์ ํ์ธํ๋ค(9). ๊ฐ์ฅ ์ฃผ๋ ๋ฐ์์ด ์ผ์ด๋๋ ์ ๊ธฐํํ์ ํ์ฑ ๊ณ๋ฉด(TPB)์์ ์ฐ์ ํ์ฑ(oxygen activity)๊ณผ ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ ํ์๊ณผ์ ์ฐ๊ด๊ด๊ณ๋ก ๋ฐ์ํ๊ธฐ
๋๋ฌธ์ ์ ๊ธฐํํ์ ํ์ฑ ๊ณ๋ฉด(TPB)์์์ ๋ฐ์์ ์ ๋์ ์ผ๋ก ๋ํ๋ผ ์ ์๋ ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ ์คํ์ ์ํํ์๋ค(10). ๋ํ SOFC์ ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ ํ์์ ์ฌ๋ฌ ๊ฐ์ง ์ดํ ์์ธ ์ค์์ ์ฑ๋ฅ ์ ํ์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ํฐ ์ด์ ์ค ํ๋์ด๋ฉฐ ์ด ํ์์ ์ฌ๋ฌ ๊ฐ์ง ๊ธ์ ๋ถํ
ํ๋ฉด์์ ์๊ธฐ๋ ํฌ๋กฌ ๊ธฐํ๋ก ์ธํด์ ๋ฐ์ํ๋ค(11,12). ์์คํ
์๋ ์ค ํฌ๋กฌ ์ฆ๊ธฐ๋ก ์ธํด ์ ๊ธฐํํ์ ํ์ฑ ๊ณ๋ฉด(TPB)์์ ํฌ๋กฌ์ ์ฆ์ฐฉ ํ์์ด ์ฃผ๋ก ๋ฐ์ํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์๊ทน ์ฑ๋ฅ ์ ํ ํ์์ด ๋ํ๋๊ฒ ๋๋ค.
๊ทธ๋ก ์ธํด ์ฅ๊ธฐ์ ๊ด์ ์์ ๋ด๊ตฌ์ฑ ์ ํ์ ์ค๋ํ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ค๋ ์ฐ๊ตฌ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ํ ๋๋ก ์ ๊ธฐํํ์ ํ์ฑ ๊ณ๋ฉด(TPB)์์์ ์๊ทน ๊ณผ์ ์ ๋์ ๋ณํ ์คํ
๋ฐฉ๋ฒ์ ๊ตฌ์ฑํ์ฌ ์๋ก์ด ๋ฐ์์ฑ์ ํ๊ฐํ์๋ค(10).
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์๋ก์ด ํ๋ผ๋ฏธํฐ์ ๋ด๊ตฌ์ฑ ์คํ์ ์ ์ํ๊ณ ์์ผ๋ฉฐ ๋ด๊ตฌ์ฑ์ ์ํฅ์ฑ์ด ํฐ ์ ๊ธฐํํ์ ํ์ฑ ๊ณ๋ฉด(TPB)๋ง์ ์ค์ ์ ์ผ๋ก ๊ด์ฐฐํ์ฌ ํ๊ฐํ๊ณ
์๋ค. ์๊ทน ๊ณผ์ ์์ ์ธก์ ์ฅ๋น๋ฅผ ์ค์๊ฐ์ผ๋ก ์ธก์ ํ์ฌ Feedback control ํ๋ก๊ทธ๋จ์ผ๋ก ๋ฐ์์ฑ์ ์ ์ดํ์๋ค. ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ์๊ทน ๊ณผ์ ์์
๋ณํ ์ฆ ๋ฐ์์ฑ ์ ์ด๋ฅผ ํตํด์ ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ ๋ฐ์์ ๋ํ ๋์ ํด์ํ ์ ์์์ผ๋ฉฐ ์๋ก์ด ๋ด๊ตฌ์ฑ ํ๊ฐ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ ์ํจ์ผ๋ก์จ ๋ ํ๋์ ์๋ก์ด ๋ฐฉํฅ์ ์ ์ํ
์ ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๊ธฐ๋๋๋ค.
2. ๋ณธ ๋ก
2.1 SOFC ์ธก์ ๊ธฐ์
SOFC์ ์์คํ
์ ํ๊ฐํ๋ ๋ฐ ์์ด์ ์ฐ๋ฃ์ ์ง ์ธก์ ๊ธฐ์ (Characterization technique)์ ์ฐ๋ฃ์ ์ง ์์คํ
์ ์ ๋์ ์ผ๋ก ๋ถ์ํ
์ ์์ผ๋ฉฐ ํฌ๊ฒ ๋ ๊ฐ์ง ์ข
๋ฅ๋ก ๊ตฌ๋ถํ ์ ์๋ค(13).
1) in situ (์ฐ๋ฃ์ ์ง ์๋ ์ค ํํด์ง๋) ์ธก์ ๊ธฐ์ : ์ ์, ์ ๋ฅ, ์๊ฐ๊ณผ ๊ฐ์ ์ ๊ธฐํํ์ ๋ณ์๋ค์ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๊ตฌ๋ํ๋ ์ฐ๋ฃ์ ์ง ์ฑ๋ฅ์ ์ธก์
2) ex situ (์ฐ๋ฃ์ ์ง์ ์๋๊ณผ ๋ณ๋๋ก ํํด์ง๋) ์ธก์ ๊ธฐ์ : ์ฐ๋ฃ์ ์ง์ ์์ธ ๊ตฌ์กฐ, ๊ฐ๋ณ์ ์ธ ์์์ ํน์ฑ ์ธก์ ํ๋ฉฐ ์ฐ๋ฃ์ ์ง์์ ๋ถ๋ฆฌ๋์ด
์๋ํ์ง ์๋ ์ํ์ ์์๋ง ์ธก์
in situ ์ํ์ ์ฐ๋ฃ์ ์ง์ ๊ตฌ๋์ ๋ํ ๋ค์ํ ์ ๋ณด๋ฅผ ์ป์ ์ ์์ผ๋ฉฐ ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ์ ๋ท๋ฐ์นจํ๊ธฐ ์ํ ์ธก์ ์ผ๋ก ex situ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๊ณ ์๋ค. ๊ทธ
์ค in situ ์ธก์ ๊ธฐ์ ์ ์ฐ๋ฃ์ ์ง์ ์ค์ ์ด์ ์ํฉ์์ ์ฐ๋ฃ์ ์ง์ ๋ชจ๋ ํน์ง์ ๊ด์ฐฐํ ๋ ์ค์ํ ๊ธฐ์ ์ค ํ๋์ด๋ค. in situ ์ธก์ ๊ธฐ์ ์๋
์ ๋ฅ-์ ์ ์ธก์ ๋ฒ, ์ ๋ฅ ์ฐจ๋จ ์ธก์ ๋ฒ, ์ ๊ธฐํํ ์ํผ๋์ค ๋ถ๊ด๋ฒ, ์ํ ์ ์์ ๋ฅ๋ฒ์ด ์์ผ๋ฉฐ ๊ฐ์ฅ ๋๋ฆฌ ์ฌ์ฉ๋๋ SOFC ์ธก์ ๊ธฐ์ ์ ์ ๋ฅ-์ ์ ์ธก์ ๋ฒ์ด๋ค.
์ ๋ฅ-์ ์ ์ธก์ ๋ฒ์ ์์คํ
์ ๊ณ ์ ๋ ์ ๋ฅ๋ฅผ ์ธ๊ฐํ๊ณ ์ ์์ ์ธก์ ํ๋ ๋ฐฉ์์ผ๋ก ์ฑ๋ฅ, ๋ด๊ตฌ์ฑ ์ธก์ ํ๋ ๊ฐ์ฅ ๋ณดํธ์ ์ธ ๋ฐฉ๋ฒ์ด๋ค. ์ ๋ฅ-์ ์ ์ธก์ ๋ฒ์ ์ฐ๋ฃ์ ์ง์
๋ฐ์์ฑ์ ์ํด ๊ฒฐ์ ๋๋ ์ฑ๋ฅ ์ธก์ ์ด๋ ์ฅ์๊ฐ ์ ๋ฅ ์ธ๊ฐ ์ ์ ์์ ๋ณํ๋ฅผ ์ธก์ ํ๋ ๊ธฐ์ ๋ก ์ ๊ธฐํํ์ ๋ฐ์์์ ์ ๊ธฐ๋ฅผ ๋ฐ์ํ๋ ์ฐ๋ฃ์ ์ง์ ํน์ฑ์ ๋ฐ์ํ๊ธฐ
๋๋ฌธ์ ๊ฐ์ฅ ๋ง์ด ์ฌ์ฉํ๊ณ ์๋ค.
ํ์ง๋ง SOFC ๋ด๊ตฌ์ฑ ์ธก์ ์ ์ํด์๋ ์ฑ๋ฅ๊ณผ ๊ฑฐ๋์ ์ํฅ์ ์ฃผ๋ ์ฌ๋ฌ ๊ฐ์ง ํน์ฑ, ํจ๊ณผ, ๋ฌธ์ ์ ๋ถ์์ด ํ์ํ๊ณ SOFC ๋ด๊ตฌ์ฑ ๊ด์ ์์์ ํ๊ฐ
๊ธฐ์ค์ ๋ฐ๋ผ์ ์ค์ํ๊ฒ ๋ด์ผ ํ๋ ํน์ฑ๋ค์ด ๋ฌ๋ผ์ง ์ ์์ด์ ๊ธฐ์กด์ ์ฑ๋ฅ ์ธก์ ๊ธฐ์ ๋ง์ผ๋ก ์ํฅ์ฑ์ ํด์ํ๊ธฐ์๋ ํ๊ณ๊ฐ ์๋ค.
SOFC์ ๊ฒฝ์ฐ ๊ณ ์จ์์ ์๋ ์ ์ธ๋ถ์ ์ธ ์์ธ์ ์ํด์ ๋ด๊ตฌ์ฑ ์ ํ ํ์์ด ์๊ธฐ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ด๋ฐ ํน์ง๋ค์ ๋ฐ์๊ณผ ์ด์ ํ๊ฒฝ, ๋ฐ์์ฑ์ ๋ํด ๋ฐ์ํ
์ ์๋ ๋ค์ํ ์์ธ๋ค์ ๋ถ์์ด ํ์ํ๋ฉฐ ๊ฐ๋ ์ํฉ์์ ์ ๊ธฐํํ์ ๋ฐ์์ ์ธก์ ๊ณผ ์ธ๋ฐํ ํ๊ฐ๋ฅผ ํ ์ ์๋ ๋ค์ํ ํ๋ผ๋ฏธํฐ์ ์คํ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๊ฐ๋ฐ์ด ํ์ํ๋ค.
๊ทธ๋์ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์ ๊ธฐํํ์ ํ์ฑ ๊ณ๋ฉด(TPB)์ ๊ธฐ์ค์ ์์ ๋ฐ์์ฑ์ ์๋ฏธํ๋ ์๊ทน ๊ณผ์ ์ ์ธก์ ์ฅ๋น ๊ตฌ์ถํ๊ณ ์ค์๊ฐ ์๊ทน ๊ณผ์ ์์ ์ธก์ ํ์ฌ ๊ทธ
๊ฐ์ ์ ์ดํ ์ ์๋ ์ ์ด ํ๋ก๊ทธ๋จ์ ๊ฐ๋ฐํ์๋ค. ๋ํ ์๊ทน ๊ณผ์ ์์ ์ธก์ ํ๋ ์๋ก์ด ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ก ์ ์ํ๊ณ ์๋ค.
2.2 ์๊ทน ๊ณผ์ ์ ์ธก์ ๊ธฐ์ ์ด๋ก ์ ๋ฐฐ๊ฒฝ
์ ๊ธฐํํ์ ํ์ฑ ๊ณ๋ฉด(TPB)์์ ์๊ทน ๊ณผ์ ์๊ณผ ์ฐ์ ํ์ฑ๋์์ ๊ด๊ณ์ฑ์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ์ค๋ช
ํ ์ ์๋ค. ๊ฐ์ญ ์ ์ง ์ ์ ์ฆ ์ด๋ก ์ ์ธ ์ ์์ ํํฉ๋ฌผ์
ํ๋๋์ ๋ํ ์์ผ๋ก ์ ์ฉํด๋ณด๋ฉด Nernst ์์ผ๋ก ๋ํ๋ผ ์ ์๋ค.
์์ ์์ ์๊ทน์์์ ์ฐ์ ๋ฐ์๋ง์ ๊ณ ๋ คํ ๋ ์ฐ์๋ถ์($P_{O_{2}}$)๊ณผ ์ฐ์์ ํ๋๋($a_{o}$)๋ก ๋์
ํด์ ์๊ฐํด ๋ณผ ์ ์๋ค. ์ฐ์
๋ฐ์์ผ๋ก ์์ฑ๋ ์ ์์ ์๊ทน ์ธก๋ฉด์์ ์๊ฐํด๋ณด๋ฉด ์๊ทน ๊ณผ์ ์(Cathode Polarization)์ ํด๋นํ๋ฉฐ ์๊ทน ๊ณผ์ ์์ ๋ํ ์์ผ๋ก ์ ๋ฆฌํด์
๋ณด๋ฉด
์(2)์ ๊ฐ์ด ๋ํ๋ผ ์ ์๋ค. ์ด ๊ฒฝ์ฐ ๋ฐฉ์ ์์์ ์๊ทน์์์ ์ฐ์ ๋ฐ์์ฑ์ ์ธก์ ํ ๋ ์ฐ์ ํ์ฑ๋์ ์๊ทน ๊ณผ์ ์์ ์ฐ๊ฒฐํ๋ ์ฐ๊ฒฐ ๋งค๊ฐ๋ณ์ ์ญํ ์ ํ ์
์๋ค.
๋ํ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ ๋ฐ์์ผ๋ก ์๊ทน ๋ฐ์์ฑ์ ์ ๋์ ์ธ ์ธก์ ๊ณผ ์ ๊ธฐํํ์ ํ์ฑ ๊ณ๋ฉด(TPB)์์ ์ฃผ๋ ๋ฐ์์ ์ด์ฉํ๊ณ ์ ํ๋ฉฐ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ์คํ์
๊ทผ๊ฑฐ์ ์ด๋ก ์ ์ธ ๊ทผ๊ฑฐ๋ฅผ ํตํด ์ค๋ช
ํ ์ ์๋ค.
์ด์ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ํตํด ์ ๊ธฐํํ์ ํ์ฑ ๊ณ๋ฉด(TPB)์์ ์๊ทน ๊ณผ์ ์๊ณผ ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ๋์ ๊ด๊ณ์ฑ์ด ์ ๋ฅ๋ฐ๋๋ณด๋ค ์ํฅ์ฑ์ด ํฌ๋ค๋ ๊ฒ์ ์คํ ํตํด ํ์ธํ์์ผ๋ฉฐ
์๊ทน ๊ณผ์ ์์ ๋ณํ์ ๋ฐ๋ผ ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ๋์ด ๋ฌ๋ผ์ง์ ์คํ์ ์ผ๋ก ํ์ธํ ์ ์์๋ค(9). ์ด๋ก ์ ์ผ๋ก ๋ด๊ตฌ์ฑ์ ์ํฅ์ด ๊ฐ์ฅ ํฐ ์ ๊ธฐํํ์ ํ์ฑ ๊ณ๋ฉด(TPB)์์ ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ ๋ฐ์๊ณผ ์๊ทน ๊ณผ์ ์๊ณผ์ ๊ด๊ณ์ฑ์ ๋ํ ๋ฉ์ปค๋์ฆ์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ์ค๋ช
ํ
์ ์๋ค. ์ฐ์ ์ ๊ธฐํํ์ ํ์ฑ ๊ณ๋ฉด(TPB)์์ SOFC์ ๋ด๊ตฌ์ฑ ์ ํ์ ์ค์ํ ์์ธ ์ค ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ ๋ฐ์์ ๊ดํ ๋ฉ์ปค๋์ฆ ์ฐ๊ตฌ๋ ๋ค์ํ ๋ฐฉ์์ ์ํด
์งํ๋์์ผ๋ฉฐ ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ๋ก ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ ์ ํ์ ๋ฐ์์ ๋ฐ๋ผ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ๋๋ ์ ์๋ค(14).
1) Electrochemical Deposition
2) Chemical Dissociation Reaction
1) ๋ฒ์์ Electrochemical Deposition์ ๊ฒฝ์ฐ๋ ์ ๊ธฐํํ์ ํ์ฑ ๊ณ๋ฉด(TPB)์์ ํฌ๋กฌ์ ์ฆ์ฐฉ ๋ฐ์์ ์๋ฏธํ๋ค(9). ์์ ์ฐ๊ตฌ ๊ฒฐ๊ณผ์ ์ด๋ก ์ ๊ทผ๊ฑฐ๋ฅผ ํ ๋๋ก ์ ๊ธฐํํ์ ํ์ฑ ๊ณ๋ฉด(TPB)์์ ํฌ๋กฌ์ ์ฆ์ฐฉ์ ์ฃผ๋ ๋ฐ์์ ์๊ทน ๊ณผ์ ์์ ์ํด์ ๊ฒฐ์ ๋จ์ ์ ์ ์๋ค.
์๊ทน์์์ ํฌ๋กฌ์ ์ฆ์ฐฉ ๋ฐ์์ ์ดํด๋ณด๊ธฐ ์ํด์๋ ์ฐ์์ ๋ฐ์์ฑ๊ณผ ํจ๊ป ์๋์ ์์ผ๋ก ์ดํดํ ์ ์๋ค.
์ฐํ์ด์จ SOFC(O-SOFC)์ ๊ฒฝ์ฐ ์ ํด์ง์ ์ฐ์ ๊ฒฐ์์ ๊ฐ๋ ํ๋ก๋ธ์ค์นด์ดํธ ํ์์ ๊ตฌ์กฐ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์์ ๋ ์ฐ์ ๊ฒฐ์์ ์ํด ์ฐ์ ๊ฒฝ๋ก๋ฅผ ์ ๊ณตํ๋ค.
์(2)์์ ๋ณด๋ ๋ฐ์ ๊ฐ์ด ์๊ทน ๊ณผ์ ์์ ์ฐ์ ๋ถ์์ ์ํฅ์ ๋ฐ์ ์ฐ์ ๊ฒฐ์(Oxygen vacancy)๊ณผ ์ฐ๊ณ์ฑ์ ๊ฐ์ง๊ฒ ๋๋ค.
์ ๊ธฐํํ์ ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ, ์ฆ ๊ธฐํ๋ ํฌ๋กฌ์ ์ ๊ธฐํํ์ ํ์์ ์ ๊ธฐํํ์ ํ์ฑ ๊ณ๋ฉด(TPB)์์ ์ฃผ๋ก ์ผ์ด๋๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด๊ณ ๋๊ณ ์๋ค(14). ์ ๊ธฐํํ์ ํ์ฑ ๊ณ๋ฉด(TPB)์์ ์ง๋ฅด์ฝ๋์ ์ ํด์ง์ ์ํ ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ ๋ฐ์์ LSM ์๊ทน์์์ ์ฐ์ ๊ฒฐ์๊ณผ ์ฐ๊ด๊ด๊ณ๋ฅผ ์ดํด๋ณด๋ฉด ์๊ทน ๊ณผ์ ์์ ์ํด
์ ๋๋ ์ฐ์ ๊ฒฐ์์ด ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ์ ์ด์งํ๋ค๋ ๋ฉ์ปค๋์ฆ์ ๋ท๋ฐ์นจํ ์ ์๋ค.
๊ทธ๋ฆผ 1๋ก ์ ๋ฆฌํด์ ๋ณด๋ฉด ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ ๋ฉ์ปค๋์ฆ์ ์(3)์์ ์ฐ์ ๊ฒฐ์(Oxygen vacancy)์ ์ํด ํฌ๋กฌ๊ณผ ๋ฐ์ํ์ฌ ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ์ด ๋ํ๋๊ฒ ๋๋ค. ์ ๊ธฐํํ์ ํ์ฑ ๊ณ๋ฉด(TPB)์์ ์ฐ์ ๊ฒฐ์ VOยจ์
์๊ทน ๊ณผ์ ์๊ณผ ํจ๊ป ๋ณํํ๋ค. Oxygen deficient state์์ ์ฐ์ ๊ฒฐํ ์ํ๋ ํฌ๋กฌ ์ฆ๊ธฐ์ ์ํธ์์ฉํ์ฌ ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ์ ์ด์งํ๊ฒ ๋๋ค.
๊ทธ๋์ ์๊ทน ๊ณผ์ ์์ ์คํ์ ์ธ ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ก์จ ์ด๋ก ์ , ์คํ์ ์๋ฏธ๊ฐ ์์ผ๋ฉฐ ์๋ก์ด ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ก ์๊ทน ๊ณผ์ ์์ ์ ์ํ๊ณ ์ ํ๋ค.
๊ทธ๋ฆผ. 1. ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ ๋ฉ์ปค๋์ฆ (15)
Fig. 1. Chromium deposition mechanism (15)
2.3 ์๊ทน ๊ณผ์ ์ ๋ด๊ตฌ์ฑ ํน์ฑ ์คํ ์ค๊ณ
๋ณธ ๋ด๊ตฌ์ฑ ํน์ฑ ์คํ์ 1) ์๊ทน ๊ณผ์ ์ ์ค์๊ฐ ์ธก์ 2) ์๊ทน ๊ณผ์ ์ ์ ์ด๋ฅผ ๋ชฉ์ ์ผ๋ก ์ค๊ณ๋ฅผ ์งํํ์๋ค. ๊ทธ๋ฆผ 2์ ๊ฐ์ด ์๊ทน ๊ณผ์ ์ ์ธก์ ์ ์ํด์ Cell voltage, Cathode polarization, AC resistance๋ฅผ ๊ฐ๊ฐ ๋ณ๋๋ก ์ธก์ ํ๊ณ
๊ทธ ๊ฐ์ ์ถ์ถํ์ฌ ์๊ทน ๊ณผ์ ์์ ์ธก์ ํ ์ ์๊ฒ ์ฅ์น๋ฅผ ๊ตฌ์ถํ์๋ค.
์๊ทน ๊ณผ์ ์ ์ ์ด๋ฅผ ์ํด์ ๊ทธ๋ฆผ 3๊ณผ ๊ฐ์ด ์ด๊ธฐ ์ ๋ฅ ์ค์ ๊ฐ์์ ๊ณ์ฐ๋ ์๊ทน ๊ณผ์ ์์ ๋จ๊ณ์ ์ผ๋ก ์์ ํ์๋ค. ๊ณ์ฐ๋ ์๊ทน ๊ณผ์ ์ ๊ฐ์ ํด๋นํ๋ ์ ๋ฅ๋ฅผ ๋ณ๊ฒฝํด๊ฐ๋ฉฐ ์ผ์ ํ๊ฒ ์๊ทน ๊ณผ์ ์์
์ ์ดํ๊ฒ ๋๋ค.
Step 1) ์ด๊ธฐ ์ ๋ฅ๋ฅผ ์ค์ ํ๊ณ (์๊ทน ๊ณผ์ ์ ์ด๊ธฐ๊ฐ ์ค์ )
Step 2) ๊ณ์ฐ๋ ์๊ทน ๊ณผ์ ์์ ์ค์ ํ ๊ฐ๋๋ก ๋จ๊ณ์ ์ผ๋ก ์ ๋ฅ๋ฅผ ์กฐ์
Step 3) ์๊ทน ๊ณผ์ ์์ ์ผ์ ํ๊ฒ ์ ์ง
๊ทธ๋ฆผ. 2. ์๊ทน ๊ณผ์ ์ ๋ด๊ตฌ์ฑ ํน์ฑ ์ธก์ ์ฅ์น ๊ตฌ์ฑ๋ (16)
Fig. 2. Cathode Polarization Durability Characteristic Measurement Configuration Diagram
(16)
๊ทธ๋ฆผ 2์์์ ๊ธฐ๋ณธ ๊ตฌ์ฑ์ ํ ๋๋ก ๊ฐ๊ฐ์ Cell voltage, Cathode polarization, AC resistance๋ก ์ธก์ ๋ ๊ฐ์
๊ทธ๋ฆผ 3๊ณผ ๊ฐ์ด ์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ์ ์ํด์ ์๊ทน ๊ณผ์ ์์ ์ ์ดํ๊ธฐ ์ํด Feedback Control ํ๋ก๊ทธ๋จ์ ๊ฐ๋ฐํ์๋ค.
2.4 ์๊ทน ๊ณผ์ ์ ๋์ ์ธ ๋ณํ ์คํ
์๊ทน์์์ ๋ฐ์์ฑ์ ๊ฐ์ฅ ์ ๋ณผ ์ ์๋ ์ ๊ธฐํํ์ ํ์ฑ ๊ณ๋ฉด(TPB)์์์ ๋ฐ์์ฑ ์ธก์ ์ ์๊ทน ๊ณผ์ ์์ ์๋ฏธํ๋ค๊ณ ๋ณผ ์ ์๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ์ ๊ธฐํํ์
ํ์ฑ ๊ณ๋ฉด(TPB)์์์ ์๊ทน ๊ณผ์ ์ ์ ์ด๊ฐ ๊ฐ๋ฅํ๋๋ก ๊ตฌ์ถ๋ ์๊ทน ๊ณผ์ ์ ์ธก์ ์ฅ์น๋ฅผ ํ ๋๋ก ์๊ทน ๊ณผ์ ์ ๋์ ์ธ ๋ณํ ์กฐ๊ฑด์์ ์คํ์ ์งํํ์๋ค.
์ด๋ ๋ฐ์์ฑ์ด ๊ฐ์ ์กฐ๊ฑด(์ผ์ ํ ์๊ทน ๊ณผ์ ์)์์ ์คํ์ ์งํํ์๊ณ ์๊ทน ๋ฐ์์ฑ์ ๋ฎ์ ์ํ์์์ ์๊ทน ๊ณผ์ ์ ๋ณํ์ ๋ฐ๋ฅธ ๋ฐ์์ฑ์ ์ธก์ ํ๋ ๋ชฉ์ ์ผ๋ก
์คํ์ ์งํํ์๋ค. ๋ณธ ์คํ์์๋ ํฌ๋กฌ์ ์ฆ๊ธฐ์ ํ๋ฐ์ฑ, ๋ฐ์์ฑ ๋ณํ๋ฅผ ๋์ ์ผ๋ก ๋ณํ์ํค๋ ์กฐ๊ฑด์์ ํฌ๋กฌ์ ์ฆ์ฐฉ๋ ๋น๊ต๋ฅผ ํตํด์ ๊ตฌ์ฒด์ ์ธ ๋ด๊ตฌ์ฑ ์ ํ
์์ธ์ ํ์
ํ๊ณ ์ ํ์๋ค.
2.4.1 ์คํ์กฐ๊ฑด
์ผ์ ํ๊ฒ ์๊ทน ๊ณผ์ ์ ์กฐ๊ฑด์์ ์คํํ๊ธฐ ์ํด ์
์ ์ฌ๋ฃ๊ตฌ์ฑ์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค.
ยท ์ ํด์ง (Electroylte) : ๋๊ป 200ฮผm, ์ง๊ฒฝ 20mm์ 8mol% Y2O3-92mol%ZrO2(YSZ)
ยท ์๊ทน (Anode) : 56wt% NiO์ 44wt% ScSZ(Sc2O3-1mol% CeO2-89mol% ZrO2, Daiichi Kigenso
Kagaku, JP), ์ ํด์ง ํ์ ์ธ์ํ์ฌ 1,300โ์์ 3์๊ฐ ๋์ ์๊ฒฐ
ยท ์๊ทน (Cathode) : ํ 1 ์ฐธ์กฐ, ์ ํด์ง ํ์ ์ธ์ํ์ฌ 1,200โ์์ 5์๊ฐ ๋์ ์๊ฒฐ
ํ 1. ์๊ทน ์ฌ๋ฃ๊ตฌ์ฑ
Table 1. Cathode material composition
|
First layer
|
Second layer
|
LSM
cathode
|
LSM, 30 ฮผm
|
LSM, 60 ฮผm
|
LSM: (La0.6Sr0.2)0.98MnO3
|
๊ทธ๋ฆผ. 3. ์๊ทน ๊ณผ์ ์ Feedback Control ํ๋ฆ๋
Fig. 3. Cathode Polarization Feedback Control Flow chart
2.4.2 ์คํ ๋ฐ ๋ถ์ ๋ฐฉ๋ฒ
์คํ ์ด๊ธฐ ์ค์ ์ผ๋ก ์ ๊ธฐ๋ก๋ฅผ 4์๊ฐ ๋์ 850โ๊น์ง ๊ฐ์ดํ๊ณ ์ ๋ฆฌ๊ด ์ค๋ง์ ๋
น์ฌ์ 1์๊ฐ ๋์ ์
์๋ ์จ๋์ธ 700โ๋ก ์คํ ์จ๋ ์กฐ๊ฑด์ผ๋ก ๋ง๋ ๋ค.
์คํ์ ์๊ทน์ ๊ณต๊ธฐ(150ml/min)๋ฅผ ๊ณต๊ธํ๊ณ ์๊ทน์ ์์๋ฅผ ๊ณต๊ธํ๋ฉด์ 700โ์์ ์ํํ์๋ค.
ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ ์คํ์ ์ํด์ ์ง์ ํฌ๋กฌ ์กฐ๊ฐ์ ๋ฐ์ํ์ง ์๋๋ก ์ ์ด๋์ง ์๋ ์์น์ ์ฌ๋ ค์ ์คํ์ ์งํํ์๋ค. ๋จผ์ , ์ ๋ฅ๋ฐ๋๋ฅผ ๋ณํ์์ผ ์๊ทน ๊ณผ์ ์
๊ฐ์ ์ธก์ ํ๋ค. ์ฒซ์งธ, ์๊ทน๊ณผ ๊ธฐ์ค ์ ๊ทน ์ฌ์ด์์ ์ธก์ ๋ ์๊ทน ์ ์์์ ์๊ทน ์ ํญ ์์ค(10kHz์์ ์ธก์ )์ ๋นผ์ ์๊ทน ๊ณผ์ ์์ ๊ณ์ฐํ๋ค. ๋์งธ,
์ ๋ฅ๋ฐ๋๋ฅผ ์กฐ์ ํ์ฌ ์๊ทน ๊ณผ์ ์์ ์ผ์ ๊ฐ์ผ๋ก ์ ์งํ๊ณ , ์๊ทน ๊ณผ์ ์ ๋ด๊ตฌ์ฑ ํน์ฑ ์ธก์ ์ฅ์น๋ฅผ ์ด์ฉํด์ ์ค์ ์๊ทน ๊ณผ์ ์์ผ๋ก 100์๊ฐ ๋์ ์ผ์ ํ๊ฒ
์ ์งํ๋ ๊ฐ์ํ ์คํ์ ์งํํ์๋ค.
์ผ์ ํ๊ฒ ์๊ทน ๊ณผ์ ์์ ์ ์งํ๋ ์กฐ๊ฑด์์ ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ ์คํ์ด ๋๋๋ฉด ์
๋๊ฐ ์กฐ๊ฑด(์๊ทน ๊ณผ์ ์ ๋์ ๋ณํ ์กฐ๊ฑด)์ผ๋ก
ยท 1 ๋จ๊ณ : ์๋ ์จ๋๋ฅผ 40๋ถ 500โ๋ก ๋ฎ์ถ๋ ๊ตฌ๊ฐ
ยท 2 ๋จ๊ณ : 500โ๋ถํฐ ์ค์จ๊น์ง 80๋ถ ๋์ ๋๊ฐ ๊ตฌ๊ฐ
1๋จ๊ณ์์ ์ฌ๋ฌ ๊ฐ์ง ์คํ์กฐ๊ฑด์ ๋ณํํ๋ฉด์ ํฌ๋กฌ์ ์ฆ์ฐฉ ๋ณํ ์คํ์ ์ํํ์๋ค.
์คํ ์ํ ํ ๋ถ์ํ๊ธฐ ์ํ ์ค๋น๋ ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ ์คํ ํ ์
์ ์ก์ฒด ์ํญ์๋ก ์ปต์ ๊ณ ์ ํ์ฌ ๊ตณ๊ฒ ๋ง๋ ํ ๋จ๋ฉด์ ์ ๋จํด์ Sample์ ๋ง๋ ํ FIB
(Focused Ion Bea)๋ก ์๋ ค์ง ์ด์จ๋น์ ํตํด์ ๋ถ์์ ์ํ ์ต์ข
Sample์ ๋ง๋ค์ด ์ค๋ค. ํฌ๋กฌ์ ์ฆ์ฐฉ๋ ๋ถ์์ WDX (Wavelength
Dispersive X-ray Spectrometry System)์ ์ฌ์ฉํด์ ์ํํ์๋ค. WDX๋ฅผ ์ฌ์ฉํ ์ด์ ๋ ์์๋ค์ ํผํฌ ์ค์ฒฉ ์ค๋ฅ๋ฅผ ๋ฐฉ์งํ๊ธฐ
๋๋ฌธ์ ์๋์ง ๋ถํด ๋ฅ๋ ฅ์ด ๋๊ณ EDX(Energy Dispersive X-ray Spectrometry)์ ๋นํด์ ์ ํํ ์ ๋ ๋ถ์์ด ๊ฐ๋ฅํ์ฌ ํฌ๋กฌ์
์ฆ์ฐฉ๋์ ์ธก์ ํ๊ธฐ์ ์ ํฉํ ๋ถ์ ์ฅ๋น์ด๋ค.
2.4.3 ์๊ทน ๊ณผ์ ์ ๋์ ๋ณํ ์คํ ๊ฒฐ๊ณผ
์๊ทน ๊ณผ์ ์ ๋์ ๋ณํ ์คํ์ ์์์ ์๊ทน ๊ณผ์ ์ ๋ด๊ตฌ์ฑ ํน์ฑ ์ธก์ ์ฅ์น๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ ์ผ์ ํ ์๊ทน ๊ณผ์ ์ 200mV, 300mV ์กฐ๊ฑด์ผ๋ก 100์๊ฐ
์คํ์ ์ํํ ํ ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ๋ ์ ์ด ํ์ธ ์คํ์ ์ํํ์๊ณ ๊ฐ์ ์๊ทน ๊ณผ์ ์ ์กฐ๊ฑด์์ ํฌ๋กฌ์ ์ฆ์ฐฉ๋์ด ๋น์ทํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์ป์ ์ ์์๋ค. ์ด ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ํ ๋๋ก
๋์ ๋ณํ ์คํ์ ์๊ทน ๊ณผ์ ์ 200mV, 300mV ์กฐ๊ฑด์์ ์คํ์ ์ํํ์๋ค.
์ฒซ ๋ฒ์งธ ์คํ์ผ๋ก ์๊ทน ๊ณผ์ ์ ์ ๋ฌด ๋ณํ ์คํ์ ์ํํ์๋ค. ์ผ์ ํ ์๊ทน ๊ณผ์ ์ 200mV๋ก ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ ์คํ์ ์ํ ํ ํฌ๋กฌ ๋ฐ์์ฑ ๋ณํ ์คํ์ผ๋ก
์
์คํ์ ๋ง์ง๋ง์ผ๋ก ์
๋๊ฐ ์กฐ๊ฑด์ 1๋จ๊ณ์์ 1) ์ผ์ ํ ์๊ทน ๊ณผ์ ์ 200mV๋ฅผ ์ ์งํ ์ํ๋ก ๋๊ฐํ๋ ์กฐ๊ฑด 2) OCV๋ก ๋๊ฐ์ํค๋ ์กฐ๊ฑด์ผ๋ก
๋ ๊ฐ์ง ์คํ์ ์งํํ์๋ค. 100์๊ฐ ๋์ ํฌ๋กฌ์ ์ฆ๊ธฐ๊ฐ ์ถฉ๋ถํ ๋ฐ์ํ ํ ์
์ ๋ฐ์์ฑ์ด ์ค์ด๋ ์จ๋์๋ ์๊ทน ๊ณผ์ ์์ ์ ๋ฌด์ ๋ฐ๋ผ ํฌ๋กฌ์ ์ฆ์ฐฉ๋
๋ณํ๋ฅผ ๋ณด๊ธฐ ์ํด ๋ถ์ Sample ์ ์ ํ WDX๋ฅผ ํตํด ์ธก์ ํ์๋ค.
๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ ๊ทธ๋ฆผ 4์์ ๋ณด๋ ๋ฐ์ ๊ฐ์ด ์ ๊ธฐํํ์ ํ์ฑ ๊ณ๋ฉด(TPB)์์ ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ๋์ ์ฐจ์ด๊ฐ ๋ํ๋๋ ๊ฑธ ํ์ธํ ์ ์์๋ค. 1๋จ๊ณ ๋๊ฐ ์กฐ๊ฑด(๋ฐ์์ฑ ๋ฎ์ ์กฐ๊ฑด)์์
1) ์๊ทน ๊ณผ์ ์ ์๋ ์กฐ๊ฑด๊ณผ 2) OCV ์กฐ๊ฑด์ผ๋ก ๋ ๊ฐ์ง ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก ์ํ ์ ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ๋์ ๋ณํ๊ฐ ๋ํ๋จ์ ํ์ธํ ์ ์์๋ค. 100์๊ฐ ๋์ 200mV์
๊ฐ์ ์๊ทน ๊ณผ์ ์ ์กฐ๊ฑด์์ ๊ฐ์ ์คํ์ ์ํํ์์๋ 40๋ถ๊ฐ์ ๋ฐ์ ์จ๋๊ฐ ๋ฎ์์ง๋ ์กฐ๊ฑด์์ ์๊ทน ๊ณผ์ ์์ ์ ๋ฌด์ ๋ฐ๋ผ์ ํฌ๋กฌ์ ์ฆ์ฐฉ๋์ด ๋ฌ๋ผ์ง์
ํ์ธํ ์ ์์๋ค. ์ด๋ ๊ฐ์ํ ์คํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ 100์๊ฐ ๋์ ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ ๋ฐ์์ OCV ์กฐ๊ฑด์์ ํฌ๋กฌ์ ์ฆ์ฐฉ๋์ ๊ธฐ๋ณธ ๋ฐ์์ผ๋ก 100์๊ฐ ๋์ ์์ฑ๋
์ฆ์ฐฉ๋์ผ๋ก ๋ณผ ์ ์์ผ๋ฉฐ ์ด๋ ๋ด๊ตฌ์ฑ ์ ํ์ ๊ฐ์ฅ ํฐ ์์ธ์ผ๋ก ๋ณผ ์ ์๋ค. ์ผ์ ํ ์๊ทน ๊ณผ์ ์์ผ๋ก ๋๊ฐ ์กฐ๊ฑด์์๋ ์จ๋๊ฐ ๋ฎ์์ง์ ๋ฐ๋ผ์ ๋ฐ์์ฑ์ด
๋ฎ์์ง์๋ ๋ ๋ง์ ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ๋์ ํ์ธํ ์ ์์๋ค. ์
๋๊ฐ ์กฐ๊ฑด์์ ์๊ทน ๊ณผ์ ์์ ์ ๋ฌด์ ๋ฐ๋ผ์ ํฌ๋กฌ์ ์ฆ์ฐฉ๋์ ๋ณํ๋ฅผ ์์ ์คํ์ ํตํด์ ํ์ธํ์ผ๋ฉฐ
์ด ๋ด์ฉ์ ํ ๋๋ก ์๊ทน ๊ณผ์ ์์ ์ฐจ์ด์ ๋ํ ์คํ์กฐ๊ฑด์ ์ถ๊ฐ๋ก ์ํํ์๋ค.
์ผ์ ํ ์๊ทน ๊ณผ์ ์ ์กฐ๊ฑด์์ ์
๋๊ฐ ์กฐ๊ฑด ์ค 1๋จ๊ณ์ ์กฐ๊ฑด์ ์๋์ ๊ฐ์ด ์ถ๊ฐํ์ฌ ์คํ์ ์ํํ์๋ค.
๊ทธ๋ฆผ. 4. ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ ์คํ ํ ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ๋ ๋ถํฌ. ์
๋๊ฐ ์กฐ๊ฑด์ ๋ฐ๋ผ (์ค์ ) ์ผ์ ํ ์๊ทน ๊ณผ์ ์ (์ ์ ) OCV
Fig. 4. Distribution of chromium after the poisoning test. Finish condition change
for (Solid line) constant cathode polarization (dot line) OCV
์กฐ๊ฑด 1) ์๊ทน ๊ณผ์ ์ ์ ์ง
์กฐ๊ฑด 2) OCV ์ ์ง
์กฐ๊ฑด 3) 1์๊ฐ ๋์ OCV ์ ์ง ํ 1๋จ๊ณ OCV ๋๊ฐ
๋ณธ ์คํ์์๋ ์๊ทน ๊ณผ์ ์์ 300mV ์กฐ๊ฑด์ผ๋ก ๋์ฌ์ ๊ฐ์ํ ๋ด๊ตฌ์ฑ ์คํ์ ์งํํ์๊ณ ์ผ์ ํ๊ฒ ์๊ทน ๊ณผ์ ์์ ์ ์งํ ์ํ๋ก 100์๊ฐ ๋์ ํฌ๋กฌ
์ฆ์ฐฉ ์คํ์ ์ํํ ํ ์
๋๊ฐ ์กฐ๊ฑด ๋ณ๋ก ์คํ์ ์ํํ์๋ค. ๊ทธ ์คํ ๊ฒฐ๊ณผ ๋ถ์์ ์ํด ๋ถ์ Sample ์ ์ ํ WDX๋ฅผ ํตํด ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ๋์ ์ธก์ ํ
๊ฒฐ๊ณผ๋ ํ 2์์๋ ๋ณด๋ ๋ฐ์ ๊ฐ๋ค.
WDX๋ก ํฌ๋กฌ์ ์ฆ์ฐฉ๋์ ๋ถ์ํ ๋ 1) ์๊ทน ์ ์ฒด ๋ฉด : ์ ์ฒด ๋ฐ์์ฑ ๋น๊ต 2) ์ ๊ธฐํํ์ ํ์ฑ ๊ณ๋ฉด(TPB, 5ใ ์ด๋ด) : ๋ฐ์์ฑ์ด ๊ฐ์ฅ ํฐ
๊ตฌ๊ฐ ๋น๊ต๋ก ๋ ๊ฐ์ง ๋ฐฉ์์ผ๋ก ์ธก์ ํ์์ผ๋ฉฐ ์ ํด์ง ๊ฒฝ๊ณ๋ฉด์ผ๋ก๋ถํฐ ์๊ทน ๋ฉด 5ใ ์ด๋ด๋ฅผ ์ ๊ธฐํํ์ ํ์ฑ ๊ณ๋ฉด (TPB)๋ก ๊ฐ์ฅ ์๊ทน๊ณผ ์ ํด์ง ๊ฒฝ๊ณ๋ฉด์ผ๋ก
์ค์ ํ์ฌ ํฌ๋กฌ์ ์ฆ์ฐฉ๋์ ๋ถ์ ๋น๊ตํ์๋ค.
๋ณธ ์คํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋น๊ตํ์ ๋ ์ด๋ก ์ ์ผ๋ก ๋ฐ์์ฑ์ด ๊ฐ์ฅ ํฐ ์ ๊ธฐํํ์ ํ์ฑ ๊ณ๋ฉด(TPB) ์กฐ๊ฑด์ธ โค5ใ ์ด๋ด์์ ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ๋์ ์ผ์ ํ ์๊ทน ๊ณผ์ ์(์กฐ๊ฑด1)์์
๊ฐ์ฅ ๋๊ฒ ๋ํ๋ฌ๊ณ ๊ฐ์ฅ ์ ์ ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ๋ OCV ์กฐ๊ฑด(์กฐ๊ฑด 2)์์ ํ์ธํ ์ ์์๋ค. ๊ฐ์ OCV(์กฐ๊ฑด 2, ์กฐ๊ฑด 3)์ด๋๋ผ๋ 1์๊ฐ ์ ๋ OCV๋ฅผ
์ ์งํ ์ํ(์กฐ๊ฑด 3)์์ ์
๋๊ฐ ์ํค๋ ์กฐ๊ฑด์ ์ฆ์ OCV๋ก ์
๋๊ฐ ์กฐ๊ฑด(์กฐ๊ฑด 2)๊ณผ ๋ค๋ฅธ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ํ์ธํ ์ ์์๋ค.
ํ 2. ์กฐ๊ฑด๋ณ ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ๋ ๋น๊ต
Table 2. Comparison of chromium deposition by condition
|
์กฐ๊ฑด 1
|
์กฐ๊ฑด 2
|
์กฐ๊ฑด 3
|
Peak intensity of chromium
(all area)
|
5.433
|
2.322
|
5.619
|
Average intensity of chromium
(all area)
|
1.782
|
0.786
|
1.206
|
Peak intensity of chromium
(โค5ใ)
|
5.433
|
1.318
|
2.242
|
Average intensity of chromium
(โค5ใ)
|
2.702
|
1.318
|
2.454
|
์ ์ฒด ์๊ทน์ ์ธก์ ํ ๊ฒฐ๊ณผ์ ๊ฒฝ์ฐ ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ๋์ OCV 1์๊ฐ ์ ์ง ํ ๋๊ฐํ๋ ์กฐ๊ฑด(์กฐ๊ฑด 3)๊ณผ ์ผ์ ํ ์๊ทน ๊ณผ์ ์(์กฐ๊ฑด 1)์์ ๋น๊ต ์ ๋น์ทํ
๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ ๋ํ๋ฌ๋ค. ์ ์ฒด์ ์ธ ๊ฒฐ๊ณผ๋ก ๋ณด๋ฉด ์ผ์ ํ ์๊ทน ๊ณผ์ ์ ์กฐ๊ฑด(์กฐ๊ฑด 1)์์๋ ์ ์ฒด ์๊ทน์ด๋ ์ ๊ธฐํํ์ ํ์ฑ ๊ณ๋ฉด(TPB)์ ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ๋ ์ฐจ์ด๋
์์๋ค๋ ๊ฒ์ ํฌ๋กฌ์ ์ฆ์ฐฉ๋์ด ์ ๊ธฐํํ์ ํ์ฑ ๊ณ๋ฉด(TPB)์ ์ง์ค๋์๋ค๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ ์ ์์๋ค. OCV๋ก 1์๊ฐ ํ ๋๊ฐ ์กฐ๊ฑด(์กฐ๊ฑด 3)์์๋
์ ๊ธฐํํ์ ํ์ฑ ๊ณ๋ฉด(TPB)์์๋ ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ๋์ด ์ ๊ฒ ๋ํ๋ฌ์ผ๋ ์๊ทน ์ ์ฒด๋ก ๋ดค์ ๋ ์ผ์ ํ ์๊ทน ๊ณผ์ ์(์กฐ๊ฑด 1)๊ณผ ๋น์ทํ ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ๋์ ํ์ธํ
์ ์์๋ค. ์ด๋ OCV 1์๊ฐ ํ ๋๊ฐ ์กฐ๊ฑด(์กฐ๊ฑด 3)์ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ํฌ๋กฌ์ ์ฆ์ฐฉ๋ ๋ถํฌ๊ฐ ์ ๊ธฐํํ์ ํ์ฑ ๊ณ๋ฉด(TPB)์ด ์๋ ๊ณณ์์ ํฌ๋กฌ์ ์ฆ์ฐฉ๋
Peak๊ฐ์ด ๋ํ๋ฌ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๋ถํฌ๊ฐ ๋ค๋ฆ์ ํ์ธํ ์ ์์๋ค. ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ์๊ทน ๊ณผ์ ์ ์ ๋ฌด์ ๋ฐ๋ผ ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ๋์ ๋ถํฌ๊ฐ ๋ฌ๋ผ์ง๊ณ ์ ๊ธฐํํ์ ํ์ฑ ๊ณ๋ฉด
(TPB)์์ ์๊ทน ๊ณผ์ ์์ ์ํฅ์ฑ์ ํ์ธํ ์ ์์๋ค.
3. ๊ฒฐ ๋ก
SOFC์ ๋ด๊ตฌ์ฑ ์ธก์ ๊ธฐ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ ๋ฅ-์ ์์ธก์ ๋ฐฉ๋ฒ์ด ๊ฐ์ฅ ๋ณดํธ์ ์ธ ์คํ๋ฒ์ด์ง๋ง ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๋ด๊ตฌ์ฑ์ ์ํฅ์ ๊ฐ์ฅ ๋ง์ด ์ฃผ๋ ์ ๊ธฐํํ์ ํ์ฑ
๊ณ๋ฉด(TPB)์์ ๋ฐ์์ฑ์ ์คํ์ ์ผ๋ก ๊ตฌํํ ์ ์๋ ์๊ทน ๊ณผ์ ์ ๋ด๊ตฌ์ฑ ํน์ฑ ์ฅ์น๋ฅผ ๊ตฌ์ถํ์๋ค. ์๊ทน ๊ณผ์ ์์ ์ผ์ ํ๊ฒ ์ ์ดํ ์ ์๋ Feedback
Control ํ๋ก๊ทธ๋จ์ ๊ฐ๋ฐํ์ฌ ์๊ทน ๊ณผ์ ์ ์ธก์ ์คํ๊ณผ ์๊ทน ๊ณผ์ ์-ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ ๋ฐ์ ๋์ ์คํ์ ํ์๋ค. ์๊ทน ๊ณผ์ ์ ์ธก์ ์ฅ์น์ ๋์ ๋ณํ ์คํ
๋ฐฉ๋ฒ์ ์
๋๊ฐ ์กฐ๊ฑด์์ ์๊ทน ๋ฐ์์ฑ ๋ณํ์ ๋ฐ๋ฅธ ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ๋์ ๊ด์ฐฐํ์๋ค. Feedback Control ํ๋ก๊ทธ๋จ์ ์ด์ฉํ์ฌ 100์๊ฐ ๋์ ์ผ์ ํ
์๊ทน ๋ฐ์์ฑ์ ์ ์ง ์คํ ํ ์
๋๊ฐ ์กฐ๊ฑด(์คํ ๋ง๋ฌด๋ฆฌ ์กฐ๊ฑด)์ ํฌ๋กฌ์ ์ฆ์ฐฉ๋์ ๋์ ๋ณํ ์คํ์ ํ์๋ค. ๋น๊ต ์คํ์ผ๋ก ์
๋๊ฐ ์กฐ๊ฑด์ ์ฐจ์ด๋ฅผ ๋
์ด์ ๋ ๊ฐ์ ์กฐ๊ฑด์์ ์ผ์ ํ ์๊ทน ๊ณผ์ ์์ผ๋ก ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ ์คํ์ ์ํํ ํ(๊ฐ์ ๋ฐ์์ฑ ์กฐ๊ฑด) ๋ง์ง๋ง ์
๋๊ฐ ์กฐ๊ฑด ์ฆ ๋ฐ์์ฑ์ด ๋ฎ์์ง ์ํ์์ ํฌ๋กฌ์
์ฆ์ฐฉ ๋ฐ์์ ๊ด์ฐฐํ์๊ณ ์๊ทน ๋ฐ์์ฑ์ ๋ณํ์ ๋ฐ๋ผ ๋ง์ง๋ง ์กฐ๊ฑด ์ฐจ์ด๋ง์ผ๋ก๋ ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ๋์ด ๋ค๋ฅด๊ฒ ๋ํ๋ฌ๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ํตํด์ ์๋์ 3๊ฐ์ง๋ฅผ
ํ์ธํ ์ ์์๋ค.
1. ์๊ทน ๊ณผ์ ์(์ด๋ก ์ ๊ณ์ฐ๊ฐ)์ ์คํ์ ๊ตฌํ : ์ ํด์ง/์๊ทน(5ใ ์ด๋ด)์ ๊ฒฝ๊ณ๋ฉด์์์ ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ์ ๋ํ ์ธก์ ๊ณผ ๋ถ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ์ฐ์ ๋ฐ์์ฑ์ ์ธก์ ํ
์ ์๋ ์คํ ๋ฐ์ดํฐ์ด๋ค. ๊ธฐ์กด์ ๋ค์ํ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์ ๊ธฐํํ์ ํ์ฑ ๊ณ๋ฉด(TPB)์์ ์๊ทน ๋ฐ์์ฑ์ ์ด๋ก ์ ์ธ ๊ทผ๊ฑฐ๋ฅผ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ๊ณ์ฐ๋ ์์ธก ๋ฐ์ดํฐ๋ค๋ฟ์ด๋ฉฐ
๋ณธ ์๊ทน ๊ณผ์ ์ Feedback Control ํ๋ก๊ทธ๋จ์ ์ค๊ณํ๊ณ ์คํ ์ฅ์น์ ์ ์ฉํ์ฌ ์๊ทน ๋ฐ์์ฑ์ ์ค์๊ฐ ํ์ธํ ์ ์๋ ์คํ ์ฅ์น๋ก ๊ทธ ์์ฒด๋ก
์คํ ์๋ฃ๋ก ์ ์๋ฏธํ ๋ฐ์ดํฐ๋ผ๊ณ ํ ์ ์๋ค.
2. ์๋ก์ด ํ๋ผ๋ฏธํฐ ์๊ทน ๊ณผ์ ์ ์ ์ : ์ฐ์ ๋ฐ์์ฑ์ด ๋์ ์ ๊ธฐํํ์ ํ์ฑ ๊ณ๋ฉด(TPB)์์ ์๊ทน ๊ณผ์ ์์ ์ํฅ์ด ๊ฐ์ฅ ํฌ๋ค๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ์๋ค.
์ ์ฒด ์๊ทน๊ณผ ์ ๊ธฐํํ์ ํ์ฑ ๊ณ๋ฉด(TPB)์ ๋น๊ตํ์ ๋ ์ผ์ ์๊ทน ๊ณผ์ ์ ์กฐ๊ฑด์ ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ๋์ด ์ ๊ธฐํํ์ ํ์ฑ ๊ณ๋ฉด(TPB)์์ ๋๊ฒ ๋ํ๋ฌ๋ค.
์๊ทน ๊ณผ์ ์ ๋ณํ์ ๋ฐ๋ผ ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ๋ ๋ณํ๋ฅผ ์ ์ดํ ์ ์์ผ๋ฉฐ ๋ด๊ตฌ์ฑ ํ๊ฐ ์ ์ค์ํ ์๊ทน ๋ฐ์์ฑ์ ํ๊ฐ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์ ๊ธฐํํ์ ํ์ฑ ๊ณ๋ฉด(TPB) ๋ฐ์์ฑ์ธ
์๊ทน ๊ณผ์ ์์ ์๋ก์ด ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ก ์ ์ํ๋ค.
3. ์๋ก์ด ๋์ ๊ฑฐ๋ ์คํ ๋ฐฉ๋ฒ ์ ์ : ์
๋๊ฐ ์กฐ๊ฑด์์ OCV ์ ์ง ํ 1์๊ฐ ๋ค ๊ทธ๋๋ก ๋๊ฐ์ํค๋ ์กฐ๊ฑด์ผ ๋ ์ผ์ ํ ๊ณผ์ ์๊ณผ ๋น์ทํ ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ๋์
์์น๊ฐ ๋ค๋ฅด์ง๋ง ๋น์ทํ ์์ ํ์ธํ ์ ์์๋ค. ๊ทธ ์ด์ ๋ ์ผ์ ํ ์๊ทน ๊ณผ์ ์ ์กฐ๊ฑด์ ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ ๋ฐ์์ด ์ ๊ธฐํํ์ ํ์ฑ ๊ณ๋ฉด(TPB)์์ ์ฃผ๋ก ์ด๋ฃจ์ด์ง๊ณ
์๊ทน ๊ณผ์ ์์ด ์๋ ์ํ์์ ์ฆ OCV ์ํ์์๋ ๋จ์ ํฌ๋กฌ ์ฆ๊ธฐ๋ค์ ๋ฐ์์ผ๋ก ์ ์ฒด ๋ฉด์์ ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ ๋ฐ์์ด ๋ํ๋๊ฒ ๋๋ค. 100์๊ฐ ๋์ ๊ฐ์
์กฐ๊ฑด์ ์คํ์ด๋ผ๋๋ผ๋ 40๋ถ ๋๊ฐ ์กฐ๊ฑด์์ Feedback Control ํ๋ก๊ทธ๋จ์ ์ด์ฉํ ์กฐ๊ฑด ๋ณ ๋ณํ์ ์ ์ด๋ง์ผ๋ก๋ ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ๋ ๋ณํ๋ฅผ ํ์ธํ
์ ์์๊ณ ์๊ทน ๊ณผ์ ์ ์ ์ด ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ค์ํํ ์ ์์๋ค. ๋์ ๊ฑฐ๋ ์คํ์ ๋ด๊ตฌ์ฑ ์คํ์์ ๋ค์ํ ์ด์ ์กฐ๊ฑด์ ์ ์ฉํด์ Feedback Control
ํ๋ก๊ทธ๋จ์ ํตํ ์ด์ ๋ฐฉ์์ ์ ์ด๋ฅผ ๋ณํ์ํฌ ์ ์์ผ๋ฉฐ ๋ด๊ตฌ์ฑ ํ๊ฐ ๊ธฐ์ค์ ๋ง๊ฒ ๊ตฌ์ฑํ ์ ์์ด ๋ด๊ตฌ์ฑ ์คํ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ค์ํ ์๋๋ฆฌ์ค์ ๋ณํ๊ฐ ๊ฐ๋ฅํด์ก๋ค.
ํฅํ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ ๋ด์ฉ์ ํ ๋๋ก ํฌ๋กฌ ์ฆ์ฐฉ๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ์ฐ์ ๋ฐ์์ ๋ํ ์คํ, ๋ค์ํ ์ด์ ์๋๋ฆฌ์ค๋ณ ๋ด๊ตฌ์ฑ ํ๊ฐ๊ฐ ๊ฐ๋ฅํ๋ฉฐ ์ด๋ฅผ ํ ๋๋ก ์๊ทน ๋ฐ์์
๊ฐ์ฅ ํฐ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ์ฐ์ ๋ฐ์์ฑ์ ๋ํ ๋ค์ํ ๋ฐ์ดํฐ๋ค์ ์ป์ ์ ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๊ธฐ๋๋๋ค.
References
Seama Koohi-Fayegh, Marc A. Rosen, 2020, A review of energy storage types, applications
and recent developments, Journal of Energy Storage, Vol. 27, pp. -
Yue Yao, Jin-Hua Xu, De-Qiang Sun, 2021, Untangling global levelised cost of electricity
based on multi-factor learning curve for renewable energy: Wind, solar, geothermal,
hydropower and bioenergy, Journal of Cleaner Production, Vol. 285, pp. -
Tong Hu, 2022, In situ/operando regulation of the reaction activities on hetero-structured
electrodes for solid oxide cells, Progress in Materials Science, Vol. , pp. -
H. Stanฤin, 2020, A review on alternative fuels in future energy system, Renewable
and Sustainable Energy Reviews, Vol. 128, pp. -
Hua Zhang, 2022, An efficient and durable anode for ammonia protonic ceramic fuel
cells, Energy & Environmental Science, Vol. 15, No. 1, pp. -
Yufei Song, 2019, Self-assembled triple-conducting nanocomposite as a superior protonic
ceramic fuel cell cathode, Joule, Vol. 3, No. 11, pp. -
S. P. Jiang, 2002, A comparison of O2 reduction reactions on porous (La, Sr) MnO3
and (La, Sr)(Co, Fe) O3 electrodes, Solid State Ionics, Vol. 146, No. 1-2, pp. 1-22
Yu Chen, 2018, A highly efficient multi-phase catalyst dramatically enhances the rate
of oxygen reduction, Joule, Vol. 2, No. 5, pp. 938-949
E. J. Park, 2014, Influence of cathode polarization on the chromium deposition near
the cathode/electrolyte interface of SOFC, International Journal of Hydrogen Energy,
Vol. 39, No. 3, pp. 1463-1475
S. Taniguchi, M. Kadowaki, H. Kawamura, T. Yasuo, Y. Akiyama, Y. Miyake, T. Saitoh,
1995, Degradation phenomena in the cathode of a solid oxide fuel cell with an alloy
separator, J. Power Sources, Vol. 55, No. 1, pp. 73-79
T. Horita, H. Kishimoto, K. Yamaji, M. E. Brito, Y. Xiong, H. Yokokawa, Y. Hori, I.
Miyachi, 2009, Effects of impurities on the degradation and long-term stability for
solid oxide fuel cells, J. Power Sources, Vol. 193, pp. 194-198
J. A. Schuler, Z. Wuillemin, A. H. Wyser, C. Comminges, N. Y. Steiner, J. Van herle,
2012, Cr-poisoning in (La,Sr)(Co,Fe)O3 cathodes after 10,000 h SOFC stack testing,
J. Power Sources, Vol. 211, pp. 177-183
R. O'Hayre, S. Cha, W. Colella, F. Prinz, 2005, Fuel cell fundamentals, Wiley, pp.
75-76
Jeffrey W Fergus, 2007, Effect of cathode and electrolyte transport properties on
chromium poisoning in solid oxide fuel cells, International Journal of Hydrogen Energy,
Vol. 32, No. 16, pp. 3664-3671
E. J. Park, 2014, Chromium Poisoning of Cathode Materials in Solid Oxide Fuel Cells,
graduation thesis, pp. 119-
E. J. Park, 2023, Research of Cathode Polarization Measurement Methods for Solid Oxide
Fuel Cell(SOFC), KIEE Conference, pp. 1407-1408
์ ์์๊ฐ
She received the B.S and M.S, degrees in electrical engineering from Dongguk University,
South Korea in 2008, 2010, and Ph. D degree Hydrogen Utilization Systems Engineering
from Kyushu University, Japan in 2014, respectively.
She worked at Hyundai Heavy industry from 2015 to 2016.
Since 2020, She has joined the department of electrical engineering, Gyeonggi University
of Science and Technology, Gyeonggido, Korea as an Assistant Professor.